Φόβοι για ακυβερνησία, ελλείψει σταθερών πλειοψηφιών

Ολοκληρώθηκε το ετήσιο τακτικό συνέδριο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Ν. Αιγαίου, που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό χώρο του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, στην Ερμούπολη της Σύρου, όπου συζητήθηκε εκτενώς, παρουσία υψηλόβαθμου στελέχους του Υπ. Εσωτερικών, το μέλλον της αυτοδιοίκησης, ενόψει της πλήρους εφαρμογής του “Κλεισθένη”.

Παρόντες ήταν δήμαρχοι από τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, ενώ το παρών έδωσε και ο κ. Μιχάλης Αγγελόπουλος, Δήμαρχος Σάμου, εκπροσωπώντας το Βόρειο Αιγαίο. Την ανάλυση των νομοθετικών ρυθμίσεων που εισάγονται στο πλαίσιο του “Κλεισθένη”, έδωσε η κ. Μαρία Μαυραγάνη, Γενική Διευθύντρια Αποκέντρωσης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία ανέλυσε άρθρο προς άρθρο τις αλλαγές, σε διοικητικό, οικονομικό και ελεγκτικό επίπεδο, που είτε ήδη ισχύουν από την ψήφιση του νόμου, είτε αναμένεται να ισχύσουν με την έναρξη της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου.

Διόγκωση υφιστάμενων προβλημάτων και δημιουργία νέων

Τοποθετούμενος επί του θέματος της αλλαγής του θεσμικού πλαισίου στην τοπική αυτοδιοίκηση, ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου και Δήμαρχος Ρόδου, κ. Φώτης Χατζηδιάκος, τόνισε στην ομιλία του, πως το σύνολο των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης έχει υπογραμμίσει την ανάγκη “να απελευθερωθούμε από τα δεσμά ενός αναποτελεσματικού, γραφειοκρατικού και συγκεντρωτικού κράτους και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την περιφερειακή ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση της νησιωτικής περιφέρειας του Νότιου Αιγαίου”. Ο Πρόεδρος της ΠΕΔ εξέφρασε την αναγκαιότητα απλούστευσης των διαδικασιών, της γραφειοκρατίας και των προβλημάτων, που αντιμετωπίζουν οι δήμοι στον τομέα της ανάθεσης των δημόσιων έργων, ενώ επεσήμανε τη σημασία του απογαλακτισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης από το κεντρικό κράτος και στον επαναπροσδιορισμό των αρμοδιοτήτων του Α’ και Β΄ βαθμού αυτοδιοίκησης.

Με την παραίνεση, να ξεκινήσει ένας ειλικρινής διάλογος, ώστε να διατυπωθεί μια ενιαία πρόταση που θα καλύπτει τις ανάγκες των πολιτών, μέσα από σύγχρονους τρόπους λειτουργίας του Κράτους, της Αυτοδιοίκησης και των άλλων θεσμικών φορέων, αλλά και αμοιβαίες υποχωρήσεις, ο κ. Χατζηδιάκος πέρασε στο ζήτημα του “Κλεισθένη”, σημειώνοντας, πως οι αλλαγές, τις οποίες επιφέρει, καθώς και η καθιέρωση της απλής αναλογικής για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών αρχών αποτελεί ένα ζήτημα, “στο οποίο έχουμε τοποθετηθεί στη βάση αρχών και αξιών, πέραν από μικροκομματικές ή μικροπαραταξιακές σκοπιμότητες. Επιχειρήματα υπέρ και κατά της απλής αναλογικής έχουν ακουσθεί και αναλυθεί στα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης, στην Κ.Ε.Δ.Ε., ωστόσο είμαστε υποχρεωμένοι να πορευτούμε στις επερχόμενες Αυτοδιοικητικές Εκλογές με βάση τον Νόμο «Κλεισθένη Ι»”.

Όπως σημείωσε, “το νέο αυτοδιοικητικό πλαίσιο, όπως διαμορφώνεται με τον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ όχι μόνο δεν έρχεται για να δώσει λύσεις στις ατέλειες, παραλείψεις και αδυναμίες που έχουμε διαπιστώσει και εντοπίσει στον ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, αλλά έρχεται να διογκώσει υφιστάμενα προβλήματα και να δημιουργήσει νέα. Θεωρούσαμε αναγκαίο, ένα πλαίσιο που θα έδινε μια νέα πνοή στους Δήμους, που θα τους καθιστούσε πιο δημιουργικούς, εδραιώνοντας το αναπτυξιακό τους ρόλο. Ένα πλαίσιο που θα οδηγούσε στην απεξάρτηση των Δήμων από το κράτος και θα συνέβαλε στην αναβάθμιση, στην ενίσχυση και στον εκσυγχρονισμό των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δίνοντας τους την δυνατότητα να παρέχουν καλύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες προς τους πολίτες”.

“Αντ’ αυτού, μέσα από το ισχύον Νομοθετικό πλαίσιο οι μόνες ουσιαστικές αλλαγές, που προωθούνται είναι η αλλαγή του εκλογικού συστήματος των αυτοδιοικητικών εκλογών και την εισαγωγή της απλής αναλογικής. η μείωση της θητείας των αιρετών από τα 5 στα 4 χρόνια, η αυτονόμηση των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων και η αποσύνδεση από το κεντρικό κορμό του Δημοτικού Συμβουλίου, τα δημοψηφίσματα καθώς επίσης ο θεσμός της Διαβούλευσης στον αυτοδιοικητικό χώρο”, τόνισε ο Δήμαρχος της Ρόδου, σχολιάζοντας, πως “οι παραπάνω αλλαγές ασφαλώς, δεν αποτελούν προτεραιότητες των Δήμων. Δεν αλλάζουν την ζωή των πολιτών, δεν απαντούν στα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι στην καθημερινή λειτουργία τους, δεν προωθούν την ανάπτυξη. Δεν στοχεύουν στην υιοθέτηση και δημιουργία ενός νέου μοντέλου σύγχρονης οργάνωσης και λειτουργίας του συνόλου της διοίκησης, με την δημιουργία -επιτέλους- ενός σύγχρονου, επιτελικού κρατικού μηχανισμού, με πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και δημοκρατικό προγραμματισμό βασισμένο στις αρχές της εγγύτητας παροχής των υπηρεσιών στους πολίτες και στις επιχειρήσεις και της επικουρικότητας, για να γίνει πραγματικότητα η αρχή της αποτελεσματικότητας. Αντιθέτως, θα προκαλέσουν απορρύθμιση στην λειτουργία των δήμων, ενθαρρύνοντας τις συναλλαγές και οδηγώντας τους Δήμους σε ακυβερνησία. Αντί λοιπόν η κυβέρνηση να λύσει αυτό το αυτοδιοικητικό πρόβλημα, προσθέτει και την πολιτική αποδυνάμωση των δήμων με τον κατακερματισμό των δημοτικών συμβουλίων. Αν η δημοτική αρχή δεν έχει μία σταθερή πλειοψηφία θα οδηγηθούμε σε πλήρη ακυβερνησία”.

Ανάλυση σε οικονομικό επίπεδο

Επί του οικονομικού πλαισίου του νέου αυτοδιοικητικού νόμου, τοποθετήθηκε ο Αντιπρόεδρος της ΠΕΔ και Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, κ. Γιώργος Μαραγκός, ο οποίος σημείωσε πως η Δήμοι αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια και αδυναμίας άσκησης των βασικών αρμοδιοτήτων και κάλυψης των υποχρεωτικών δαπανών τους, λόγω της δυσχερούς οικονομικής κατάστασης στη χώρα, επιχειρώντας να παρουσιάσει και να αναλύσει τις σημαντικότερες αλλαγές που έρχονται, αναφορικά με την οικονομική λειτουργία των Δήμων, με το νέο νόμο.

Ξεκινώντας από τις αλλαγές που έχουν ήδη συντελεστεί και ισχύουν από την ψήφιση του νόμου και εφεξής, αναφέρθηκε στο άρθρο 203, βάσει του οποίου απονέμεται στον Δήμαρχο η αρμοδιότητα να αποφασίζει για την έγκριση δαπανών και την διάθεση όλων των εγγεγραμμένων πιστώσεων στον προϋπολογισμό, ενώ ορίζεται, ότι για την άσκηση της αρμοδιότητας αυτής, δεν απαιτείται προηγούμενη απόφαση συλλογικού οργάνου.

Ο κ. Μαραγκός σημείωσε, πως η νέα απλοποιημένη διαδικασία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία πιο ευέλικτη οικονομική λειτουργία, με λιγότερη γραφειοκρατία και ταχύτερη διεκπεραίωση της εκκαθάρισης των δαπανών, ωστόσο “το βάρος πλέον πέφτει στους Δημάρχους, οι οποίοι ως διατάκτες, έχουν την πλήρη και αποκλειστική ευθύνη να ελέγχουν την ορθή εκτέλεση και την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού”.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο άρθρο 204 το οποίο συμπληρωματικά αναφέρει ότι ο Δήμαρχος παύει να έχει την ιδιότητα του εκκαθαριστή των δαπανών και του εντολέα των πληρωμών και ότι, όπου σε κείμενες διατάξεις ορίζεται ότι ο Δήμαρχος υπογράφει ή συνυπογράφει πράξεις εκκαθάρισης ή χρηματικά εντάλματα πληρωμής ή ότι εκδίδει χρηματικά εντάλματα, νοείται στη θέση του ο Προϊστάμενος των Οικονομικών Υπηρεσιών ή το ιεραρχικώς υφιστάμενο όργανο, που εξουσιοδοτούνται από αυτόν. Επίσης καταργούνται προϊσχύουσες διατάξεις που αφορούσαν στην ιδιότητα του Δημάρχου, ως υπολόγου και τον καταλογισμό του μόνο για δόλο ή βαριά αμέλεια.

“Για τους Δημάρχους, το συγκεκριμένο άρθρο είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκό, διότι μας απαλλάσσει από την ευθύνη του υπολόγου και από έναν μεγάλο όγκο εργασίας. Παρ’ όλα αυτά, χάνουμε την εποπτεία, τον έλεγχο και την εικόνα των πληρωμών”, σχολίασε.

Σχετικά με το άρθρο 206 με το οποίο απλοποιείται η διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης έργου προμήθειας ή γενικής υπηρεσίας, ο κ. Μαραγκός επεσήμανε το γεγονός, ότι “οι υπάλληλοι της Οικονομικής Υπηρεσίας και κυρίως οι προϊστάμενοι επωμίζονται σωρευτικά ολοένα αυξανόμενο φορτίο πρόσθετων υποχρεώσεων και κυρίως ευθυνών, λαμβάνοντας υπόψη ότι από 1/1/2019 σταματά και ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών άνω των 5.000 ευρώ από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ένα πολύ σοβαρό θέμα που θεωρώ ότι πρέπει να μας προβληματίσει όλους, διότι είμαι βέβαιος ότι θα αντιμετωπίσουμε μεγάλη δυσαρέσκεια των υπαλλήλων έως και παραιτήσεις από τις θέσεις των προϊσταμένων, λόγω της διογκούμενης ευθύνης που θα τους βαραίνει”.

Αναπτυξιακή κατεύθυνση, αλλά με επιβάρυνση στις υπηρεσίες

Περνώντας στις αλλαγές που θα ισχύσουν από τη νέα αυτοδιοικητική περίοδο, ο κ. Μαραγκός αναφέρθηκε στο αρ. 185, όπου πέραν των τριών γενικών συντελεστών καθορισμού του ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, δίνεται η δυνατότητα, με απόφαση Δ.Σ. να καθορίζονται και ειδικοί συντελεστές για τις διαφορετικές κατηγορίες ακινήτων. “Κατ’ αυτό τον τρόπο, πραγματοποιείται δικαιότερη κατανομή των ανταποδοτικών τελών προς τους δημότες, διότι τώρα θα μπορούμε να έχουμε απεριόριστο αριθμό συντελεστών προσαρμοσμένων σε ειδικότερα κριτήρια”, τόνισε.

Ειδική μνεία έκανε, σχετικά με το άρθρο 186 στο οποίο ορίζονται τα κριτήρια κατανομής των ΚΑΠ σύμφωνα με τα οποία θα λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές παράμετροι και ιδιαιτερότητες κάθε ΟΤΑ.

Πιο συγκεκριμένα, θα λαμβάνεται υπόψη:

1. Το μήκος των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης

2. Το μήκος του δημοτικού και αγροτικού οδικού δικτύου

3. Οι παρεχόμενες κοινωνικές υπηρεσίες

4. Η άντληση τοπικών πόρων

5. Οι πληθυσμιακές διακυμάνσεις ανά περιοχές και η δημογραφική τάση

6. Οι κλιματολογικές συνθήκες

7. Το επίπεδο των βασικών υποδομών του ΟΤΑ

8. Το ποσοστό ανεργίας

9. Η χωρική έκταση του ΟΤΑ

10. Το παραγόμενο ΑΕΠ από τον ΟΤΑ ως ποσοστό του συνολικού ΑΕΠ της χώρας.

Όπως υποστήριξε ο κ. Μαραγκός, “με το νέο νόμο επιδιώκεται, κατά τη γνώμη μου, μία δικαιότερη κατανομή των ΚΑΠ με την υπερίσχυση των κοινωνικών και τοπικών κριτηρίων έναντι των οικονομικών. Βεβαίως κάποια κριτήρια είναι ευνοϊκά για κάποιους δήμους και λιγότερο ευνοϊκά για κάποιους άλλους. Για παράδειγμα, όσον αφορά στους νησιωτικούς Δήμους, ευνοϊκά είναι τα κριτήρια της νησιωτικότητας και της εποχικότητας, ενώ για τους πιο τουριστικούς, ιδιαίτερη πριμοδότηση δίνει το 10ο κριτήριο του παραγόμενου ΑΕΠ. Οπωσδήποτε, λοιπόν, προκειμένου να έχουμε μία ολοκληρωμένη εικόνα θα πρέπει ο κάθε Δήμος να εξεταστεί κατά περίπτωση. Σαφέστατα, όμως, είναι εμφανή τα σημεία της προσπάθειας για δικαιότερη κατανομή”.

Συνεχίζοντας στο άρθρο 189, σύμφωνα με το οποίο η συζήτηση και ψήφιση του προϋπολογισμού διεξάγεται αναλυτικά μέχρι τετραψήφιου κωδικού αριθμού εσόδων και δαπανών και αναπτύξεων αυτού επί της εισήγησης της Οικονομικής Επιτροπής και επί εναλλακτικών προτάσεων, διευκρίνισε, πως θα συζητούνται και θα ψηφίζονται χωριστά οι κωδικοί για τους οποίους υπάρχουν διαφωνίες και έχουν κατατεθεί εναλλακτικές προτάσεις.

Με βάση όσα ίσχυαν μέχρι σήμερα, η Εκτελεστική Επιτροπή, σύμφωνα με τις εισηγήσεις των Υπηρεσιών και την απόφαση της Επιτροπής Διαβούλευσης, κατάρτιζε ένα προσχέδιο π/ϋ, το οποίο εισηγούνταν προς έγκριση στην Οικονομική Επιτροπή και εν συνεχεία κατάρτιζε τον π/ϋ που εισηγούνταν προς έγκριση στο Δημοτικό Συμβούλιο. “Η νέα διαδικασία, κατά την άποψή μου δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία της Οικονομικής Υπηρεσίας των Δήμων, διότι η υπηρεσία είναι υποχρεωμένη να παρέχει στοιχεία για την κατάρτιση τυχόν εναλλακτικών σχεδίων, που θα ζητούνται από τις μειοψηφούσες παρατάξεις, ενώ κατ’ επέκταση περιπλέκεται και η διαδικασία λήψης της σχετικής απόφασης στο Δημοτικό Συμβούλιο”, τόνισε ο Δήμαρχος.

Ομοίως θα πραγματοποιείται και η διαδικασία για την έγκριση του Τεχνικού Προγράμματος των Δήμων, καθώς με το άρθρο 191 επιλέγεται η συζήτηση και ψήφιση του Τ.Π. να γίνεται ανά έργο, στη βάση των προτάσεων που κατατίθενται.

Αναφορικά με τα δύο τελευταία άρθρα “η διαδικασία έγκρισης π/ϋ και Τεχνικού Προγράμματος , που είναι από τις σημαντικότερες οικονομικές λειτουργίες, αναμφίβολα γίνεται πιο χρονοβόρα και περίπλοκη, ενώ η Οικονομική Υπηρεσία πρόκειται να επιβαρυνθεί με μεγαλύτερο όγκο δουλειάς”, σύμφωνα με τον κ. Μαραγκό.

Τέλος, ο Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης αναφέρθηκε στα άρθρα εκείνα εξυπηρετούν τους αναπτυξιακούς σκοπούς των ΟΤΑ, όπως το αρ. 194, με το οποίο δημιουργείται στο ΥΠ.ΕΣ. Ηλεκτρονική βάση δεδομένων για την ακίνητη περιουσία των ΟΤΑ, αλλά και το αρ. 195, το οποίο προβλέπει σύσταση Ειδικής Επιτροπής, με σκοπό την εκπόνηση και υποβολή προτάσεων ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την ανάπυτξη δραστηριοτήτων, που σχετίζονται με την παραχώρηση δημοτικών εκτάσεων για βιομηχανικούς, ή βιοτεχνικούς σκοπούς, κτηνοτροφικές ή αγροτικές εκμεταλλεύσεις και άλλα. Ακολούθως, με το αρ. 196 επιτρέπεται με απόφαση Δ.Σ., που λαμβάνεται κατά απόλυτη πλειοψηφία η μακροχρόνια μίσθωση, κατόπιν δημοπρασίας των δημοτικών ακινήτων, ενώ κατόπιν απόφασης Δ.Σ., προβλέπεται και η εκμίσθωση με δημοπρασία δημοτικών ακινήτων, με μειωμένο μίσθωμα έως 25 έτη, με την προϋπόθεση ότι ο μισθωτής θα αναλάβει το σύνολο ή μέρος της δαπάνης ανακαίνισης ή ανακατασκευής του ακινήτου.

Ανησυχία για μικρούς Δήμους και το ρόλο του Επόπτη

Της τοποθέτησης του Δημάρχου Σύρου – Ερμούπολης ακολούθησαν οι τοποθετήσεις Δημάρχων από Κυκλάδες και Δωδεκάνησα, με τους περισσότερους εξ αυτών, να τονίζουν την ανάγκη στελέχωσης των Δήμων, τόσο σε διοικητικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο, προκειμένου οι όποιες απλουστεύσεις και δυνατότητες, που δίνονται μέσα από το νέο θεσμικό πλαίσιο, να αποτελέσουν εφαλτήριο ανάπτυξης και καλύτερης λειτουργίας των αυτοδιοικητικών δομών. Αίτημα, που ακούστηκε από αρκετά Κυκλαδίτικα “χείλη”, ήταν η στελέχωση των Τεχνικών και Οικονομικών Υπηρεσιών, από το μεγαλύτερο, έως το μικρότερο Δήμο, με την τροποποίηση του νόμου των προσλήψεων, εξαιρώντας τους νησιωτικούς Δήμους, με στόχο την αυτονομία τους.

Παράλληλα, οι Δήμαρχοι τόνισαν ιδιαιτέρως την ανάγκη δημιουργίας προϋποθέσεων από την πολιτεία, προκειμένου οι μικροί σε πληθυσμό Δήμοι, να έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν την απαραίτητη υποστήριξη, από άλλους, μεγαλύτερους Δήμους, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Δεν ήταν λίγοι οι επικεφαλής των Δήμων, μεταξύ των οποίων και ο κ. Μαραγκός, οι οποίοι υπογράμμισαν την επισφάλεια των αποτελεσμάτων της απλής αναλογικής, καθώς, όπως κατέστησαν σαφές, ακόμη και οι βασικότερες δημοτικές λειτουργίες αναμένεται να αποτελούν χρονοβόρες, ή ακόμη και άκαρπες διαδικασίες, στην περίπτωση που δεν εξασφαλίζεται απόλυτη πλειοψηφία για τη λήψη απόφασης, έως ότου καλλιεργηθεί στην ελληνική αυτοδιοίκηση η κουλτούρα των συνεργασιών.

Τέλος, οι Δήμαρχοι εξέφρασαν την ανησυχία τους και για τον εισαγόμενο θεσμό των αυτοτελών υπηρεσιών εποπτείας, που θα αντικαταστήσουν τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, καθώς επιπλέον της δυσαρέσκειας μεγάλου μέρους των αυτοδιοικητικών για τη λειτουργία των Α.Δ., εκφράστηκε ο φόβος, ιδιαίτερα από το Δήμαρχο Μήλου, κ. Δαμουλάκη, πως οι νέοι φορείς, που αποτελούν υπηρεσίες του ΥΠ.ΕΣ., υπαγόμενες απευθείας στον Υπουργό και είναι αρμόδιες για την εποπτεία των ΟΤΑ, θα “υπουργοποιήσουν” την αυτοδιοίκηση.

Κλείνοντας τις εργασίες του ετήσιου τακτικού συνεδρίου, η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου εξέδωσε ψήφισμα, που μεταξύ άλλων αναφέρεται και στο νέο νομοθετικό πλαίσιο για την αυτοδιοίκηση, σημειώνοντας, πως “οι αιρετοί εκπρόσωποι της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, εκφράζουμε την έντονη αντίθεσή μας στις εκλογικές διαδικασίες του προγράμματος “Κλεισθένης” και ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των νέων δημοτικών αρχών. Η μεθοδολογία εκλογής θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στη δυσκολία λειτουργίας των νέων δήμων, ιδιαίτερα των απομακρυσμένων και μικρών νησιωτικών”.

Ταυτιζόενοι με τις θέσεις της ΚΕΔΕ., στο ψήφισμά της η ΠΕΔ αναφέρει επίσης, πως “σε ό,τι αφορά την κατηγοριοποίηση των Δήμων είμαστε καταρχήν θετικοί, αλλά θα πρέπει να συνοδεύονται από συγκεκριμένες δράσεις, προγράμματα χρηματοδότησης και τεχνική υποστήριξη, ιδιαίτερα στους μικρούς νησιωτικούς Δήμους”, ενώ διεκδικείται επίσης η “απεμπλοκή μας από τον ασφυκτικό έλεγχο της κεντρικής διοίκησης και ζητάμε ο Επόπτης των ΟΤΑ, να λειτουργήσει ως συμπαραστάτης των Δήμων και όχι ως ένας επιπλέον έλεγχος”.