«Απών» το Νότιο Αιγαίο

Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 29 Απριλίου, η ημερίδα του Ελληνικού Δικτύου Μικρών Νησιών και του CISD με θέμα «Μικρά Νησιά και Φυσικοί Πόροι», στα πλαίσια των κοινών δράσεων των δύο φορέων, που αφορούν στη διαχείριση κρίσιμων ζητημάτων με βάση τις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης.

Σκοπός της ημερίδας, ήταν η ανάδειξη της ποικιλίας και πολυμορφίας του φυσικού πλούτου των μικρών νησιών, ως κύριο παραγωγικό και αναπτυξιακό πόρο, αλλά και της ανάγκης περαιτέρω προστασίας του, με ταυτόχρονη αξιοποίηση από τους ίδιους τους νησιώτες, στο πνεύμα της Αειφόρου Ανάπτυξης, αποκαθιστώντας διαχρονικά στρεβλές πρακτικές και αγκυλώσεις της κεντρικής διοίκησης.

Στάση αδιαφορίας

Αίσθηση προκαλεί το γεγονός, ότι στη σημαντική αυτή ενημερωτική δράση, με επίκαιρη θεματολογία, η οποία απασχολεί κατά βάση την πλειοψηφία μικρών και μεγάλων νησιών των Κυκλάδων των Δωδεκανήσων, το Νότιο Αιγαίο έλαμψε διά της απουσίας του, καθώς δεν υπήρξε σχεδόν καμία συμμετοχή, πλην της δημάρχου Τήλου, κ. Μαρίας Καμμά, η οποία βρισκόταν μεταξύ των βασικών ομιλητών και της περιφερειακής συμβούλου της ελάσσονος μειοψηφίας, κ. Άννας Μαυρουδή, η οποία, αν και δεν υπήρχε στο πρόγραμμα, κλήθηκε από τους διοργανωτές να απευθύνει χαιρετισμό, ως εκπρόσωπος της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, με αφορμή την παρουσία της στο κοινό.

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, παρά το γεγονός, ότι Κυκλάδες και Δωδεκάνησα περιλαμβάνουν σε μεγάλο βαθμό μικρά νησιά με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν προβλήματα που προκύπτουν από τη χρήση – ή μη – των φυσικών πόρων, δεν υπήρξε κανένας επίσημος εκπρόσωπος, τόσο εκ μέρους της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, όσο και της ΠΕΔ Ν. Αιγαίου, αλλά το «παρών» δεν δόθηκε, έστω και μεμονωμένα, ούτε από τους δημάρχους των μικρών νησιών.

«Δεν δικαιούμαστε να μιλάμε για ευημερία και βιώσιμη ανάπτυξη»

Στο χαιρετισμό, που απηύθυνε εκτός προγράμματος, ελλείψει επίσημης εκπροσώπησης, η κ. Μαυρουδή ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:

«Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η κατεξοχήν πολυνησιωτική περιφέρεια με δεκάδες διάσπαρτα μικρά νησιά. Ταυτόχρονα οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες εντείνονται καθημερινά. Η ανάδειξη των προβλημάτων των μικρών νησιών, η διεκδίκηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής επίλυσης τους στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης και η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου τους είναι σαφώς θέμα πολιτικής στόχευσης, ιεραρχήσεων και προσέγγισης των πραγματικών προβλημάτων των κατοίκων τους. Οφείλει να συμπεριλάβει τη φωνή των ίδιων των κατοίκων, τη διασφάλιση της παραμονής των μελλοντικών γενεών στον τόπο τους και την προστασία του εύθραυστου οικοσυστήματος και της απαράμιλλης ομορφιάς του τοπίου τους.

Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι μετά από 4 κοινοτικά πλαίσια στήριξης, τα νησιά μας και πολύ περισσότερο τα μικρά νησιά, εξακολουθούν να παραμένουν χωρίς βασικές υποδομές οδηγώντας τα στην εγκατάλειψη και στην απομόνωση.

Με τις ακολουθούμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές των τελευταίων ετών, συμπεριλαμβανομένης της απορρύθμισης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, της λογικής των ολιγοπωλίων σε ακτοπλοΐα και ενέργεια, τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα σε υγεία, εκπαίδευση, κτλ. τα νησιά μας δυστυχώς γύρισαν δεκαετίες πίσω. Παράλληλα, 5 χρόνια μετά τον Καλλικράτη, μπορούμε πλέον να μιλάμε για την αποτυχία της συγκεκριμένης διοικητικής μεταρρύθμισης ως προς το κριτήριο της νησιωτικότητας.

Η «νησιωτικότητα» που έχει θεσμοθετηθεί τόσο από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες, όσο και από το Ελληνικό Σύνταγμα, μέχρι σήμερα αποτελεί κενό γράμμα, διότι οι διαδοχικές κυβερνήσεις αλλά και οι μέχρι τώρα αυτοδιοικητικές αρχές δεν ενδιαφέρθηκαν να την μετουσιώσουν σε εξειδικευμένες πολιτικές στο νησιωτικό χώρο, να διεκδικήσουν την ισονομία και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων των νησιωτών, και κυρίως όσων κατοικούν σε μικρά νησιά.

Είναι πραγματικά αδιανόητο ότι δεν αξιοποιηθήκαν τεχνολογικές καινοτομίες στην υγεία, την εκπαίδευση, την δημόσια διοίκηση, δεν ασκήθηκε καμία αποτελεσματική πολιτική ήπιου εναλλακτικού τουρισμού, δεν υποστηρίχθηκε επαρκώς η τοπική πρωτογενής παραγωγή, δεν ενεργοποιήθηκαν θεσμοί και υπηρεσίες να βοηθήσουν τους κατοίκους των μικρών νησιών, να συγκρατήσουν τον πληθυσμό τους και να αναδείξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα λαμβάνοντας υπόψη την φέρουσα ικανότητά τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αξιοποίηση του άξονα προτεραιότητας “Χωρική Συνοχή και Συνεργασία” του προηγούμενου ΕΣΠΑ 2007-2013 στο Νότιο Αιγαίο, που αφορούσε στα μικρά νησιά, παρέμεινε απλά και μόνο διακήρυξη καλών προθέσεων. Στο νέο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 20142020 του ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου δεν θα χρησιμοποιηθεί στην παρούσα φάση η δυνατότητα του προγράμματος «Τοπική Ανάπτυξη με την Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων», το οποίο κατά τη γνώμη μας αποτελεί το μοναδικό εργαλείο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τα μικρά νησιά μας.

Ταυτόχρονα, οι φυσικοί πόροι αποτελούν αδιαπραγμάτευτο δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, ιδιαίτερα σε ευαίσθητες περιοχές, όπως είναι τα μικρά νησιά. Το νερό, ο ήλιος, ο άνεμος, ο αιγιαλός, ο ορυκτός πλούτος, η γεωθερμία δε μπορούν να μπουν σε καμία λογική ιδιωτικοποίησης, οικονομικών πιέσεων από μεγάλες εταιρίες και υπερεκμετάλλευσης. Όσον αφορά το θαλάσσιο πλούτο, τα ιχθυαποθέματα ήδη βρίσκονται σε οριακό σημείο, γεγονός που επιδεινώνει τη ζωή των παράκτιων αλιέων και προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις τόσο στα θαλάσσια οικοσυστήματα όσο και στις μικροοικονομίες των νησιών.

Αν δεν αντιταχθούμε στην αποθέωση της ανταγωνιστικότητας, η οποία έχει αντικαταστήσει την λογική της σύγκλισης σε ευρωπαϊκό και συνεπώς σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο,

Αν δε σεβαστούμε έμπρακτα τις ιδιαιτερότητες των μικρών νησιών - νομοθετικά, χρηματοδοτικά, επιστημονικά, ως πολίτες και ως επισκέπτες -

Αν δεν δημιουργήσουμε τις απαραίτητες συνέργειες σε επίπεδο κυβέρνησης, τοπικής αυτοδιοίκησης, επιστημονικών φορέων και κατοίκων με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, την αξιοπρεπή διαβίωση των μικρονησιωτών, την άρση της απομόνωσης τους. Δεν δικαιούμαστε να μιλάμε για ευημερία και βιώσιμη ανάπτυξη στο Νότιο Αιγαίο».