«Αναπτυξιακό εργαλείο που θα μας λύσει τα χέρια»

Την πρόθεσή του να συστήσει Αναπτυξιακό Οργανισμό, με στόχο την μεγιστοποίηση της απορρόφησης των νέων πόρων που πρόκειται να εισρεύσουν, από τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ (2021-2027) αλλά και τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και την αξιοποίηση όλων των αναπτυξιακών ευκαιριών για τα νησιά, δήλωσε με απόφασή του το Περιφερειακό Συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου.

Η δυνατότητα σύστασης Αναπτυξιακού Οργανισμού δίνεται στις Περιφέρειες και τους ΟΤΑ μέσω του ν.4674/2020 αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ταχύτερη και πλήρη αξιοποίηση των νέων πόρων που θα διοχετευθούν στο Νότιο Αιγαίο, με περιορισμένα περιθώρια απορρόφησής τους μέχρι τις 31/12/2023.

Με την λήψη της απόφασης από το Περιφερειακό Συμβούλιο για την αξιοποίηση της δυνατότητας ίδρυσης Αναπτυξιακού Οργανισμού, το θέμα θα επανέλθει σε αυτό με την παρουσίαση της σχετικής οικονομοτεχνικής μελέτης και των λοιπών φορέων με τους οποίους θα συμφωνηθεί η συνεργασία και η από κοινού συμμετοχή σε αυτόν.

Εισηγούμενος το θέμα, ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος αναφέρθηκε στη μεγάλη πρόκληση και τις ευκαιρίες που ανοίγονται για να νησιά του Νοτίου Αιγαίου μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης, όσον αφορά τα μεγάλα έργα υποδομής και για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο νέος θεσμός του Αναπτυξιακού Οργανισμού.

Από την πλευρά της μειοψηφίας εκφράστηκαν προβληματισμοί, σε σχέση με την αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχει ένας τέτοιος οργανισμός, από τη στιγμή που παλαιότερα, οι αναπτυξιακές εταιρείες των ΟΤΑ δεν αποτέλεσαν επιτυχημένα εγχειρήματα, ενώ τονίστηκε από όλες τις πλευρές της μειοψηφίας, ότι το μείζον ζήτημα για τις υπηρεσίες της Περιφέρειας αυτή τη στιγμή είναι αυτό της υποστελέχωσης, με τα μέλη της μειοψηφίας να υποστηρίζουν ότι καλύτερη λύση θα ήταν η στελέχωση των υπηρεσιών ει δυνατόν με μόνιμο προσωπικό, για την υλοποίηση έργων, αντί αυτής της δημιουργίας ενός νέου, αυτόνομου οργανισμού, με καθεστώς ανώνυμης εταιρείας.

«Έχουμε ανάγκη τον Αναπτυξιακό Οργανισμό»

Κατά την εισήγησή του, ο Περιφερειάρχης εξήγησε, πως «έχουμε μπροστά μας μία πάρα πολύ κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία θα έρθουν χρηματοδοτήσεις στη χώρα, που ενδεχομένως να είναι η μεγαλύτερη εισροή πλούτου στην ιστορία της. Μιλάμε για αυτά τα πάνω από 70 δις ευρώ, τα οποία θα έρθουν μέσω του ΕΣΠΑ 2021-2027 και όλων των υπολοίπων διαρθρωτικών ταμείων. Επιπλέον, αυτό το οποίο ψηφίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης. Εκεί όμως, μπήκαν και κάποιοι κανόνες, καθώς η Ε.Ε. δίνει χρήματα μόνο βάσει αυστηρών κανόνων. Ένας πάρα πολύ σκληρός όρος, ειδικά για χώρες όπως η δική μας, είναι πως έως 31/12/2022 πρέπει να έχουμε απορροφήσει τους πόρους. Η Ελλάδα, με τη σημερινή νομοθεσία, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να απορροφήσει τα χρήματα έως το τέλος του 2022. Έως τότε, δεν θα έχει καν δημοπρατήσει τα μεγάλα έργα. Πόσω μάλλον να έχουν εγκατασταθεί εργολάβοι ή να έχουν υλοποιηθεί τα έργα. […] Το μόνο που πέτυχε η Ελλάδα είναι ο όρος να τροποποιηθεί ώστε το 70% των πόρων να έχει απορροφηθεί έως το 2022 και το υπόλοιπο 30% έως το τέλος του 2023. Παραμένει όμως ο ίδιος βαθμός δυσκολίας».

Ως εκ τούτου, όπως ανέφερε, συζητείται έντονα η τροποποίηση του ν. 4412/2016 που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις έργων και προμηθειών και που έχει καταστήσει ιδιαίτερα δυσκίνητες και χρονοβόρες τις διαδικασίες συμβασιοποίησης έργων από τους ΟΤΑ.

Παράλληλα, δόθηκε η δυνατότητα σύστασης Αναπτυξιακών Οργανισμών, που όπως επεσήμανε ο Περιφερειάρχης, θα έχουν Τεχνική Υπηρεσία, η οποία θα μπορεί να ωριμάζει έργα. «Η νομοθεσία προβλέπει πολλά ακόμη, αλλά εμείς στεκόμαστε σε αυτό και γι’ αυτό ερχόμαστε σήμερα με αυτή την εισήγηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο». Διευκρινίζοντας, πως οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί θα συστήνονται μεταξύ δύο ή περισσότερων ΟΤΑ και συμμετέχουν μόνο φορείς αυτοδιοίκησης, τόνισε πως «θα έχουν Τ.Υ., η οποία θα έχει Διευθυντή, θα έχει υπογραφή στην ωρίμανση έργων».

Σύμφωνα με τον κ. Χατζημάρκο, οι χρονοβόρες διαδικασίες που συντηρεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και η υποστελέχωση των Τεχνικών Υπηρεσιών των Περιφερειών δεν επιτρέπουν την ευελιξία στον τομέα της υλοποίησης έργων. «Όλο αυτό χρειάζεται μία μεγάλη αναμόρφωση σε διοικητικό πλαίσιο ώστε οι οργανισμοί που θα κληθούν να απορροφήσουν αυτά τα χρήματα να το καταφέρουν».

«Έχουμε μπροστά μας πάρα πολλή δουλειά, σε συνεργασία και με τους Δήμους μας, με τους οποίους έχουμε ανοίξει σε αυτό το θέμα έναν ευρύτατο διάλογο, ώστε να προτείνουμε έργα στο Ταμείο Ανάπτυξης. Έργα μεγάλα, όχι έργα των 200.000 ή 500.000 χιλιάδων ευρώ. Ενδεχομένως να μπει κι ένα πλαφόν, ακούγεται ότι μπορεί να είναι το πλαφόν στα 20-30 εκατομμύρια ευρώ. Εμείς βέβαια θα επιδιώξουμε χαμηλότερο πλαφόν, διότι η κλίμακα των νησιών μας θα μας αποκλείσει από μία ομάδα έργων που έχουμε ανάγκη, αλλά αυτό είναι κάτι που θα δούμε σε επόμενο χρόνο», σημείωσε.

Όπως υπογράμμισε, «έχουμε ανάγκη τον αναπτυξιακό οργανισμό, διότι έχουμε το φρικτό πρόβλημα της υποστελέχωσης στις Τεχνικές Υπηρεσίες μας. Αυτό που σήμερα μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε αυτός ο νόμος, πραγματικά μας “λύνει τα χέρια”. Σχεδόν, όχι στο 100% διότι η Τ.Υ. του Αναπτυξιακού Οργανισμού δεν μπορεί να κάνει επίβλεψη και παραλαβή έργου. Σκέψη μας είναι, να γίνεται η ωρίμανση των έργων από αυτή την Τ.Υ. του Οργανισμού και η Δ/νση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας να είναι αυτή που θα τα δημοπρατεί και θα τα παρακολουθεί», ενώ σημείωσε πως ο αριθμός των έργων που δημοπρατούνται από τις Δ/νσεις Τεχνικών Έργων της ΠΝΑι, αποτελεί αριθμό ρεκόρ στην Ελλάδα.

Παρ’ ό,τι δόθηκε περισσότερο βάρος στα τεχνικά έργα από τον Περιφερειάρχη, ο ίδιος διευκρίνισε, πως ο Αναπτυξιακός Οργανισμός, θα επικουρεί και στις πολιτικές ψηφιακής σύγκλισης, σε προγράμματα αστικής κινητικότητας, προγράμματα ενέργειας, τουρισμού, εξωστρέφειας κλπ.

«Στόχος μας – και είναι κάτι προσπαθώ να περάσω σαν μήνυμα και στους Δημάρχους μας – είναι μεγάλα έργα. Διότι η χώρα, την ευκαιρία για μεγάλα έργα, αν δεν την αξιοποιήσει τώρα, δεν ξέρω πότε θα έχει ευκαιρία ξανά. Θέλουμε μεγάλα έργα. Λιμάνια, αεροδρόμια, νέα οδικά δίκτυα, έργα αναπτυξιακά», διεμήνυσε σε όλους τους τόνους.

Εξήγησε δε, έπειτα από σχετικές ερωτήσεις περιφερειακών συμβούλων, πως υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής της υφιστάμενης αναπτυξιακής εταιρείας της ΠΝΑι, Ενεργειακή Α.Ε., σε Αναπτυξιακό Οργανισμό, ωστόσο πρόκειται για δυνατότητα που θα διερευνηθεί εν καιρώ.

Τέλος, διευκρίνισε, ότι θα υπάρξει διερεύνηση μέσω της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Ν. Αιγαίου, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει ενδιαφέρον από μεγάλους ή μικρούς Δήμους να συμμετέχουν στον Αναπτυξιακό Οργανισμό που θα δημιουργήσει η ΠΝΑι, ενώ περαιτέρω διευκρινίσεις για το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του θα υπάρξουν με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης, όπου ενδεχομένως να δοθεί στις Περιφέρειες δυνατότητα να συστήσουν Αναπτυξιακούς Οργανισμούς χωρίς τη συμμετοχή άλλου ΟΤΑ.

Σημαντικοί προβληματισμοί εκ μέρους της μειοψηφίας

Από την πλευρά της μειοψηφίας, διατυπώθηκαν αρκετοί προβληματισμοί σε σχέση με τη σύσταση ενός Αναπτυξιακού Οργανισμού, με κυριότερο αυτόν, που άπτεται του ζητήματος της υποστελέχωσης των υπηρεσιών της ΠΝΑι. Σύμφωνα με πολλούς συμβούλους της μειοψηφίας, προτιμότερη λύση θα ήταν η περαιτέρω στελέχωση των υπηρεσιών – κυρίως της Τεχνικής – της Περιφέρειας, καθώς το εγχείρημα της σύστασης ενός αυτόνομου οργανισμού, ενδεχομένως να αποτύχει, όπως θέλουν παραδείγματα από αναπτυξιακές εταιρείες ΟΤΑ, που στο παρελθόν απέτυχαν και διαλύθηκαν, αφήνοντας πίσω τους εκκρεμότητες στους ΟΤΑ, ή λειτουργούσαν σε καθεστώς αδιαφάνειας, εγείροντας σοβαρά ζητήματα. Επιπλέον, συζητήθηκε και το πώς αυτοί οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί θα στελεχωθούν και αν θα μετακινηθεί προσωπικό από τις Τ.Υ. της Περιφέρειας προκειμένου να επανδρώσουν την Τ.Υ. του οργανισμού.

Από την πλευρά της μείζονος μειοψηφίας, ο επικεφαλής κ. Μανώλης Γλυνός, σημείωσε ότι η γνώμη της παράταξής του είναι αρνητική ως προς τη σύσταση Αναπτυξιακού Οργανισμού, προκρίνοντας ως επιχείρημα αυτό της υποστελέχωσης. Υποστήριξε ότι η στελέχωση των Οργανισμών θα γίνει αφενός με μετάταξη δημοσίων υπαλλήλων, αποδυναμώνοντας ήδη επιβαρυμένες υπηρεσίες των ΟΤΑ και αφετέρου με προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, τονίζοντας ότι τα χρήματα για τη σύσταση ενός νέου οργανισμού, με όσα αυτή συνεπάγεται, θα μπορούσαν να διατεθούν για τη δημιουργία μόνιμων οργανικών θέσεων, για την αναβάθμιση των υπηρεσιών της Περιφέρειας, ενώ επίσης ανέφερε, πως μέσω του Αναπτυξιακού Οργανισμού διευκολύνεται η ανάθεση σε ιδιώτες, με το χρήμα να ρέει σε φορείς εκτός Δημοσίου.

Από την πλευρά της Λαϊκής Συσπείρωσης Νοτίου Αιγαίου, ο επικεφαλής κ. Γιάννης Ντουνιαδάκης, δήλωσε κατηγορηματικά αρνητικός, συντασσόμενος με τις θέσεις του Συλλόγου Υπαλλήλων των Περιφερειακών Ενοτήτων Κυκλάδων και αναφέροντας, πως «ο νέος φορέας θα μοιράζει χρήματα κατά το δοκούν, μακριά από το δημόσιο λογιστικό και τη στοιχειώδη διαφάνεια και θα προσπερνά τις δημόσιες υπηρεσίες. Βέβαια, αυτή η μορφή δεν είναι καινούρια. Είναι παλιά και έχει αποτύχει», ενώ σημείωσε ότι θα λειτουργεί για την αμεσότερη υλοποίηση των μεγάλων επιχειρηματικών πρότζεκτ. Και ο κ. Ντουνιαδάκης, τόνισε την ανάγκη αναβάθμισης και στήριξης των περιφερειακών επιχειρήσεων με μόνιμο προσωπικό και εξοπλισμό.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο επικεφαλής της παράταξης της ελάσσονος μειοψηφίας, κ. Χαράλαμπος Κόκκινος, ο οποίος επίσης αναφέρθηκε στα αποτυχημένα εγχειρήματα αναπτυξιακών εταιρειών, ενώ επίσης πρότεινε να τεθεί ως προτεραιότητα η στελέχωση των υπηρεσιών, με παράλληλη τροποποίηση της νομοθεσίας σε κυβερνητικό επίπεδο, ώστε να υπάρξει η ζητούμενη ευελιξία και αμεσότητα.

Οι απαντήσεις της περιφερειακής αρχής

Όσον αφορά στο ζήτημα της υποστελέχωσης, ο Περιφερειάρχης απάντησε, πως και ο ίδιος προτιμά τις μόνιμες θέσεις στις υπηρεσίες της Περιφέρειας και θα επιθυμούσε την περαιτέρω στελέχωση με μόνιμο προσωπικό των υπηρεσιών της ΠΝΑι, ωστόσο αφενός, λόγω της μνημονιακής δέσμευσης της χώρας, έχουν περιοριστεί υποχρεωτικά στο ελάχιστο οι προσλήψεις στο Δημόσιο (1 πρόσληψη για κάθε 10 αποχωρήσεις) και αφετέρου, οι διαδικασίες πρόσληψης είναι τόσο χρονοβόρες, που ουσιαστικά καταργούν τις όποιες προσπάθειες για άμεση απορρόφηση πόρων και ευελιξία. Επιπλέον σημείωσε, πως οι υπηρεσίες της Περιφέρειας δεν θα φαίνονταν τόσο υποστελεχωμένες, αν δεν είχαν να καλύψουν τις ανάγκες των Δήμων του Νότιου Αιγαίου, κάτι που δε συμβαίνει σε άλλες Περιφέρειες της χώρας, τονίζοντας πως αν οι υπηρεσίες της ΠΝΑι δεν έχουν πλέον την ευθύνη υποστήριξης των Δήμων και με την ελάφρυνση των ευθυνών τους, μέσω της σύστασης του Αναπτυξιακού Οργανισμού, οι υπηρεσίες θα πάρουν πολύτιμη “ανάσα”.

Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της αποτυχίας παλαιότερων εγχειρημάτων με αναπτυξιακές εταιρείες ΟΤΑ, ο κ. Χατζημάρκος υπογράμμισε, πως πρόκειται για ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο, ενώ τόνισε πως ο ίδιος, ως πολιτικά ενεργό πρόσωπο, σε όσους φορείς έχει αναλάβει θέση ευθύνης, έχει μεριμνήσει για την απόλυτα διαφανή και σωστή διαχείριση των αρμοδιοτήτων του. Επιπλέον σημειώθηκε από μέλη της περιφερειακής αρχής, ότι οι αποτυχίες του παρελθόντος ανήκουν στο παρελθόν, δίνουν χρήσιμα συμπεράσματα όσον αφορά στους λόγους αποτυχίας τους, ενώ δε θα έπρεπε να λειτουργούν αποτρεπτικά στην παρούσα φάση, καθώς πρόκειται για μία πρωτοβουλία που δίνει σημαντικά και χρήσιμα εργαλεία στους ΟΤΑ για την αξιοποίηση μεγάλου όγκου χρημάτων.

Τέλος, σχετικά με τα παραδείγματα αδιαφάνειας σε αναπτυξιακές εταιρείες, ο Περιφερειάρχης σημείωσε, πως, δεδομένου, ότι οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί θα απαρτίζονται από δύο ή περισσότερους ΟΤΑ και θα λειτουργούν στο πλαίσιο του ευρύτερου Δημοσίου, θα υπάρχει ικανοποιητικός έλεγχος από τα συμμετέχοντα μέρη.

Η πολιτική απόφαση για την πρόθεση ίδρυσης Αναπτυξιακού Οργανισμού από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τελικώς, υπερψηφίστηκε από όλα τα μέλη της πλειοψηφίας, όπως επίσης την περιφερειακή σύμβουλο της μείζονος μειοψηφίας, κ. Χρηστιάννα Πάπιτση και την ανεξάρτητη περιφερειακή σύμβουλο, κ. Αναστασία Γαμπιεράκη, ενώ καταψηφίστηκε από την υπόλοιπη μειοψηφία.

Οι θέσεις του Συλλόγου Υπαλλήλων της ΠΝΑι στις Κυκλάδες

Αξίζει να σημειωθούν τέλος, οι θέσεις του Συλλόγου Υπαλλήλων στις Π.Ε. Κυκλάδων, που συντάσσονται πλήρως με την αρνητική θέση της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Συλλόγων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδας, σχετικά με τη δυνατότητα ίδρυσης Αναπτυξιακών Οργανισμών.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία, «στην ουσία βρισκόμαστε μπροστά στη δημιουργία μιας παράλληλης δομής στο πλαίσιο λειτουργίας της Περιφέρειας η οποία σε σύντομο χρόνο θα υποκαταστήσει βασικές λειτουργίες της». Παράλληλα, σημειώνεται, ότι «η στελέχωση των ανωτέρω Α.Ε. θα γίνεται αφ΄ ενός με την μετάταξη ή απόσπαση ολίγων “αρεστών” δημοσίων υπαλλήλων, διαλύοντας τις ήδη υποστελεχωμένες Δημόσιες Τεχνικές Υπηρεσίες και αφ’ ετέρου με προσλήψεις προσωπικού εκτός ΑΣΕΠ, με ελαστικές σχέσεις εργασίας, με εντελώς αδιαφανείς διαδικασίες, χωρίς τον έλεγχο του Δημοσίου, εδραιώνοντας με αυτό τον τρόπο το πελατειακό κράτος. Με αυτόν τον τρόπο στήνεται ένας μηχανισμός προθύμων, που δεν θα αμφισβητεί ούτε τον σχεδιασμό και τις προτεραιότητες που τίθενται, ούτε τις διαδικασίες, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα». Τέλος, η Ομοσπονδία τονίζει, ότι «η ύπαρξη Τεχνικής Υπηρεσίας στους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς, με μετακλητό Διευθυντή (και Γενικό Δ/ντή), θα έχει και το ρόλο της αναθέτουσας αρχής και θα μπορεί να αναλαμβάνει τα πάντα όλα. Δίνεται ταυτόχρονα για πρώτη φορά με νόμο, το δικαίωμα υπογραφής στο προσωπικό με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου».

Οι υπάλληλοι των Π.Ε. Κυκλάδων επισημαίνουν, ότι «οι σύγχρονες ανάγκες σε έργα υποδομών, η πρόληψη και αντιμετώπιση καταστροφών από καιρικά φαινόμενα, η διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού και όχι μόνο, απαιτούν μία διαφορετική πολιτική αντίληψη, η οποία να θέτει ως προτεραιότητα την ενίσχυση του κοινωνικού και δημόσιου ρόλου των Υπηρεσιών, προς όφελος της εργαζομένων και της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας».

Για τους παραπάνω λόγους, οι Κυκλαδίτες υπάλληλοι διεκδικούν «την αναβάθμιση των δημόσιων Τεχνικών Υπηρεσιών και όχι την ιδιωτικοποίησή τους, που θα στοιχίσει εν τέλει πολύ περισσότερο σε όλους μας και με αποτελέσματα μη ικανοποιητικά» και την «ενδυνάμωση όλων των Υπηρεσιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, με μόνιμες οργανικές θέσεις, με σταθερές σχέσεις εργασίας, μια ενδυνάμωση που πιστεύουμε πραγματικά ότι θα προσφέρει με διαφάνεια, αναπτυξιακές λύσεις προσανατολισμένες στο συμφέρον της κοινωνίας».