Αφιέρωμα στο Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου

Αμέσως μετά την ίδρυση της Ερμούπολης, ανατέθηκε στον Λ  Ζαβό η ανέγερση του πρώτου λοιμοκαθαρτηρίου, στον χώρο που σήμερα συναντάμε το Νεώριο. Οι αυξημένες όμως ανάγκες της γρήγορα αναπτυσσόμενης πόλης, οδήγησε στην κατασκευή καινούργιου και μεγαλύτερου. Τα σχέδια για το καινούργιο λοιμοκαθαρτήριο ανατέθηκαν στον Ι. Ερλάχερ αλλά για διαφόρους λόγους δεν υλοποιήθηκε η κατασκευή του έργου. Τελικά με καινούργια εντολή το 1837 και με σχέδιο του Βάϊλερ, κατασκευάστηκε το νέο λοιμοκαθαρτήριο στη θέση Πηδάλι με δημόσια δαπάνη και υπό την επίβλεψη του Λ. Ζαβού.

Η κατασκευή, επιβλητική στο σύνολό της, περιελάμβανε ορθογώνια αυλή με την κύρια είσοδο να βρίσκεται στη νότια πλευρά.   Στη δυτική πλευρά βρίσκονταν τα μαγειρεία και το γραφείο, ενώ στις υπόλοιπες τρείς πλευρές υπήρχαν 32 διαμερίσματα για τους ταξιδιώτες με χωριστή είσοδο από το υπόλοιπο κτίριο (βόρεια πλευρά).  Η κύρια όψη ήταν μονώροφη με άκρα διώροφα σε ελαφρά προεξοχή. Για την κατασκευή της χρησιμοποιήθηκαν ορθογωνισμένες πέτρες και η βάση της είναι από αργολιθοδομή. Το κύριο αρχιτεκτονικό  χαρακτηριστικό του εξωτερικού είναι τα τοξωτά ανοίγματα πλαισιωμένα με μάρμαρο και κόκκινα τούβλα και πλάκες καλυμμένες από κονίαμα. Στο εσωτερικό του κτιρίου διακρίνουμε τις εισόδους στα διαμερίσματα με τα χαρακτηριστικά δίτομα ανοίγματα σε πεσσούς και πωρόλιθο.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, η πολιτική του λοιμοκαθαρτηρίου εγκαταλείφθηκε και σιγά σιγά, το κτίριο ερήμωσε. Στα τέλη του ιδίου αιώνα άρχισε να επαναλειτουργεί ως φυλακή, πρακτική που κράτησε μέχρι τα μεταπολεμικά χρόνια. Το 1908 χρησιμοποιήθηκε για να στεγάσει το Άσυλο Φρενοβλαβών, το οποίο είχε ιδρύσει η «Φιλάνθρωπος Επιτροπή Ερμουπόλεως». Στην μετά εμφυλίου εποχή, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως ο προθάλαμος κράτησης πολιτικών κρατουμένων στον δρόμο προς την Γυάρο.

Σήμερα, και τιμώντας την ιστορία αλλά και την αρχιτεκτονική του κτιρίου, η Διοίκηση του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Σύρου, μετά από επίμονες προσπάθειες, εκπληρώνοντας  χρόνιο όνειρο – αίτημα πολλών Συριανών, την παραμονή του πολιούχου Αγίου Νικολάου, φωταγώγησε και ανάδειξε αυτό.

Συντελεστές, τους οποίους και ευχαριστούμε πολύ για την εθελοντική τους προσφορά και την πίστη τους στην αρχιτεκτονική κληρονομιά του τόπου μας, ήταν ο δικηγόρος κος Ελευθέριος Κίκιλης, ο Αρχιτέκτων Μηχανικός κος Γεώργιος Ευριπιώτης, το Ίδρυμα του κου Αντώνη Κομνηνού που χρηματοδότησε όλο τον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, ο Ηλεκτρολόγος Μηχανικός κος Ειρηναίος Ζερβός και ο ηλεκτρολόγος κος Νικόλαος Βαμβακούσης.

Το κτίριο του Λοιμοκαθαρτηρίου θα παραμείνει φωτισμένο μέχρι τις 8 Ιανουαρίου 2016 και έπειτα θα φωτίζεται τις εορτές και από τις ημέρες του Πάσχα έως το τέλος της καλοκαιρινής  περιόδου.

Δημήτρης Α. Κοσμάς

Πρόεδρος Δ. Λιμενικού Ταμείου Σύρου