Προστασία δημόσιου χώρου στα νησιά

Το σοβαρό θέμα της αντιμετώπισης και διαχείρισης των πάσης φύσεως αυθαιρεσιών στον δημόσιο χώρο των νησιών τέθηκε επί τάπητος στη χθεσινή συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου, με τις παρατάξεις να αποφασίζουν την ανάπτυξη Ειδικού Σώματος Ελέγχου στον Α΄ Βαθμό της Αυτοδιοίκησης.

Το πρόβλημα των αυθαιρεσιών στο περιβάλλον των νησιών έρχεται με επιτακτικό τρόπο στο προσκήνιο, δεδομένης της ανάγκης για την προστασία του, όχι μόνον για την ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά και για την προάσπιση του τουριστικού προϊόντος των νησιών.

Το θέμα συζητήθηκε εκτενώς στη χθεσινή συνεδρίαση, κατά τη διάρκεια της οποίας τονίστηκαν οι επιπτώσεις σε οικονομία και κοινωνία, με την Περιφερειακή Αρχή να εξηγεί πως θα ζητήσει από το κεντρικό κράτος να περάσει ο έλεγχος για τον δημόσιο χώρο στους Δήμους, παράλληλα με την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου, για να μπει “φρένο” σε κάθε δραστηριότητα που πορεύεται αυθαίρετα.

“Απαιτούμε αναθεώρηση θεσμικού πλαισίου”

Στη σχετική εισήγηση προχώρησε η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος για θέματα περιβάλλοντος στις Κυκλάδες, Έλλη Χωριανοπούλου.

“Η έλλειψη αρμοδιότητας στον Β΄ Βαθμό Αυτοδιοίκησης στο ζήτημα της προστασίας του δημόσιου χώρου και ειδικότερα στην υλοποίηση πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαίρετων κατασκευών, αλλά και της επιβολής των σχετικών ποινών, σε συνδυασμό με τη γιγάντωση του φαινομένου μας οδηγεί στο να απαιτήσουμε την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου.

Επιπλέον, η Αυτοδιοίκηση του Β΄ Βαθμού δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι εύκολος πολιτικός στόχος” ανέφερε προλογικά η ίδια, μιλώντας παρακάτω για την ανάγκη προστασίας του δημόσιου χώρου, ο οποίος σήμερα στα νησιά ρημάζεται.

“Ο δημόσιος χώρος αποτελεί κοινό αγαθό για όλους. Συνεπώς κρίνεται απαραίτητο να σχεδιάζεται και να χρησιμοποιείται και να συντηρείται βάσει προδιαγραφών και κανονισμών που απαντούν στις ανάγκες και στα χαρακτηριστικά όλων των χρηστών. Είτε μιλάμε για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες όπως για παράδειγμα παιδιά, ηλικιωμένοι, ΑΜΕΑ, είτε για παράδειγμα για διαφορετικές χρήσεις όπως είναι οι πράσινοι χώροι, οι τοπικές επιχειρήσεις, ιδιαιτερότητες συγκεκριμένων περιοχών κλπ. Αυτό είναι απαίτηση μίας βιώσιμης και καθολικά προσβάσιμης κοινωνίας που σέβεται τους πολίτες της και προνοεί για όλες τις ανάγκες τους” πρόσθεσε, συμπληρώνοντας παρακάτω πως, “Σήμερα η καταπάτηση του δημόσιου χώρου από ευκαιριακές και τυχαίες εμπορικές χρήσεις ή παράνομες συμπεριφορές, από καταπάτηση αιγιαλού, κατάληψη πλατειών και πεζοδρομίων, οδοστρώματος, δασών έως αγνόηση κυκλοφοριακών μέτρων και παράνομη στάθμευση απειλεί την ισάξια χρήση και πρόσβαση από όλους σε έναν ευχάριστο δημόσιο χώρο διαβίωσης, εκπαίδευσης και αναψυχής”.

Επιπλέον των υπολοίπων, θέλησε να σημειώσει πως, “οι επιπτώσεις της άναρχης αυτής κατάληψης του δημόσιου χώρου, υποβαθμίζουν την ποιότητα και συνεπώς την αξία του τουριστικού προϊόντος στα νησιά”. Σύμφωνα με τη λογική, εξήγησε πως μεταξύ άλλων πρέπει να προάγεται η αυθεντική ταυτότητα της περιοχής με στόχο “να προσελκύσουμε το τουριστικό ενδιαφέρον πέραν της προσέγγισης μαζικού τουρισμού”. Η ίδια κάνοντας λόγο για μία προσπάθεια ανάπτυξης σύμφωνα με βιώσιμο σχεδιασμό, εξήγησε πως δυστυχώς ως σήμερα αυτό δεν υπάρχει. Αντιθέτως, υπογράμμισε πως παρατηρείται ένας “παρωχημένος σχεδιασμός” του δημόσιου χώρου, ενώ ανέπτυξε και την αγωνία που προκύπτει για το περιβάλλον σε έκτακτες ανάγκες.

Η ίδια ακολούθως έκανε λόγο για μη ύπαρξη πολιτικής βούλησης διαχρονικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος, λέγοντας τα εξής: “Toν Νοέμβρη του 2017 ψηφίστηκε ο Ν.4455 που προέβλεπε τη δημιουργία Διεύθυνσης Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος, Εφαρμογής και Σχεδιασμού στο Υπ. Περιβάλλοντος με περιφερειακές διευθύνσεις δόμησης και περιφερειακά παρατηρητήρια στην έδρα κάθε Περιφέρειας καθώς και τοπικά παρατηρητήρια σε κάθε περιφερειακή ενότητα.

Ρητή πρόβλεψη εντός 6 μηνών με Π.Δ. που θα καθόριζε τη στελέχωση, αυτό ποτέ δεν έγινε”. Συμπλήρωσε τέλος, πως, αυτό αποδεικνύει την “έλλειψη πολιτικής βούλησης σε κεντρικό επίπεδο, διαχρονικά και διακομματικά”.

Ο έλεγχος στους Δήμους

Καταλήγοντας στο θέμα, εξήγησε πως με φόντο τον χαρακτήρα των νησιών και το περιθώριο που έχουν οι Δήμοι, η αρμοδιότητα των ελέγχων πρέπει να μεταφερθεί αποκλειστικά στον Α΄ Βαθμό Αυτοδιοίκησης.

“Προτείνουμε πρώτον την ίδρυση Ειδικού Σώματος Προστασίας Δημόσιου Χώρου σε επίπεδο του Α΄ Βαθμού της Αυτοδιοίκησης, με την ταυτόχρονη όμως μεταφορά σε αυτόν των πιστώσεων που γι αυτόν τον σκοπό έχουν στη διάθεσή τους οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και των ποσών που προκύπτουν από την επιβολή προστίμων, δεύτερον προτείνουμε η λειτουργία του ανωτέρω Σώματος να εξεταστεί στο πλαίσιο λειτουργίας είτε των ΙΔΟΜ, είτε της Δημοτικής Αστυνομίας καθώς και οι δύο είναι υπηρεσίες που υπάγονται στον Α΄ Βαθμό της Αυτοδιοίκησης.

Και τρίτον ζητούμε να γίνει κωδικοποίηση της νομοθεσίας με στόχο την απλούστευσή της και τη συντόμευση των σχετικών διαδικασιών για την υλοποίηση των οριστικών πρωτοκόλλων κατεδάφισης με την απάλειψη κάθε συναρμοδιότητας και τη μεταφορά του συνόλου των ενεργειών αποκλειστικά σε ένα επίπεδο Διοίκησης. Για τους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω, αυτό μπορεί να γίνει μόνο στον πρώτο βαθμό”.

Γ. Χατζημάρκος: Διαχρονικά είναι διακομματικές οι ευθύνες

Από την πλευρά του, ο Περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος υπεραμύνθηκε της τοποθέτησης της εντεταλμένης περιβάλλοντος, λέγοντας τα εξής: “Είναι ευρύτερο το θέμα από την αυθαίρετη δόμηση. Είναι ένα τεράστιο ζήτημα. Ο δημόσιος χώρος βάλλεται με πάρα πολλές μορφές και σε όλες τις εκφράσεις του, διαχρονικά, διακομματικά.

Καμία κυβέρνηση δεν τοποθέτησε κάτι διαφορετικό από διατάξεις νομιμοποίησης αυθαιρέτων. Αυτό εδώ και δεκαετίες τώρα έχει οδηγήσει στην εμπέδωση ενός αισθήματος ανομίας και ατιμωρησίας, με αποτέλεσμα το φαινόμενο να μεγαλώνει, να εκτείνεται και πλέον να έχει πάρει καταιγιστική μορφή και σαν μια πολύ καταστροφική καταιγίδα να χτυπά τη ζωή όλων”.

Στα παραπάνω πρόσθεσε πως, “Ο δημόσιος χώρος και ο πρώτος που βάλλεται στα νησιά είναι ο αιγιαλός γιατί είναι ένας ιδιαίτερα ελκυστικός τόπος για την άσκηση διάφορων δραστηριοτήτων για τα νησιά μας. Τα νησιά μας είναι εξαιρετικά πλούσια σε ό,τι αφορά τον αιγιαλό. Ωστόσο, υπάρχει απειλή και κατάληψη και στα δάση, σε μνημεία, σε πλατείες, σε όλους τους προστατευμένους οικισμούς, στις Χώρες των νησιών μας. Ακόμη και στην άσφαλτο επάνω”.

Ως εκ τούτου, υπογράμμισε πως μένοντας στην ουσία, αυτό που προτάσσει η Περιφέρεια είναι η προστασία του δημόσιου χώρου.

“Μένουμε στην ουσία και η ουσία είναι η προστασία του δημόσιου χώρου. Ουσία είναι το περιβάλλον που είναι το σπίτι όλων. Για εμάς στο Νότιο Αιγαίο το περιβάλλον είναι και πηγή εισοδήματος ενώ σίγουρα το περιβάλλον θα πρέπει να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές προστατευμένο. Εξάλλου σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά έργα, αυτή η Περιφερειακή Αρχή έχει να δείξει μία τεράστια λίστα έργων περιβάλλοντος” πρόσθεσε ο Γιώργος Χατζημάρκος, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η αρμοδιότητα πρέπει να περάσει στους Δήμους.

Μ. Γλυνός: Η ατιμωρησία γιγάντωσε το πρόβλημα

Σε συνέχεια της τοποθέτησης του Περιφερειάρχη, μίλησε ο επικεφαλής της παράταξης “Συμμαχία Νοτίου Αιγαίου”, Μανώλης Γλυνός.

Στο ίδιο μήκος κύματος παρατήρησε τα ακόλουθα. “Το θέμα αυτό που συζητάμε είναι ένα θέμα και ένα φαινόμενο σε μεγάλη ένταση και μεγάλη έξαρση στα νησιά μας. Όποιος θέλει και όπου θέλει κατασκευάζει αυθαίρετα στα νησιά μας. Το χειρότερο είναι ότι και οι αυθαίρετες κατασκευές υδροδοτούνται και ηλεκτροδοτούνται μια χαρά. Και πώς γίνεται αυτό;

Το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, αλλά είναι διαχρονικό. Πιστεύω ότι τώρα βρίσκεται σε μία μεγαλύτερη ένταση και έξαρση γιατί πιθανόν υπάρχει και ατιμωρησία. Μεγάλη συζήτηση γίνεται για τις αρμοδιότητες των φορέων, αυτών που έχουν την ευθύνη να καταγράφουν τα αυθαίρετα, να επιβάλουν τα πρόστιμα και να καθαιρέσουν. Ξεκάθαρα είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και αυτό είναι γνωστό για όλους. Η Περιφέρεια δεν έχει την παραμικρή αρμοδιότητα σε αυτό το θέμα. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει πολιτικά είναι να καταγγείλει αυτές τις διαδικασίες και να ασκήσει μία πολιτική πίεση, δυστυχώς για τα αυτονόητα”.

Ο ίδιος εξέφρασε πως συμφωνεί με την πρόταση του Περιφερειάρχη, λέγοντας τα εξής. “Επιτέλους πρέπει να μπει μία τάξη στους αυθαιρετούντες με έναν δημόσιο φορέα, ο οποίος θα έχει από την αρχή μέχρι το τέλος την όλη διαχείριση. Κι αυτός πιστεύω ότι πρέπει να είναι ο Δήμος” δήλωσε κατηγορηματικά.

Χ. Κόκκινος: Η αρμοδιότητα στην Περιφέρεια. Δυσκολία σε μικρούς Δήμους

Ο επικεφαλής της ελάσσονος μειοψηφίας και της παράταξης “Πνοή Δημιουργίας Νοτίου Αιγαίου”, Χαράλαμπος Κόκκινος συμφώνησε στο γεγονός πως το πρόβλημα της κατάληψης δημόσιου χώρου στα νησιά έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις με τις συνέπειες αυτής της κατάστασης να προκύπτουν σοβαρές. Σύμφωνα με όσα είπε, προτείνει η αρμοδιότητα των ελέγχων να περάσει στην Περιφέρεια και όχι στους Δήμους, παρατηρώντας πως τουλάχιστον τα μικρά νησιά και οι μικροί Δήμοι θα παρουσιάσουν αδυναμία στους ελέγχους.

Μ. Χατζηγιάννη: Περιβαλλοντικά εγκλήματα και ευθύνες

Πολιτικά προσέγγισε το θέμα η επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Ν. Αιγαίου, Μαρία Χατζηγιάννη, λέγοντας τα εξής. “Αυτό το διάστημα και κυρίως στις παραλίες το πρόβλημα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις”. Ωστόσο η ίδια έθιξε και το γεγονός πως νομίμως υπάρχει και περιθώριο που αφήνει τη δυνατότητα κατάληψης χώρου σε υπερβολικό βαθμό και χωρίς μέτρο, θέμα που δεν άφησε εκτός συζήτησης.

“Τα τελευταία χρόνια και ειδικά με την εξέλιξη της πορείας της πράσινης ανάπτυξης, σε όλους τους τομείς της οικονομίας, η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος χρησιμοποιείται ως άλλοθι για τη μεγαλύτερη καταστροφή του από κάθε είδους επιχειρηματικά συμφέροντα” πρόσθεσε, λέγοντας πως την ευθύνη την έχουν τα κόμματα που άσκησαν διοίκηση.

“Έχουν ψηφίσει νόμους που αφήνουν περιθώρια για περιβαλλοντικά εγκλήματα. Μην το ξεχνάμε αυτό” σημείωσε, σχολιάζοντας και τη στάση της Περιφερειακής Αρχής να δίνει εγκρίσεις για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε ξενοδοχειακές μονάδες στα νησιά.

Καταλήγοντας στην τοποθέτησή της, ανέφερε μεταξύ άλλων, πως, “Εμείς δεν έχουμε αντίρρηση να είναι ο Δήμος υπεύθυνος όσον αφορά τον έλεγχο των αυθαιρεσιών και την κατεδάφισή τους”.