Επιστολή Χατζημάρκου στον Επίτροπο Μετανάστευσης Δ. Αβραμόπουλο για το μεταναστευτικό

Επιστολή προς τον Επίτροπο Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων & Ιθαγένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο, απέστειλε ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Χατζημάρκος, με την οποία ζητεί να εξετασθεί η δυνατότητα άμεσης στήριξης της Περιφέρειας από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, προκειμένου να συμβάλει ουσιαστικά και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, το οποίο έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου.

Ο Περιφερειάρχης απευθύνεται στον κ. Αβραμόπουλο ως αρμόδιο μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το αίτημα να εξετάσει και να υποστηρίξει την συγκεκριμένη πρόταση, δεδομένου ότι οι διαθέσιμοι εθνικοί πόροι είναι ιδιαίτερα περιορισμένοι, και δεν επιτρέπουν την ανάληψη δράσης σε ικανοποιητικό βαθμό από μέρους της Περιφέρειας.

Στην επιστολή του ο κ. Χατζημάρκος εκθέτει με συγκεκριμένα στοιχεία και αριθμούς το εκτός ελέγχου πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα νησιά που δέχονται τον συντριπτικά μεγαλύτερο όγκο των μεταναστευτικών ροών (Κως, Λέρος, Κάλυμνος, Ρόδος, Φαρμακονήσι, Σύμη, Τήλος, κλπ). Οι υπηρεσίες της Περιφέρειας καλούνται να διαχειριστούν πολλά προβλήματα στον τομέα της μετανάστευσης και ασύλου και να συμβάλουν αποφασιστικά, καθώς αποτελούν τις πρώτες διοικητικές αρχές με τις οποίες έρχονται σε επαφή οι μετανάστες, και πρέπει, σύμφωνα και με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, να καταστεί δυνατή η παροχή της κατάλληλης, κατά περίπτωση, συνδρομής προς αυτούς.

Για να καταστεί αυτό εφικτό, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προτείνει να λειτουργήσει σε δύο επίπεδα, ως προς την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

Το πρώτο επίπεδο είναι να οριστεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ως «δικαιούχος» φορέας, όσον αφορά το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει αποδέκτης συνεισφοράς της Ένωσης, για την υλοποίηση δράσεων και παρεμβάσεων, για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού.

Το δεύτερο επίπεδο είναι να οριστεί, είτε το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου, είτε η Διαχειριστική Αρχή του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου, ως «εντεταλμένη αρχή» ώστε, υπό την ευθύνη της εθνικής «υπεύθυνης αρχής», που είναι το αρμόδιο Υπουργείο και σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να εκτελεί καθήκοντα για λογαριασμό της υπεύθυνης αρχής. Οι προτεινόμενοι φορείς αποτελούν διαχειριστικούς μηχανισμούς με πολυετή, επιτυχημένη, διαχειριστική εμπειρία και αυξημένη τεχνογνωσία, οι οποίοι στα πλαίσια της διαχείρισης των πόρων που διατίθενται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με βάση την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής, διαθέτουν πιστοποίηση διαχειριστικής επάρκειας από τις αρμόδιες εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές, και είναι σε θέση να καλύψουν και να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές διαχείρισης πόρων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

Η επιστολή 

Αξιότιμε κ. Επίτροπε,

Όπως γνωρίζετε, το πρόβλημα της παράτυπης μετανάστευσης έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών (UNHCR) την περίοδο Ιανουάριος-Ιούλιος 2015 πάνω από 124.000 μετανάστες έχουν εισέλθει στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η Ελλάδα ξεπέρασε την Ιταλία ως κορυφαίο σημείο εισόδου παράτυπων μεταναστών προς την Ευρώπη. Ο αριθμός των μεταναστών που φτάνουν στις ελληνικές ακτές αυξήθηκε κατά 408% κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2015, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, οφειλόμενο σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των Σύριων που εγκαταλείπουν το βάναυσο εμφύλιο πόλεμο στη χώρα τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι περισσότεροι από 31.000 μετανάστες έφτασαν στην Ελλάδα δια θαλάσσης μόνο τον Ιούνιο του 2015 ενώ μόλις 3.452 μετανάστες είχαν εισέλθει τον Ιούνιο του 2014. Η κατάσταση βαίνει επιδεινούμενη καθώς οι μεταναστευτικές ροές συνήθως αυξάνουν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, όταν η Μεσόγειος θάλασσα είναι ήρεμη και τα περάσματα με μικρά σκάφη (π.χ.βάρκες) είναι λιγότερο επικίνδυνα. Στις 10 Ιουλίου 2015, η Ύπατη Αρμοστεία ανέφερε ότι κατά μέσο όρο 1.000 πρόσφυγες φθάνουν στα ελληνικά νησιά σε καθημερινή βάση.

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι ιδιαίτερα επώδυνες για την Ελλάδα, με δεδομένη την πίεση που ασκείται έτσι στην ήδη τεταμένη ελληνική οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται από ύφεση και ανεργία, και παράλληλα πλήττεται η τουριστική δραστηριότητα των νησιών, που σε αρκετές περιπτώσεις αποτελεί το βασικό και μόνο μοχλό ανάκαμψης της νησιωτικής Ελλάδας. Κατά δήλωση του εκπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα «Η άστατη οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των νέων αφίξεων, ασκεί σοβαρές πιέσεις στις μικρές νησιωτικές κοινότητες, οι οποίες στερούνται των βασικών υποδομών και των υπηρεσιών να ανταποκριθούν επαρκώς στις αυξανόμενες ανθρωπιστικές ανάγκες».

Σε αυτό το πλαίσιο, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου καλείται να διαχειριστεί πολλά προβλήματα στον τομέα της μετανάστευσης και ασύλου, με επιτόπιες παρεμβάσεις στα σημεία εισόδου των μεταναστών, καθώς αποτελεί τον βασικό μηχανισμό διοικητικής λειτουργίας για την διαχείριση των τοπικών υποθέσεων σε περιφερειακό επίπεδο (τοπική αυτοδιοίκηση β’ βαθμού), το οποίο υπερβαίνει τη χωρική/γεωγραφική αρμοδιότητα των δήμων (τοπική αυτοδιοίκηση α’ βαθμού), δεδομένου ότι η είσοδος μεταναστών λαμβάνει χώρα από περισσότερα του ενός σημείου, και εν προκειμένω σε μεγάλο αριθμό νησιών (Κως, Λέρος, Κάλυμνος, Ρόδος, Φαρμακονήσι, Σύμη, Τήλος, κλπ), δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση, ο χειρισμός της οποίας εκφεύγει από τις δυνατότητες των κατά τόπο αρμοδίων δημοτικών αρχών. Η αναγκαιότητα οικονομικής στήριξης των Περιφερειών για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος και η ανάγκη θεσμοθέτησης της δυνατότητας τους να διενεργούν δαπάνες προς αυτή την κατεύθυνση, παρά την έλλειψη θεσμικής αρμοδιότητας παρέμβασης τους σε ζητήματα ασύλου και μετανάστευσης, έχει ήδη γίνει δεκτή από την Ελληνική Πολιτεία, με την ψήφιση του ν. 4332/2015 (άρθρο 10 παρ. 14), μετά από πρόταση της Περιφέρειας μας. Όμως οι διαθέσιμοι εθνικοί πόροι είναι, όπως γνωρίζετε, ιδιαίτερα περιορισμένοι, και δεν επιτρέπουν την ανάληψη δράσης σε ικανοποιητικό βαθμό.

Στα πλαίσια αυτά, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, απευθύνεται σε εσάς, ως αρμόδιο μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το αίτημα να εξετάσετε τη δυνατότητα άμεσης στήριξης της Περιφέρειας από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

Πιο συγκεκριμένα, όπως γνωρίζετε, κατά τις διατάξεις του Κανονισμού 516/2014 για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, οι επιλέξιμες προς χρηματοδοτική υποστήριξη δράσεις περιλαμβάνουν σειρά παρεμβάσεων, όπως:

• παροχή υλικής βοήθειας, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας στα σύνορα, εκπαίδευσης, κατάρτισης, υπηρεσιών στήριξης, υγειονομικής περίθαλψης και ψυχολογικής φροντίδας·

• παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών όπως μετάφραση και διερμηνεία, εκπαίδευση, κατάρτιση, συμπεριλαμβανομένης της γλωσσικής κατάρτισης, και άλλων πρωτοβουλιών σε σχέση με το καθεστώς του ενδιαφερόμενου προσώπου·

• σύσταση και βελτίωση διοικητικών δομών, συστημάτων και της επιμόρφωσης του προσωπικού και των αρμοδίων αρχών, προκειμένου να διασφαλισθεί αποτελεσματική και εύκολη πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου για τους αιτούντες άσυλο, καθώς επίσης αποτελεσματικές και ποιοτικές διαδικασίες ασύλου, ιδίως προς στήριξη των εξελίξεων στο ενωσιακό κεκτημένο, εφόσον απαιτείται·

• παροχή κοινωνικής συνδρομής, ενημέρωσης ή βοήθειας σε σχέση με τις διοικητικές και/ή δικαστικές διατυπώσεις, και πληροφοριών ή συμβουλών για την ενδεχόμενη έκβαση της διαδικασίας ασύλου, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων όπως οι διαδικασίες επιστροφής·

• παροχή νομικής συνδρομής και εκπροσώπησης·

• προσδιορισμός των ευάλωτων ομάδων και ειδική στήριξη στα ευάλωτα πρόσωπα,

• κατάστρωση, ανάπτυξη και βελτίωση εναλλακτικών μέτρων αντί της κράτησης.

Σε αρκετές από τις ανωτέρω δραστηριότητες καλούνται οι υπηρεσίες της Περιφέρειας να συμβάλουν αποφασιστικά, καθώς αποτελούν τις πρώτες διοικητικές αρχές με τις οποίες έρχονται σε επαφή οι μετανάστες, και πρέπει, σύμφωνα και με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, να καταστεί δυνατή η παροχή της κατάλληλης, κατά περίπτωση, συνδρομής προς αυτούς.

Για να καταστεί αυτό εφικτό, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προτείνει να λειτουργήσει σε δύο επίπεδα, ως προς την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

Το πρώτο επίπεδο είναι να οριστεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ως «δικαιούχος» φορέας, κατά την έννοια του άρθρου 2 του Κανονισμού 514/2014 για τον καθορισμό γενικών διατάξεων όσον αφορά το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει αποδέκτης συνεισφοράς της Ένωσης για την υλοποίηση έργων ήτοι ειδικών, πρακτικών μέσων που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση ολόκληρης ή μέρους μιας επιλέξιμης δράσης/παρέμβασης.

Το δεύτερο επίπεδο είναι να οριστεί, είτε το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Νοτίου Αιγαίου, είτε η Διαχειριστική Αρχή του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου, ως «εντεταλμένη αρχή» κατά την έννοια του άρθρου 25 του Κανονισμού 514/2014, ώστε, υπό την ευθύνη της εθνικής «υπεύθυνης αρχής» (η οποία κατά τα άρθρα 25 και 26 του Κανονισμού 514/2014 ορίζεται από τα Κράτη Μέλη σε υπουργικό επίπεδο και είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τη χρηστή διαχείριση και τον έλεγχο των δαπανών του οικείου εθνικού προγράμματος και χειρίζεται όλη την επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή), να εκτελεί καθήκοντα για λογαριασμό της υπεύθυνης αρχής. Οι ανωτέρω προτεινόμενοι φορείς αποτελούν διαχειριστικούς μηχανισμούς με πολυετή, επιτυχημένη, διαχειριστική εμπειρία και αυξημένη τεχνογνωσία, οι οποίοι στα πλαίσια της διαχείρισης των πόρων που διατίθενται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με βάση την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής, διαθέτουν πιστοποίηση διαχειριστικής επάρκειας από τις αρμόδιες εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές, και είναι σε θέση να καλύψουν και να ανταποκριθούν στις προδιαγραφές διαχείρισης πόρων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, όπως αυτές τίθενται τόσο στους Κανονισμούς 514/2014 και 516/2014, όσο και στο Γενικό Δημοσιονομικό Κανονισμό 966/2012 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Ευελπιστούμε ότι το αίτημα μας θα τύχει της αποδοχής σας, και παραμένουμε στη διάθεση σας για κάθε συνεργασία,

Με ιδιαίτερη εκτίμηση,

Γιώργος Χατζημάρκος

Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου