Απολογισμός στον Πολιτισμό από τη Χρ. Πάπιτση

Τη Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2018 στην κατάμεστη αίθουσα του Επιμελητηρίου Κυκλάδων πραγματοποιήθηκε η πρώτη Ανοικτή Συνάντηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Κυκλάδων με τη συμμετοχή πολυάριθμων πολιτιστικών φορέων που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση της Εντεταλμένης για τον Πολιτισμό Περιφερειακής Συμβούλου Νοτίου Αιγαίου κας Χρηστιάννας Πάπιτση.

Στο πλαίσιο της ημερίδας, παρουσιάστηκε ο πλήρης απολογισμός των πολιτιστικών δράσεων που υποστηρίχθηκαν από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και εντάχθηκαν στο πρόγραμμα Cyclades Culture, καθώς επίσης το πρώτο τμήμα της έρευνας που διενεργείται για την αποτίμηση του προγράμματος και την χαρτογράφηση των εν λόγω πολιτιστικών δράσεων. Η κα Γεωργία Ματσούκα, MSc Cultural Management, παρουσίασε τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας, δίνοντας μια πρώτη εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης και του πλαισίου συνεργασίας μεταξύ πολιτιστικών φορέων και του Τμήματος Πολιτισμού της Περιφέρειας.

Στη συνέχεια, ακολούθησαν δύο ενδιαφέρουσες εισηγήσεις: α. της  κας Μαρίας Ψαρρού, PhD – στέλεχος ΕΟΤ με θέμα τη διασύνδεση πολιτισμού και τουρισμού, και β. του κ. Παύλου Χατζηγρηγορίου, μεταδιδακτορικού ερευνητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την ψηφιακή αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση καλών πρακτικών, όπως το Φεστιβάλ της Πάρου, οι Διαδρομές στη Μάρπησσα, το Φεστιβάλ Ακορντεόν Σύρου, το AnimaSyros, το Φεστιβάλ Ψηφιακής Δημιουργίας Σικίνου.

Σύντομα θα ανακοινωθεί η 2η συνάντηση. 

Ακολουθεί ο απολογισμός.

Το Τμήμα Πολιτισμού Κυκλάδων (ΤΠΚ) της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (ΠΝΑ) έκανε πέρυσι μια επανεκκίνηση στον τρόπο διαχείρισης του προσφερόμενου πολιτιστικού προϊόντος στις Κυκλάδες, με την ιδιότητά του ως ένας από τους εντεταλμένους δημόσιους φορείς που επιτελούν αντίστοιχο κοινωνικό έργο στη χώρα μας. Έτσι, σφυρηλατείται ένας μηχανισμός στρατηγικού σχεδιασμού που ξεκινάει από τη διαπίστωση θέσης και καταλήγει στην αξιολόγηση μέσω ανάδρασης. Ασφαλώς, συνυπολογίζεται ο προϋπολογισμός κάθε έτους και ενυπάρχει η επικοινωνιακή πολιτική.

Branding: Όραμα και Υλοποίηση

Στη φύση του έργου του ΤΠΚ της ΠΝΑ είναι η υποστήριξη δράσεων που προτείνονται από πολιτιστικούς φορείς, καθώς παραδοσιακά γίνονται αιτήματα για συνδιοργάνωση για την πλειοψηφία των δράσεων που συμβαίνουν στις Κυκλάδες. Ωστόσο, προχωρήσαμε με μια καινοτόμο διεύρυνση αυτού του χαρακτήρα: προσανατολιστήκαμε στο branding του Πολιτισμού στις Κυκλάδες, δημιουργώντας καταρχήν το όνομα και την οπτική ταυτότητα «Cyclades Culture». Χρειάστηκε, λοιπόν, να διαμορφωθεί ένας ορατός χαρακτήρας, προκειμένου το ΤΠΚ να μην αντιμετωπίζεται ως χρηματοδοτικό εργαλείο αλλά να μετατραπεί σε ουσιαστικό διοργανωτή κι έτσι τελικά να καθιστά μετρήσιμα τα αποτελέσματα προς όφελος της τοπικής ανάπτυξης.

Η συμμετοχή του ΤΠΚ της ΠΝΑ στις προτεινόμενες δράσεις επιμερίζεται αναλογικά σε όσα νησιά δημιουργούν δράσεις σχετικές με την πολιτιστική κληρονομιά μέσα από τους φορείς τους. Στόχος είναι κάθε κυκλαδονήσι να έχει φεστιβάλ και μεμονωμένες εκδηλώσεις που να αξιοποιούν την πολιτιστική ιστορία του προς όφελος της βιώσιμης ανάπτυξής του. Γι’ αυτό, δώσαμε προτεραιότητα.

Από τα πιο εμφανή οφέλη είναι η κατανομή του περιορισμένου προϋπολογισμού της ΠΝΑ σε πολλές δράσεις, αξιοποιώντας τακτικές ανταλλαγής δράσεων μεταξύ των νησιών αλλά και επανάληψης επιτυχημένων διοργανώσεων σε περισσότερα νησιά. Επίσης, ενισχύοντας την επικοινωνία μεταξύ των φορέων, δημιουργήθηκαν δεσμοί συνεργασίας μεταξύ τους αλλά και μεταξύ αυτών και του επιχειρηματικού κόσμου των νησιών, δημιουργώντας ένα νέο πρίσμα σύμπραξης και ενδυνάμωσης στην υλοποίηση των δράσεων, αμοιβαίως επωφελούς.

Αναπτύξαμε θεμελιώδεις συνεργασίες με τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς, επεμβαίνοντας και συζητώντας μαζί τους λεπτομέρειες της διοργάνωσης, όπως την ορθή χωροχρονική τοποθέτηση κάθε δράσης. Διαμορφώθηκε ένας μηχανισμός εποπτείας του περιεχομένου των δράσεων όπου παρεμβαίναμε συμβουλευτικά ώστε η εκάστοτε δράση να εξαντλεί τη δυναμική της ως προς την απήχησή της στο ντόπιο κοινό και τους επισκέπτες.

Συνδράμαμε ώστε να επικοινωνούν τα επιμέρους φεστιβάλ, δίνοντας το ένα στο άλλο τη σκυτάλη με ανάλογες ανακοινώσεις και εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, στις 23 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση με στόχο να συνυπάρξουν μουσικοί του “Stray Art Festival», ενός φεστιβάλ σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας που μόλις τελείωνε, με παραδοσιακούς μουσικούς από τις «Μουσικές Συναντήσεις Λαϊκών Πνευστών Νοτίου Αιγαίου» που ξεκινούσαν την ίδια μέρα. Παρόμοιες ενέργειες πιστεύουμε ότι αναμοχλεύουν την κινητικότητα των φεστιβάλ, γνωστοποιώντας στο κοινό εκατέρωθεν μια διαφορετική οπτική του πολιτισμού.

Παροτρύναμε φεστιβάλ που έχουν ήδη στέρεη δομή και ευελιξία να δημιουργήσουν εκδηλώσεις και σε άλλα νησιά από αυτά στα οποία παραδοσιακά εδρεύουν. Για παράδειγμα, το AnimaSyros, μετά από 11 χρόνια διεξαγωγής στη Σύρο, φέτος υλοποιήθηκε σε μερική έκταση στην Ίο, τη Θήρα και τη Σίκινο, νησιά που είναι υπό τουριστική ανάπτυξη. Το ίδιο επιδιώξαμε με το Λαογραφικό Χορευτικό Όμιλο «η Σοφία της παράδοση» δρομολογώντας και ανακοινώνοντας τη μετακίνηση συριανών φορέων παραδοσιακών χορών, που όμως δεν έγινε εφικτό επειδή οι ακτοπλοϊκές εταιρίες δεν ανακοίνωσαν εγκαίρως τα δρομολόγια. Στον βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό μας περιλαμβάνονται παρόμοιες κινήσεις, όσο η ενδοκυκλαδική σύνδεση το επιτρέπει. Αυτό έχει και έναν χαρακτήρα χρηματοοικονομικό, αφού είναι περισσότερο συμφέρον να προστίθενται τα έξοδα μετακίνησης μιας ήδη δομημένης εκδήλωσης από την εκ βάθρων δημιουργία νέας. Έτσι, πολλαπλασιάζεται το πολιτιστικό προϊόν δίνοντας ευκαιρία βιώσιμης ανάπτυξης σε περισσότερα νησιά, μεταφέροντας δοκιμασμένες κι επιτυχημένες δράσεις και παράλληλα ευνοώντας τις σχέσεις ενδοκυκλαδικών φορέων με κοινούς ποιοτικούς παρονομαστές.

Πήραμε την πρωτοβουλία να κάνουμε την αποκλειστική παραγωγή δύο φεστιβάλ, εκ των οποίων το ένα είναι μείζονος σημασίας για την διατήρηση και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. H «16η Μουσική Συνάντηση Λαϊκών Πνευστών και Παραδοσιακής Μουσικής Νέων Νοτίου Αιγαίου» πραγματοποιήθηκε φέτος 23-26/9 μετά από διακοπή δύο ετών, κρίνοντας ότι είναι βαθιά σημαντική για τις Κυκλάδες, αφού έμπειροι αλλά και νέοι οργανοπαίχτες παραδοσιακών κυκλαδίτικων οργάνων (τσαμπούνες, τουμπιά, νησιώτικα λαούτα, βιολιά, κοκ) συναντιούνται στην πρωτεύουσα Σύρο από όλα τα νησιά και κάνουν επί μέρες αυτοσχέδιες και προγραμματισμένες παραστάσεις. Σημειωτέον ότι στο πλαίσιο της αγαστούς συνεργασίας με τους επιχειρηματίες αλλά και εξυπηρετώντας την δικαιοπρακτική κατανομή του προϋπολογισμού και προκειμένου να παραβρεθούν περισσότεροι μουσικοί, μειώθηκε η κάλυψη εξόδων φιλοξενίας. Έτσι, δημιουργήθηκε κινητικότητα στην αγορά της Σύρου σε μια εποχή που είναι τουριστικά σχεδόν ανενεργή.

Ζητήθηκε η εθελοντική συνεισφορά πολιτών και φορέων προκειμένου να ενισχυθεί η απήχηση κάποιων δράσεων και να δημιουργηθεί μεγαλύτερος κύκλος opinion leaders. Δεδομένου της καλής φήμης του Cyclades Culture η σύμπραξη αυτή έγινε κατά το πλείστον πραγματικότητα.

Στρατηγικός Σχεδιασμός

Αναδιαρθρώσαμε τις εσωτερικές και εξωτερικές διαδικασίες του οργανισμού επαναπροσδιορίζοντας τα κριτήρια βάσει των οποίων επιλέγονται οι δράσεις. Έτσι, καταλήξαμε σε ένα αρκετά εκτεταμένο και πολύμορφο πρόγραμμα εκδηλώσεων. Από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την ποσοτική και ποιοτική μέτρηση, ακολουθήσαμε τα εξής βήματα:

1. Τέθηκαν τους άξονες επιλογής δράσεων:

1. Παραστατικές τέχνες

2. Ψηφιακός πολιτισμός

3. Λαϊκός πολιτισμός

4. Πολιτισμός για τα παιδιά

5. Πολιτιστικά φεστιβάλ

2. Συγκεντρώθηκαν τα αιτήματα συνδιοργάνωσης όπου προσθέσαμε τα φεστιβάλ δικής μας παραγωγής. Στάλθηκε φόρμα αίτησης με συγκεκριμένα πεδία, ώστε να καταγραφούν ορθά οι προτάσεις.

3. Επιμερίστηκαν τα ποσά βάσει προϋπολογισμού

4. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με τους εκπροσώπους όλων των επιλεγμένων φεστιβάλ, ώστε να βελτιστοποιηθεί τόσο η απήχηση όσο και η αξιοποίησή τους ως παραγωγικό και αποδοτικό προϊόν στο πλαίσιο της τοπικής ανάπτυξης. Χωροθέτηση και χρονοθέτηση, ήταν από τις σημαντικότερες παραμέτρους.

5. Έγινε επικοινωνιακός σχεδιασμός, βασισμένος κυρίως στη δημιουργία ιστοσελίδας (www.cycladesculture.eu) αλλά και σελίδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook και Instagram), τόσο του φορέα μας όσο και των δύο φεστιβάλ αποκλειστικής μας παραγωγής (syroskidz και Μουσικές Συναντήσεις Λαϊκών Πνευστών Νοτίου Αιγαίου) με αλλεπάλληλες αναρτήσεις. Σε επόμενο στάδιο, προγραμματίζουμε επικοινωνιακό δίκτυο μεταξύ των φορέων, που θα προκύψει από τις Ανοιχτές Συναντήσεις (βλ.παρακάτω).

6. Έγιναν επισκέψεις στις εκδηλώσεις κατά το εφικτό ώστε να παρακολουθείται από κοντά η διεξαγωγή και η απήχηση των δράσεων.

7. Ανάδραση: Διανεμήθηκε στους πολιτιστικούς φορείς ηλεκτρονικός σύνδεσμος με ερωτηματολόγιο αξιολόγησης εκδηλώσεων, ώστε να γίνουν ξεκάθαρα τα ποσοτικά χαρακτηριστικά της φετινής σεζόν. Ουδέποτε έχει συμβεί κάτι παρόμοιο, πέρα από την αξιολόγηση με βάση την προσωπική εμπειρία. Τα αποτελέσματα θα συλλεχθούν στις 10 Οκτωβρίου 2018, καταληκτική ημερομηνία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου.

8. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, δημιουργήθηκε για πρώτη φορά ο θεσμός των Ανοιχτών Συναντήσεων. 

Τα φεστιβάλ και άλλες εκδηλώσεις πολιτιστικής κληρονομιάς

Μύκονος 3rd Mykonos Folklore Festival

Μύκονος Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών και Μουσικής

Πάρος 7ο Φεστιβάλ Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών

Τήνος Φεστιβάλ Τήνου - Έτος Χαλεπά 2018

Σύρος 7ο Χορωδιακό Φεστιβάλ Ερμούπολης

Άνδρος Αιγαίου Μέθεξις

Σύρος Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου

Άνδρος 20ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών

Σύρος Αναβίωση Έθιμου Αφανού

Σύρος Νησιώτικες Λαϊκές βραδιές

Σίφνος 5ο Musifanto

Θήρα Συναυλία Παραδοσιακής Μουσικής

Σίκινος Συναυλία Παραδοσιακής Μουσικής

Τήνος 2ο Συμπόσιο Γλυπτικής

Κέα 16η Γιορτή Παραμυθιών

Σύρος 7ο Φεστιβάλ Ακορντεόν

Πάρος Διαδρομές στη Μάρπησσα

Ο ρόλος μας είναι να συνδέσουμε αυτήν την παραγωγή με την βιώσιμη τοπική ανάπτυξη, συνεισφέροντας στον πολιτιστικό τουρισμό είτε νησιών που δεν έχουν αναπτύξει επαρκώς τις τουριστικές δομές είτε εκείνων που τώρα στρέφονται από τον μαζικό στον εναλλακτικό τουρισμό. Στοχεύουμε ιδιαίτερα στη ζύμωση που δημιουργείται με την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων, καθώς διαφαίνονται τα προβλήματα προς επίλυση για τη διευκόλυνση της βιώσιμης ανάπτυξης.

Είμαστε οι Κυκλάδες που αγαπάμε.

Χρηστιάννα Πάπιτση
Περιφερειακή Σύμβουλος 

Περιφερειακής Ενότητας Σύρου

Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Εντεταλμένη Πολιτισμού Κυκλάδων