Προστασία μικρής περιουσίας και ουσιαστικός σχεδιασμός

Τη συνέχιση του “διαλόγου” ανάμεσα σε πολίτες, μηχανικούς και φορείς με το Υπουργείο Περιβάλλοντος αναφορικά με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου για το χωροταξικό και το πολεοδομικό, ζητούν εκπρόσωποι Συλλόγων και της Αυτοδιοίκησης από τις Κυκλάδες και το Ν. Αιγαίο, προκειμένου να επανεξετασθούν βασικά άρθρα που θα θίξουν ιδιοκτήτες μικρής περιουσίας, αλλά και θα οδηγήσουν σε αντίθετα αποτελέσματα από την προσπάθεια ελέγχου της εκτός σχεδίου δόμησης.

Με φόντο την ολοκλήρωση της διαβούλευσης του σχετικού σχεδίου νόμου στις 4 Σεπτεμβρίου, τόσο ο Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών ν. Κυκλάδων, όσο και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου γνωστοποίησαν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με το σοβαρό θέμα, προκειμένου να υπάρξουν βελτιώσεις στο περιεχόμενό του, προτού αυτό κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.

Ειδικότερα, η πλευρά των μηχανικών επισημαίνει πως η κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης σε ποσοστό 90% και μάλιστα “εν μία νυκτί”, αλλά χωρίς προηγούμενη ουσιαστική προετοιμασία, θα προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στις τοπικές νησιωτικές κοινωνίες και τους κατοίκους, καθώς δεν αποκλείεται να φέρει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ενώ όπως υπογραμμίζει ο Σύλλογός τους, θα προκαλέσει και αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον.

Επιπλέον, η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου προχώρησε στην υποβολή παρατηρήσεων για πολλά άρθρα του νομοσχεδίου, δίνοντας έμφαση στο προφίλ των νησιών και στις ανάγκες τους, καθώς όμως και στην “ενότητα” της τουριστικής ανάπτυξης.

Σε πανελλαδικό επίπεδο, αξίζει να υπογραμμισθεί πως, αναλυτικές παρατηρήσεις για το ίδιο θέμα έκανε και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), εστιάζοντας και στα άρθρα που επηρεάζουν τις τουριστικές επενδύσεις.

Σημειώνεται πως αναλυτικά το νομοσχέδιο μπορεί να το αναζητήσεις ο κάθε ενδιαφερόμενος στην ιστοσελίδα του Υπ. Περιβάλλοντος.

Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών Κυκλάδων: Όχι στη λογική “πονάει χέρι – κόβει χέρι”

Πιο αναλυτικά, ο Σύλλογος Μελετητών Μηχανικών Ν. Κυκλάδων στις γραπτές παρατηρήσεις του καθιστά σαφές πως ζητάει “την κατάργηση των άρθρων 28 και 34 του υπό Διαβούλευση (εν μέσω Αυγούστου & πανδημίας) νομοσχεδίου και επανεξέταση του σοβαρού αυτού θέματος μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς εν ευθέτω χρόνω και αφού προηγουμένως έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες συνθήκες για μια τόσο σοβαρή αλλαγή στο δικαίωμα της δόμησης και της ιδιοκτησίας”.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει αρχικά, “οι συντάξαντες του νομοσχεδίου προφανώς αγνοούν ότι σήμερα η δόμηση και εντός των οικισμών γίνεται μετά κόπων και βασάνων” αναφέροντας ενδεικτικά πως, “σχεδόν 10 χρόνια μετά το Νόμο Μπιρμπίλη (Ν.3937/2011) η διαδικασία κύρωσης κοινοχρήστου δρόμου προκειμένου οικόπεδα εντός οικισμών να καταστούν οικοδομήσιμα, διαρκεί 1 χρόνο μέχρι την έκδοση του απαιτούμενου ΦΕΚ”.

Ο Σύλλογος μάλιστα, επισημαίνει τους κινδύνους που θα προκύψουν από την προώθηση αυτού του νομοσχεδίου, σημειώνοντας πως, “Η προσπάθεια του Υπουργείου να προστατεύσει το περιβάλλον καταργώντας εν μια νυκτί το 90% της εκτός σχεδίου δόμησης, ακολουθεί τη λογική “πονάει χέρι – κόβει χέρι”, γίνεται χωρίς σοβαρό σχεδιασμό και θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο”. Διότι όπως εξηγεί, “εντός της ασφυκτικής προθεσμίας του άρθρου 34 των 2 ετών και εν μέσω δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας χιλιάδες ιδιοκτήτες θα σπεύσουν μαζικά να εκδώσουν οικοδομικές άδειες για κατοικίες μόνο (οι υπόλοιπες χρήσεις “ξεχάστηκαν” να αναφερθούν από το νομοθέτη) και εν συνεχεία να χτίσουν προκειμένου να μη χάσουν τις περιουσίες τους”.

Σε συνέχεια των ανωτέρω δε, οι μηχανικοί Κυκλάδων τονίζουν πως, “επιπλέον, σε αυτόν τον αγώνα ταχύτητας δεν θα υπάρχουν οι αντίστοιχες χρονικές προθεσμίες για τη διασφάλιση και του πολίτη όσον αφορά τη συγκέντρωση των προαπαιτούμενων για τις οικοδομικές άδειες (οριοθετήσεις ρεμάτων, χάραξη αιγιαλών, δασικοί χάρτες, αρχαιολογία κλπ)”, ενώ προσθέτουν ακόμη πως, θα υπάρξουν και χιλιάδες άλλες περιπτώσεις ιδιοκτητών “οι οποίοι δεν θα έχουν καν την παραπάνω δυνατότητα αφού το άρθρο 34 προβλέπει για τις περιουσίες τους τον “ξαφνικό θάνατο” και για τους ίδιους τον οικονομικό θάνατο (πχ. εκείνοι που είχαν κατά το παρελθόν αποκτήσει, χρυσοπληρώνοντας, αγροτεμάχια 4 στρεμμάτων ή μεγαλύτερα, αλλά είχαν την ατυχία να έχουν δημιουργηθεί πριν την 17η.10.1978).

“Υφαρπάζει μικρές περιουσίες”

Με φόντο τα παραπάνω, τα μέλη του Συλλόγου Μελετητών Μηχανικών ν. Κυκλάδων, εξηγούν πως ουσιαστικά προκαλείται το αποτέλεσμα της “δήμευσης ιδιωτικής περιουσίας”, ενώ τα προβλήματα είναι σαφώς μεγαλύτερα από αυτά που έχει προκαλέσει και η ανάρτηση των νέων δασικών χαρτών.

“Είναι αδιανόητο (και αντισυνταγματικό) σε μια ευνομούμενη κοινωνία να τίθεται σε εφαρμογή νέος νόμος, όπου με αναδρομική ισχύ προς το δυσμενέστερο για τους πολίτες, να καταργεί παρεκκλίσεις και με πραξικοπηματικό τρόπο ουσιαστικά να υφαρπάζει τις μικρές ιδιωτικές περιουσίες. Επιχειρείται δήμευση της ιδιωτικής γης πολλαπλάσια αυτής που έχει προκαλέσει στα νησιά η έως τώρα ανάρτηση των δασικών χαρτών με αμφισβήτηση του ιδιωτικού χαρακτήρα των εκτάσεων των παρ. 5α & 5β του αρθρ.3 του Ν.998/1979 (χορτολιβαδικές εκτάσεις), οι οποίες δεν μπορούν να οικοδομηθούν ή να μεταβιβαστούν…” σημειώνει χαρακτηριστικά ο Σύλλογος, επαναλαμβάνοντας πως η μείωση ή και η πλήρης κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης “δεν μπορεί να γίνει εάν προηγουμένως δεν υπάρξει σχεδιασμός για να αντιμετωπιστούν οι τόσο σοβαρές συνέπειες που αυτή θα επιφέρει”.

Ο Σύλλογος ολοκληρώνει την τοποθέτησή του επί του νομοσχεδίου ζητώντας “την απόσυρση των άρθρων 28 και 34 και τη διατήρηση του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου για την εκτός σχεδίου δόμηση”, μέχρι να γίνει παραγωγική δουλειά και διάλογος για το θέμα.

Περιφέρεια Ν. Αιγαίου: Αντίθετη στην αποψίλωση της τοπικής αυτοδιοίκησης

Τη μη περαιτέρω αποδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσον αφορά σε θέματα ρύθμισης χώρου σε τοπικό επίπεδο επισημαίνει προλογικά στο προοίμιο των παρατηρήσεων της η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, η οποία κατέθεσε συγκεκριμένες παρατηρήσεις επί πολλών άρθρων του εν λόγω νομοσχεδίου.

“Με το παρόν Σ/Ν συναθροίζονται προϋφιστάμενα θεσμικά πλαίσια που αφορούν στη Χωροταξία – Πολεοδομία, τα επίπεδα Χωρικού Σχεδιασμού, την εκτός σχεδίου δόμηση, τα τουριστικά καταλύματα, τον οικοδομικό κανονισμό, την αυθαίρετη δόμηση, τη μεταφορά συντελεστή δόμησης κλπ, σε ένα πολυνομοσχέδιο με επί μέρους προσαρμογές.

Σαν γενική παρατήρηση επισημαίνουμε ότι για μια ακόμη φορά δεν αποτολμήθηκε μια διαφορετική προσέγγιση τουλάχιστον στις διαδικασίες έγκρισης των χωρικών σχεδίων με στόχο την αποκέντρωση που αποτελεί και το κυρίως ζητούμενο, αλλά ακολουθήθηκε η πεπατημένη, βασιζόμενη στη λεγόμενη «ασφάλεια δικαίου», όπως εδώ και χρόνια εφαρμόζεται στη χώρα μας υιοθετώντας «νομολογίες» που τείνουν στο συγκεντρωτισμό στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ένα συγκεντρωτισμό αποτρεπτικό για κάθε τοπική πρωτοβουλία ρύθμισης του χώρου με πολλαπλά επακόλουθα. Και αυτό αποδεικνύεται πολύ εύκολα, απλά παρακολουθώντας διαχρονικά την πορεία των αντίστοιχων μελετών σε σχέση με τη διαδικασία και τις αρμοδιότητες θεσμοθέτησής τους” αναφέρει η πλευρά της Περιφέρειας και ο Περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος, εξηγώντας παρακάτω πως, “Απόρροια όλων αυτών είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού να είναι πλέον τελείως «αποψιλωμένη» από αρμοδιότητες θεσμοθέτησης χωρικών σχεδίων ακόμη και εντελώς τοπικού χαρακτήρα, γεγονός που αποδυναμώνει το ρόλο της, σε αντίθεση με τα τεκταινόμενα στην Ε.Ε εδώ και δεκαετίες”.

Μάλιστα σημειώνουν πως η μόνιμη επωδός είναι ότι “κάτι τέτοιο προσκρούει στο Σύνταγμα και ειδικότερα στο αρθ. 24 στο οποίο αναφέρεται ότι ο χωρικός σχεδιασμός ανήκει στη ρυθμιστική αρμοδιότητα του Κράτους”, με την πλευρά της ΠΝΑι να σημειώνει πως επιτέλους “είναι απολύτως αναγκαίο να αποσαφηνισθούν και αποτυπωθούν στην σύγχρονη Ελλάδα βασικές έννοιες, όπως αυτή του Κεντρικού Κράτους σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση”.

Δεν υπήρξε επαρκής χρόνος για ουσιαστική μελέτη

Με φόντο τα παραπάνω, η πλευρά της Περιφέρειας σημειώνει δε πως, “Θεωρούμε ότι οποιαδήποτε ενέργεια γίνεται σε θεσμικό επίπεδο που αφορά στην Τ.Α σε σχέση με το Κράτος, πρέπει να στοχεύει στη λογική που περικλείεται στο τρίπτυχο: «Κράτος επιτελικό – Περιφέρειες ισχυρές με ρόλο προγραμματικό στα χωρικά τους όρια και στα πλαίσια της Ευρώπης των Περιφερειών – Δήμοι τοπικά κυβερνεία πρώτης γραμμής, κοντά στον πολίτη και με ρόλο εκτελεστικό»”.

Συμπληρώνει μάλιστα πως με αυτήν τη λογική “θα έπρεπε επομένως να είναι διαρθρωμένο και το πλαίσιο Χωρικού Σχεδιασμού της χώρας είτε σε επίπεδο στρατηγικό είτε κανονιστικό, υποκείμενο στην αρχή: κάθε επίπεδο σχεδιασμού ανάλογα με το πεδίο αναφοράς του θεσμοθετείται από την αμέσως επόμενη διοικητική βαθμίδα. Π.χ. αν έχει πεδίο αναφοράς σε Δήμο, θεσμοθετείται από την Περιφέρεια, αν είναι Περιφερειακού επιπέδου από τον Υπουργό κλπ. Δυστυχώς απέχουμε ακόμη πολύ από αυτή τη λογική”.

Ωστόσο, όπως εξηγείται στο προοίμιο των παρατηρήσεων, “με δεδομένη όμως την προσαρμογή του υπ’ όψη Σ/Ν στη λεγόμενη «ασφάλεια δικαίου», οι προτεινόμενες παρεμβάσεις δεν θα αποκλίνουν από αυτή την επιλογή, αλλά θα προσπαθήσουν να μεταφέρουν την τοπική εμπειρία όπως αυτή βιώνεται καθημερινά και μέσα στα πλαίσια ενίσχυσης κατά το δυνατόν της τοπικής παρεμβατικότητας – συμμετοχής”.

Το προλογικό σημείωμα της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου ολοκληρώνεται με την παρατήρηση πως ο χρόνος της διαβούλευσης δεν ήταν επαρκής για ένα τόσο σοβαρό θέμα. “Επισημαίνουμε τον χρόνο διαβούλευσης, που συνέπεσε μέσα στον Αύγουστο. Για θέμα αυτής της σοβαρότητας, ο χρόνος διαβούλευσης θα έπρεπε να είναι τέτοιος που να επιτρέπει την σε βάθος μελέτη του” σημειώνει η πλευρά της ΠΝΑι ξεκάθαρα.

Παρατηρήσεις επί συγκεκριμένων άρθρων

Ειδικότερα, οι οι προτάσεις – παρατηρήσεις που κατατέθηκαν κατ΄ άρθρο του Σ/Ν από την πλευρά της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου είναι οι εξής: Αρθ 4Α: Στο Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων να συμπεριληφθεί στην μόνιμη σύνθεση και ένας εκπρόσωπος ΕΝΠΕ. Αρθ. 10 Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια: Να προβλεφθεί μεταβατική διάταξη στην οποία να αναφέρεται ότι μελέτες ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ που έχουν ήδη ανατεθεί και εκπονούνται με τις διατάξεις και τις διαδικασίες του Ν.2508/97, ολοκληρώνονται και θεσμοθετούνται σύμφωνα με τις διατάξεις με τις οποίες ανατέθηκαν. Να παρασχεθεί και στις Περιφέρειες η δυνατότητα κίνησης διαδικασίας εκπόνησης Τοπικού Χωρικού Σχεδίου. Να προβλεφθεί ρύθμιση δημιουργίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας σε κάθε Περιφέρεια για το «monitoring» (παρακολούθηση) των μελετών αυτών. Αρθ. 11 Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια: Να αναφερθεί ρητά ότι οι ζώνες ΠΕΡΠΟ αποτελούν αντικείμενο και των Ειδικών Πολεοδομικών Πλαισίων. Να γίνει ειδική αναφορά στα «τοπικά ρυμοτομικά σχέδια» ότι ο σχεδιασμός αυτός διέπεται από ίδιο θεσμικό πλαίσιο τη διαδικασία του οποίου μπορούν να κινούν οι φορείς Α’βάθμιας και Β’βάθμιας Αυτοδιοίκησης και η θεσμοθέτησή τους γίνεται με Απόφαση Περιφερειάρχη κατόπιν γνώμης του οικείου ΣΥΠΟΘΑ. Οριοθέτηση υδατορεμάτων: Να προστεθεί ειδική διάταξη που να αναφέρει ότι οριοθέτηση μεμονωμένων ή συνόλου υδατορεμάτων γίνεται με απόφαση Περιφερειάρχη κατόπιν σύνταξης ειδικών μελετών και μετά από την τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας που διέπει το ίδιο νομικό καθεστώς τους, πλην ασφαλώς των περιπτώσεων που εντάσσονται σε μελέτες χωρικού σχεδιασμού. Αρθ. 14 Σχεδιασμός και χαρακτηρισμός Δημοτικών Οδών: Ο χαρακτηρισμός των δημοτικών οδών κατά το άρθρο αυτό να γίνεται με Απόφαση Περιφερειάρχη. Να προστεθεί εδάφιο στο παρόν άρθρο ή στο αρθ 28 περί γενικών διατάξεων της εκτός σχεδίου δόμησης που να προβλέπει ότι μέχρι την κατηγοριοποίηση – χαρακτηρισμό των δημοτικών δρόμων κατά την έννοια των διατάξεων του αρθ. 14 του παρόντος Σ/Ν,οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί για κάθε χρήση, αναθεωρούνται και επεκτείνονται ως έχουν και στο προβλεπόμενο σε αυτές υφιστάμενο οδικό δίκτυο ανεξάρτητα αν αυτό είναι ή όχι χαρακτηρισμένο να μπορούν να εκδίδονται άδειες «εισόδου – εξόδου» ή κόμβων πρόσβασης προς τις αντίστοιχες ιδιοκτησίες κατά την κείμενη νομοθεσία. Να γίνει ειδική αναφορά στο Ιταλικό κτηματολόγιο της Δωδ/σου το οποίο είναι σε ισχύ, όσον αφορά τις δημοτικές οδούς.

Για την εκτός σχεδίου δόμηση

Επιπλέον, η Περιφέρεια προχώρησε και σε παρατηρήσεις για την ενότητα της εκτός σχεδίου δόμησης. Ειδικότερα: Αρθ. 28. Ειδικές διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση: Το όριο αρτιότητας των γηπέδων προοριζόμενων για χρήση τουριστικών καταλυμάτων σε νησιά < 3.000 κατ. να προσδιοριστεί σε 4.000 μ2. Το προτεινόμενο μήκος προσώπου 45 μ. επί κοινόχρηστου χώρου προκειμένου να καταστεί άρτιο ένα γήπεδο είναι ανεδαφικό, τουλάχιστο για τις νησιωτικές περιοχές. Προτείνεται να παραμείνει στα 25 μ.. Η παρέκκλιση των 2000 τ.μ. σε εκτός σχεδίου περιοχές για οικόπεδα εντός 500 μέτρων από τα όρια (πυκνοδομημένο τμήμα) των οικισμών (εντός ζώνης) θα πρέπει να διατηρηθεί ως έχει. Να τεθεί μεταβατική διάταξη που να προσδιορίζει ότι μέχρι την ολοκλήρωση του Χωρικού Σχεδιασμού κατά τις διατάξεις του παρόντος Σ/Ν, γήπεδα εκτός σχεδίου που είχαν τις προϋποθέσεις αρτιότητας – οικοδομησιμότητας με το προηγούμενο θεσμικό καθεστώς παραμένουν άρτια και οικοδομήσιμα ως είχαν πριν την ισχύ του παρόντος. Σαν δεύτερη επιλογή, προτείνεται να υπάρξει μεταβατική περίοδος τουλάχιστο 5 ετών για την προσαρμογή στα οριζόμενα στο παρόν Σ/Ν αντί των 2 προβλεπομένων. Να προστεθεί μεταβατική διάταξη που να προσδιορίζει ότι άδειες που έχουν κατατεθεί και δεν έχουν εκδοθεί, εκδίδονται βάσει των διατάξεων με τις οποίες κατατέθηκαν η δε αναθεώρηση γίνεται με τις διατάξεις βάσει των οποίων εκδόθηκαν.

Τέλος, η Περιφέρεια σχετικά με τα άρθρα που αφορούν στη θαλάσσια χωροταξία προτείνει τα εξής: Να γίνει ειδική μνεία στις νησιωτικές Περιφέρειες της χώρας οι οποίες πρέπει να συμμετέχουν τόσο σε επίπεδο κίνησης διαδικασίας του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού περιφερειακού επιπέδου όσο και σε κάθε επιτροπή παρακολούθησης των αντίστοιχων μελετών κάθε επιπέδου.

Τέλος, για το Αρθ. 98 σχετικά με την Κεντρική Επιτροπή Προσβασιμότητας, ζητά να προβλεφθεί εκπρόσωπος ΕΝΠΕ στη σύνθεσή της.