Νέο ΕΣΠΑ: Ανάπτυξη και στήριξη πολιτών στο Ν. Αιγαίο

Πόρους ιδιαιτέρως αυξημένους συγκριτικά με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο θα έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου από το νέο ΕΣΠΑ 2021 – 2027, οι οποίοι ανέρχονται σε 285,4 εκ. ευρώ, σύμφωνα με την παρουσίαση που έγινε χθες, στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου.

Σε αντίθεση με το ποσό των 158,4 εκ. ευρώ που είχε στη διάθεσή της η Περιφέρεια το τρέχον ΕΣΠΑ για Κυκλάδες και Δωδεκάνησα, το επόμενο διάστημα ο νησιώτικος χώρος θα έχει την ευκαιρία να “απορροφήσει” σημαντικά χρήματα, προκειμένου να βελτιώσει όχι μόνον τις υποδομές του – ενδεικτικά περιβαλλοντικές και λιμενικές -, αλλά να δώσει ανακούφιση σε κοινωνικές ομάδες προκειμένου να αντιμετωπισθεί η φτώχεια και η ανεργία.

Στο πλαίσιο της παρουσίασης του προγράμματος για το Νότιο Αιγαίο τονίστηκε πως ο άνθρωπος θα είναι σε πρώτο πλάνο, δεδομένων των συγκυριών που συνοδεύουν την κοινωνία τα τελευταία χρόνια (οικονομική και υγειονομική κρίση), ώστε οι νησιώτες να στηριχθούν αποτελεσματικά.

Μεγάλο στοίχημα για τα νησιά σύμφωνα με όσα υπογράμμισε ο Περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος αποτελεί ο αγώνας απορρόφησης αυτών των χρημάτων.

Στην αναλυτική παρουσίαση του προγράμματος του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 προχώρησε ο προϊστάμενος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης, Αντώνης Βουτσίνος, σημειώνοντας πως από το φθινόπωρο λογικά θα μπορούν να βγουν οι πρώτες προσκλήσεις.

Σημειώνεται πως θετικά τοποθετήθηκε ο επικεφαλής της Συμμαχίας Ν. Αιγαίου, Μανώλης Γλυνός, σε συνέχεια και των παρατηρήσεων του Περιφερειάρχη, ενώ τη διαφωνία της κατέθεσε η Λαϊκή Συσπείρωση Ν. Αιγαίου μέσω του περιφερειακού συμβούλου, Βαγγέλη Σιγάλα, υπογραμμίζοντας την αντίθεσή της με την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαχείριση των πόρων.

Τα κύρια σημεία της παρουσίασης ακολουθούν αναλυτικά παρακάτω βάσει των στοιχείων που ο ίδιος γνωστοποίησε.

Γενικά στοιχεία για την προγραμματική περίοδο 2021 – 2027

Σύμφωνα με όσα τόνισε ο κ. Βουτσίνος: “Το 2022 θα είναι η χρονιά έναρξης της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, μιας περιόδου στην οποία διατίθενται συνολικά στη χώρα 26,2 δις ευρώ. Οι πόροι αυτοί κατανέμονται σε 22 Προγράμματα: 9 Τομεακά, συνολικού προϋπολογισμού 18,1 δις ευρώ και 13 Περιφερειακά, συνολικού προϋπολογισμού 8,1 δις ευρώ. Σε κάθε Περιφέρεια της χώρας αντιστοιχεί δηλαδή και ένα Πρόγραμμα, ενώ τα Τομεακά Προγράμματα, που το καθένα τους έχει εθνική εμβέλεια καλύπτοντας ένα συγκεκριμένο αναπτυξιακό τομέα, είναι τα εξής: Ανταγωνιστικότητα (3,88 δις ευρώ), Ανθρώπινο Δυναμικό & Κοινωνική Συνοχή (4,16 δις ευρώ), Ψηφιακός Μετασχηματισμός (0,94 δις ευρώ), Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή (3,6 δις ευρώ), Μεταφορές (2,22 δις ευρώ), Πολιτική Προστασία (0,71 δις ευρώ), Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων (0,5 δις ευρώ), Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση (1,63 δις ευρώ), Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα (0,45 δις ευρώ).

Περιφερειακό πρόγραμμα Ν. Αιγαίου 2021 - 2027

Τη θετική εξέλιξη της διαχείρισης πλέον ενός σημαντικά αυξημένου ποσού για το Νότιο Αιγαίο 2021 – 2027 συγκριτικά με το τρέχον ΕΣΠΑ παρατήρησε εξ αρχής ο κ. Βουτσίνος, λέγοντας τα εξής: “Στο Περιφερειακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου κατανέμονται 285,4 εκ. ευρώ, ποσό πολύ αυξημένο σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο (158,4 εκ. ευρώ). Το 50% προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) και το υπόλοιπο 50% από πόρους του ελληνικού δημοσίου”.

Σχετικά με την διαδικασία που ακολουθήθηκε, ανέφερε μεταξύ άλλων πως, “πραγματοποιήθηκε ηλεκτρονικά εκδήλωση διαβούλευσης (Οκτώβριος 2021), διατυπώθηκαν άτυπα παρατηρήσεις από την ΕΕ (Οκτώβριος 2021), το σχέδιο Προγράμματος υποβλήθηκε επίσημα στις Υπηρεσίες της ΕΕ (Νοέμβριος 2021), διατυπώθηκαν παρατηρήσεις από την ΕΕ (Φεβρουάριος 2022) και το σχέδιο Προγράμματος απεστάλη για άτυπη διαβούλευση (Απρίλιος 2022)”.

Ο ίδιος πρόσθεσε δε, πως, λογικά από το προσεχές φθινόπωρο θα μπορέσει να ανοίξει το νέο ΕΣΠΑ και σύμφωνα με όσα γίνονται κατανοητά, ως εκ τούτου, να “τρέξουν” και οι πρώτες προσκλήσεις.

Στόχοι

Πριν από την παρουσίαση των προτεραιοτήτων, ο Αντώνης Βουτσίνος έκανε αναφορά στους κεντρικούς στόχους και στη δομή του προγράμματος. “Κεντρικοί στόχοι του Προγράμματος είναι: 1. η ενίσχυση και διαφοροποίηση του παραγωγικού συστήματος της Περιφέρειας, με την υιοθέτηση μιας στρατηγικής διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, 2. η διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας των πόρων και 3. η ενίσχυση της χωρικής και κοινωνικής συνοχής προς όφελος των κατοίκων και των επισκεπτών της”. Πρόκειται για βασικούς στόχους που όπως εξήγησε παραμένουν προτεραιότητα για την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.

Οκτώ προτεραιότητες

Σύμφωνα με όσα ανέλυσε παρακάτω, το Πρόγραμμα διαρθρώνεται σε 8 προτεραιότητες. Πιο αναλυτικά: 1. Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας και παραγωγικού δυναμικού (23 εκ. ευρώ) για ενίσχυση ερευνητικών υποδομών, ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών, τηλεϊατρική, ενίσχυση ίδρυσης και λειτουργίας μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κ.ά.. 2. Αειφορική ανάπτυξη και βιώσιμη διαχείριση των πόρων (60 εκ. ευρώ) για ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων κτιρίων, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, έργα προστασίας από τη διάβρωση ακτών, ολοκλήρωση υποδομών επεξεργασίας λυμάτων για οικισμούς Γ΄ Προτεραιότητας, δίκτυα αποχέτευσης, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, δίκτυα ύδρευσης, μονάδες αφαλάτωσης, κ.ά. 3. Βελτίωση της περιφερειακής προσβασιμότητας και ενίσχυση της κινητικότητας (36,8 εκ. ευρώ) για αναβάθμιση λιμενικών υποδομών, βελτίωση εθνικού και επαρχιακού οδικού δικτύου, οδική ασφάλεια, κ.ά.. 4. Ανάπτυξη και βελτίωση κοινωνικών υποδομών (40 εκ. ευρώ) για υποδομές και εξοπλισμός εκπαίδευσης, υποδομές προσχολικής αγωγής και φροντίδας, υποδομές υγείας, υποδομές και υπηρεσίες εναλλακτικού τουρισμού, προστασία και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, κ.ά.. 5. Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Ένταξη (72,2 εκ. ευρώ) για κατάρτιση, συνεχιζόμενη εκπαίδευση και προώθηση στην απασχόληση, επιχορήγηση φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, προγράμματα σχολικής και κοινωνικής ένταξης, δράσεις για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, δομές παροχής υπηρεσιών φροντίδας και στέγασης, κ.ά.. 6. Ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη περιοχών (48 εκ. ευρώ) για δράσεις βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και δράσεις ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης των μικρών νησιών της Περιφέρειας. 7. Τεχνική Βοήθεια ΕΤΠΑ (3,7 εκ. ευρώ). 8. Τεχνική Βοήθεια ΕΚΤ+ (1,6 εκ. ευρώ).

Τομεακά προγράμματα

Αμέσως μετά ο κ. Βουτσίνος εξήγησε πως εκτός του περιφερειακού προγράμματος, τα νησιά θα μπορέσουν να ωφεληθούν και μέσω της αξιοποίησης Τομεακών προγραμμάτων.

Συγκεκριμένα: Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027. Από το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης 2021-2027 για τα νησιά (Βόρειο Αιγαίο, Νότιο Αιγαίο και Κρήτη) προβλέπεται η κατανομή του ~13% του Προγράμματος (1,63 δις ευρώ), δηλ. 212 εκ. ευρώ για δράσεις που αφορούν κυρίως την καθαρή ενέργεια, τον βιώσιμο τουρισμό και τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία.

Αναλυτικότερα προβλέπεται η χρηματοδότηση δράσεων των εξής κατηγοριών: 1. ενίσχυση και προώθηση της ανταγωνιστικότητας (έρευνα – καινοτομία – προηγμένες τεχνολογίες, ανταγωνιστικότητα ΠΜΕ και ΜΜΕ – ψηφιακός μετασχηματισμός επιχειρήσεων, υποδομές και μηχανισμοί επιχειρηματικότητας), 2. ενεργειακή μετάβαση – κλιματική ουδετερότητα (ενεργειακή αποδοτικότητα, καθαρή ενέργεια, έξυπνη ενέργεια), 3. δίκαιη εργασιακή μετάβαση και ενδυνάμωση ανθρώπινου κεφαλαίου (προώθηση της απασχόλησης, αναβάθμιση δεξιοτήτων και επανακατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού, υποδομές εκπαίδευσης και κατάρτισης), 4. ολοκληρωμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας (ποιότητα ζωής και ολοκληρωμένες αναπτυξιακές παρεμβάσεις σε αστικές και αγροτικές περιοχές, ολοκληρωμένες αναπτυξιακές παρεμβάσεις για Greco Islands), 5. πράσινη κινητικότητα και υποδομές μεταφορών, 6. ψηφιακές υποδομές, 7. έξυπνη διαχείριση αποβλήτων και κυκλική οικονομία.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτική Προστασία 2021-2027: Το Τομεακό Πρόγραμμα «Πολιτική Προστασία» 2021-2027 αποτελεί μέρος του Εθνικού Προγράμματος Πολιτικής Προστασίας «ΑΙΓΙΣ» και χρηματοδοτεί δράσεις που αφορούν όλες τις φάσεις του Κύκλου Διαχείρισης Καταστροφών δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη φάση της αντιμετώπισης. Δράσεις πρόληψης χρηματοδοτούνται, κυρίως, από το Τομεακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» 2021-2027, τα Περιφερειακά Προγράμματα 2021-2027, το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τον Εθνικό Προϋπολογισμό. Αναλυτικότερα από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας προγραμματίζεται να υλοποιηθούν οι εξής δράσεις: Στάδιο πρόληψης: 1. δημιουργία πληροφοριακού συστήματος με συστηματοποιημένες πληροφορίες για το σύνολο των κινδύνων που στοχεύουν στη λειτουργική αξιοποίησή τους από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς εκπόνηση Master Plans για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, σύμφωνα με την οδηγία για την αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, 2. δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών για τον τρόπο αντίδρασής τους σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, 3. δράσεις αναβάθμισης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού του συνόλου των διοικητικών μηχανισμών, 4. προμήθεια οχημάτων, μηχανολογικού εξοπλισμού και συστημάτων παρακολούθησης κρίσιμων δεδομένων. Στάδιο ετοιμότητας: Οι προαναφερθείσες δράσεις (πληροφοριακό σύστημα, δράσεων εκπαίδευσης και ενημέρωσης, προμήθειες διαφόρων ειδών οχημάτων, συστημάτων παρακολούθησης κρίσιμων δεδομένων και συστημάτων επικοινωνίας). Στάδιο της αντιμετώπισης: προμήθεια διαφόρων ειδών οχημάτων και εναέριων μέσων, προμήθεια συστημάτων επικοινωνίας και μηχανολογικού εξοπλισμού, παροχή υγειονομικής βοήθειας σε περιπτώσεις καταστροφών. Στάδιο της βραχείας αποκατάστασης: παροχή υγειονομικής βοήθειας, δημιουργία εγκαταστάσεων προσωρινής στέγασης και διαμονής σε περιπτώσεις καταστροφών.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον - Κλιματική Αλλαγή 2021-2027: Προβλέπεται η χρηματοδότηση δράσεων των εξής κατηγοριών: ενεργειακή απόδοση κτιρίων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, θαλάσσια, γεωθερμική, έξυπνα ενεργειακά συστήματα. έργα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και πρόληψη και διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με το κλίμα (πλημμύρες, κατολισθήσεις, πυρκαγιές, καταιγίδες, ξηρασία), αποκατάσταση βιομηχανικών χώρων και μολυσμένου εδάφους, μέτρα για την ποιότητα του αέρα και για τη μείωση του θορύβου, προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, φυσική κληρονομιά και φυσικοί πόροι, πράσινες και γαλάζιες υποδομές, προστασία, αποκατάσταση και βιώσιμη χρήση των περιοχών Natura 2000, προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, φυσική κληρονομιά και φυσικοί πόροι, πράσινες και γαλάζιες υποδομές, υποδομές ποδηλασίας, διαχείριση οικιακών αποβλήτων, διαχείριση επαγγελματικών, βιομηχανικών αποβλήτων, προώθηση της χρήσης ανακυκλωμένων υλικών ως πρώτων υλών, έργα άντλησης, επεξεργασίας, αποθήκευσης και διανομής, μέτρα αύξησης της απόδοσης, παροχή πόσιμου νερού, συλλογή και επεξεργασία υγρών αποβλήτων. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτική Προστασία 2021-2027: Το Τομεακό Πρόγραμμα «Πολιτική Προστασία» 2021-2027 αποτελεί μέρος του Εθνικού Προγράμματος Πολιτικής Προστασίας «ΑΙΓΙΣ» και χρηματοδοτεί δράσεις που αφορούν όλες τις φάσεις του Κύκλου Διαχείρισης Καταστροφών δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη φάση της αντιμετώπισης. Δράσεις πρόληψης χρηματοδοτούνται, κυρίως, από το Τομεακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» 2021-2027, τα Περιφερειακά Προγράμματα 2021-2027, το Στρατηγικό Σχέδιο Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τον Εθνικό Προϋπολογισμό.

Αναλυτικότερα από το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας προγραμματίζεται να υλοποιηθούν οι εξής δράσεις: Στάδιο πρόληψης: δημιουργία πληροφοριακού συστήματος με συστηματοποιημένες πληροφορίες για το σύνολο των κινδύνων που στοχεύουν στη λειτουργική αξιοποίησή τους από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, εκπόνηση Master Plans για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, σύμφωνα με την οδηγία για την αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών για τον τρόπο αντίδρασής τους σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, δράσεις αναβάθμισης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού του συνόλου των διοικητικών μηχανισμών, προμήθεια οχημάτων, μηχανολογικού εξοπλισμού και συστημάτων παρακολούθησης κρίσιμων δεδομένων. (...)

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον - Κλιματική Αλλαγή 2021-2027: Προβλέπεται η χρηματοδότηση δράσεων των εξής κατηγοριών: ενεργειακή απόδοση κτιρίων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, θαλάσσια, γεωθερμική, έξυπνα ενεργειακά συστήματα, έργα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και πρόληψη και διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με το κλίμα (πλημμύρες, κατολισθήσεις, πυρκαγιές, καταιγίδες, ξηρασία), αποκατάσταση βιομηχανικών χώρων και μολυσμένου εδάφους, μέτρα για την ποιότητα του αέρα και για τη μείωση του θορύβου, προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, φυσική κληρονομιά και φυσικοί πόροι, πράσινες και γαλάζιες υποδομές, προστασία, αποκατάσταση και βιώσιμη χρήση των περιοχών Natura 2000, προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, φυσική κληρονομιά και φυσικοί πόροι, πράσινες και γαλάζιες υποδομές, υποδομές ποδηλασίας, διαχείριση οικιακών αποβλήτων, διαχείριση επαγγελματικών, βιομηχανικών αποβλήτων, προώθηση της χρήσης ανακυκλωμένων υλικών ως πρώτων υλών, έργα άντλησης, επεξεργασίας, αποθήκευσης και διανομής, μέτρα αύξησης της απόδοσης, παροχή πόσιμου νερού, συλλογή και επεξεργασία υγρών αποβλήτων.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταφορές 2021-2027: Προβλέπεται η χρηματοδότηση των παρακάτω έργων / δράσεων: 1. Ανάπτυξη νησιωτικών λιμενικών υποδομών για τις Περιφέρειες της κατηγορίας «Μετάβαση» (Αττική - Νότιο Αιγαίο), συνολικού προϋπολογισμού 41 εκ €. Περιλαμβάνεται η αναβάθμιση υποδομών σε 11 λιμάνια (εκσυγχρονισμός, βελτίωση και αναβάθμισης υφιστάμενων λιμενικών υποδομών και υπηρεσιών, παρεμβάσεις ψηφιακής αναβάθμισης, ασφάλειας – προστασίας, προσβασιμότητας , κτλ.). 2. Βελτίωση προσβασιμότητας των νησιών με ανάπτυξη συστήματος θαλάσσιων συγκοινωνιών για τις Περιφέρειες της κατηγορίας «Μετάβαση», συνολικού προϋπολογισμού 157,5 εκ € (ενίσχυση ακτοπλοϊκών συνδέσεων με τη χρήση πλοίων χαμηλών εκπομπών). Στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αντιστοιχεί η γραμμή: «Κάλυμνος - Λέρος - Λειψοί - Πάτμος - Αρκιοί - Αγαθονήσι - Πυθαγόρειο Σάμου» και «Κάλυμνος – Αστυπάλαια».