"Πράσινη" διαχείριση με σύμμαχο τον πολίτη

Το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, το οποίο ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης έχει ήδη θέσει σε διαδικασία διαβούλευσης, παρουσιάστηκε από εκπροσώπους της συμβούλου εταιρείας ΕΠΤΑ Α.Ε., την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου, στο Δημαρχιακό Μέγαρο.

Την παρουσίαση προλόγισαν, ο Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης, κ. Γιώργος Μαραγκός, ο πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ, κ. Μάρκος Πρίντεζης, όπως και ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Καθαριότητας, κ. Μάριος Βουτσίνος, ενώ παρακολούθησαν δημοτικοί σύμβουλοι, υπηρεσιακά στελέχη, αλλά και πολίτες, οι οποίοι απηύθυναν τις ερωτήσεις τους προς τους εκπροσώπους μελετητές, κ.κ. Δαμιανό Μπούρκα και Γιώργο Δαλέζιο. 

Το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, κινείται στην κατεύθυνση της μείωσης του όγκου των απορριμμάτων, τα οποία καταλήγουν προς ταφή, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών, για την ενίσχυση της ανακύκλωσης, της κομποστοποίησης, αλλά και της επαναχρησιμοποίησης των υλικών. Αν και οι στόχοι που τίθενται, είναι αρκετά φιλόδοξοι, η επίτευξή τους είναι εφικτή, με απαραίτητη προϋπόθεση την ενεργό συμμετοχή του συνόλου των πολιτών.

Κυριότερη πρόταση του νέου ΤΣΔΑ, αποτελεί η εγκατάσταση ενός κεντρικού, μεγάλου «Πράσινου Σημείου», εντός ή πλησίον της Ερμούπολης και πρόσθετων μικρότερων σε μεγάλους οικισμούς ή κομβικά σημεία στα χωριά, προκειμένου, ο πολίτης να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τα ανακυκλώσιμα υλικά, βοηθώντας στην συλλογή τους από τις υπηρεσίες του Δήμου. Παράλληλα, προτείνεται η καθιέρωση κινήτρων για τους κατοίκους, οι οποίοι συμβάλλουν ενεργά στη μείωση του όγκου των σύμμεικτων απορριμμάτων, που καταλήγουν στον ΧΥΤΑ. 

«Το Σχέδιο είναι δεσμευτικό»

Σύμφωνα με τα όσα σημείωσε ο Δήμαρχος Σύρου – Ερμούπολης στο χαιρετισμό του, «πρόκειται για ένα σχέδιο, το οποίο, επί της ουσίας, αποτελεί τον στρατηγικό σχεδιασμό του Δήμου μας […] και με γνώμονα τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στο νησί και τον Δήμο, προτείνει τις δράσεις και τις ενέργειες, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, 2014-2020, προκειμένου, με μία πολύ συγκεκριμένη στοχοθεσία να καθορίσουμε και να προσπαθήσουμε να επιτύχουμε, με χρήση ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών, συγκεκριμένα αποτελέσματα». 

«Κάτι το οποίο θα πρέπει να είναι απολύτως κατανοητό από όλους, είναι ότι τα σχέδια αυτά, που εκπονεί ο κάθε Δήμος, δεν είναι σχέδια, τα οποία απλά θα πρέπει να υπάρχουν στα συρτάρια μας. Είναι σχέδια δεσμευτικά», εξήγησε, αποσαφηνίζοντας, πως οποιαδήποτε ενέργεια, δράση ή προμήθεια, την οποία θα πραγματοποιήσει ο Δήμος, στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, θα πρέπει να έχει προβλεφθεί από το ΤΣΔΑ. 

Στο ίδιο κλίμα και ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος, τόνισε, ότι «το ΤΣΔΑ είναι το χρησιμότερο εργαλείο για το πώς θα κινηθούμε τα επόμενα χρόνια, σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων και των αποβλήτων».

Στόχος  η υγειονομική  ταφή να αποτελεί την  τελευταία επιλογή

Αντικείμενο του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης είναι ο σχεδιασμός ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης αποβλήτων στο Δήμο με στόχο την ενίσχυση των δράσεων επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των ΑΣΑ και τη μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή. Ειδικότερα περιλαμβάνει:

·     Ανάλυση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης παραγωγής και διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στο Δήμο.

·     Την ενσωμάτωση των θεσμικών εξελίξεων στον τομέα της διαχείρισης των ΑΣΑ.

·     Την εξειδίκευση των εθνικών στόχων σχεδιασμού σε επίπεδο δήμου.

·     Την κατάρτιση προτάσεων και δράσεων για τη διαχείριση των επιμέρους ρευμάτων δημοτικών αποβλήτων, προωθώντας κατά προτεραιότητα την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και τη διαλογή στην πηγή.

·     Ανάλυση του κόστους επένδυσης και διαχείρισης του προτεινόμενου σχεδίου συγκριτικά με το κόστος της υφιστάμενης διαχείρισης των ΑΣΑ.

Το νέο Σχέδιο, εκτός των άλλων, προσβλέπει και στην ενσωμάτωση των νέων απαιτήσεων και στόχων, τόσο της εθνικής, όσο και της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων του Δήμου, με έμφαση στις αρχές της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης. 

Παράλληλα, υπάρχει προγραμματισμός όσον αφορά στις απαιτούμενες δαπάνες, για την υλοποίησή του, διαμορφώνεται ένας γενικός προϋπολογισμός, στον οποίο προβλέπονται τα έσοδα και έξοδα, που εκτιμάται ότι θα προκύψουν από την εφαρμογή του, για τα επόμενα 4 χρόνια, ενώ παράλληλα στοχεύει στην αποφυγή του κόστους του τέλους ταφής ανεπεξέργαστων απορριμμάτων, υπέρ του Πράσινου Ταμείου από 1.1.2017 για τις ποσότητες που θα διαλέγονται χωριστά

Οι 4 βασικοί ποσοτικοί στόχοι του ΕΣΔΑ για το έτος 2020, συνοπτικά είναι οι ακόλουθοι: 

·     Προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων ‐ βιοαποβλήτων σε ποσοστό 50% του συνόλου των ΑΣΑ. 

·     Χωριστή συλλογή καθιερώνεται τουλάχιστον για το γυαλί, το χαρτί, το μέταλλο και το πλαστικό, ώστε να εξασφαλισθεί, κατ’ ελάχιστον, η ανακύκλωση του 65% του συνολικού τους βάρους από το στάδιο της προδιαλογής, ως το 2020. Ενώ για τη νησιωτική Ελλάδα αυτό αυξάνεται το 75%. 

·     Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων σε 40% του συνολικού τους βάρους. 

·     Η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τελευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από 30% του συνόλου των ΑΣΑ

Πρόληψη, ενημέρωση, παροχή κινήτρων για ενεργό συμμετοχή  του πολίτη

Το τοπικό σχέδιο του Δήμου Σύρου ‐ Ερμούπολης, δίνει έμφαση στην αύξηση του ποσοστού χωριστής συλλογής με κύριες δράσεις τη δημιουργία ενός βασικού πράσινου σημείου (και επιμέρους σημείων συλλογής), τη διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων (αποβλήτων τροφίμων και πρασίνων) και ενίσχυση της διαλογής στην πηγή του συνόλου των ρευμάτων αποβλήτων.

Όσον αφορά στη διαλογή των βιοαποβλήτων, προτείνεται η πιλοτική, αρχικά, εφαρμογή της οικιακής κομποστοποίησης, για την οποία θα γίνει προμήθεια και δωρεάν διανομή 1.000 οικιακών κομποστοποιητών, οι οποίοι θα διατεθούν σε κατοίκους, όλης της Σύρου, προκειμένου, έπειτα από την εφαρμογή ενός συστήματος καθοδήγησης των νοικοκυριών που έχουν ή πρόκειται να λάβουν και να λειτουργήσουν κάδο οικιακής κομποστοποίησης, θα παρακολουθείται και θα ελέγχεται, με δειγματοληπτικούς ελέγχους από το Δήμο. Επιπλέον, εισηγείται η διερεύνηση δημιουργίας μία νέας κατηγορίας χρέωσης των δημοτικών τελών καθαριότητας, από τις 7 που προβλέπονται στη σχετική νομοθεσία, με έκπτωση επί των δημοτικών τελών για τους δημότες που θα διαθέτουν και θα λειτουργούν κάδους οικιακής κομποστοποίησης.

Από το ΤΣΔΑ, προβλέπεται η σταδιακή εφαρμογή νέου συστήματος συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών, με τέσσερα ρεύματα, αντί για τρία, που εφαρμόζεται σήμερα, δηλαδή τέσσερις ξεχωριστοί κάδοι, για χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικό, χρωματισμένοι σύμφωνα με τα όσα ορίζει ο ΕΣΔΑ. Ειδικά, για τη διαλογή έντυπου χαρτιού, το ΤΣΔΑ προτείνει την εγκατάσταση μεγάλων κάδων σε σχολεία, δημόσιες υπηρεσίες και εν γένει σε μεγάλους παραγωγούς.

Σχετικά με την ενίσχυση της διαλογής στην πηγή, προτείνεται η δημιουργία κεντρικού πράσινου σημείου εντός της Ερμούπολης, ή σε σημείο, που βρίσκεται πλησίον του κέντρου, λαμβάνοντας υπόψη τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης. Αξίζει να σημειωθεί, πως το κεντρικό πράσινο σημείο, πρόκειται να στεγάζεται σε εγκατάσταση με ανοιχτούς και κλειστούς χώρους, στους οποίους θα υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές, για την υποδοχή όλων των ειδών των ανακυκλώσιμων υλικών.

Από τους μελετητές, προτάθηκε η δημιουργία ειδικής κάρτας, που θα χορηγείται στους κατοίκους, με την οποία θα δίνεται η δυνατότητα συλλογής «πόντων», κάθε φορά, που θα μεταφέρουν ανακυκλώσιμα υλικά, οι οποίοι θα μπορούν να «εξαργυρωθούν», είτε για την δωρεάν απόκτηση ποσότητας κομπόστ, είτε με διαφορετικούς τρόπους, προκειμένου να λειτουργήσει ως κίνητρο, για την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση.

Τα βασικά στοιχεία και χαρακτηριστικά του πράσινου σημείου, είναι ότι οι πολίτες παραδίδουν χωριστά τα συλλεχθέντα είδη αποβλήτων, με δικό τους μεταφορικό μέσο, στο Πράσινο Σημείο, ενώ μπορούν να παραδίδουν και χρήσιμα υλικά προς επαναχρησιμοποίηση, όπως έπιπλα, παιχνίδια, ή λειτουργικές ηλεκτρικές συσκευές. Σημειώνεται δε, ότι το Πράσινο Σημείο θα πρέπει να καλύπτει όσο το δυνατό περισσότερα είδη αποβλήτων, ενώ προβλέπεται η υλοποίηση δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, όπως παρουσιάσεις περιβαλλοντικών θεμάτων για τη Διαλογή στην Πηγή, την ανακύκλωση κ.α., για πολίτες, σχολεία και λοιπούς φορείς.

Συμπληρωματικά, προβλέπεται η δημιουργία δυο ή και περισσότερων σημείων συλλογής στους μεγαλύτερους οικισμούς του νησιού, που δεν εξυπηρετούνται από το κεντρικό πράσινο σημείο. Τα μικρά πράσινα σημεία συλλογής, καταλαμβάνουν μικρή έκταση και δεν απαιτούν περιβαλλοντική αδειοδότηση.

Στον τομέα των ογκωδών αποβλήτων, το ΤΣΔΑ προβλέπει τη βελτίωση και ενίσχυση του συστήματος συλλογής ογκωδών, μέσω ειδικών οχημάτων του Δήμου, κατόπιν ειδοποίησης της αρμόδιας υπηρεσίας καθαριότητας, με χρέωση, ωστόσο, πάνω από συγκεκριμένο όγκο, ή και η δημιουργία κινήτρων, ώστε να ενθαρρύνεται η απευθείας μεταφορά τους από τους πολίτες σε κατάλληλο χώρο, όπως είναι το Πράσινο σημείο. 

Ταυτόχρονα, θα πρέπει κατά προτεραιότητα να εξετάζεται το ενδεχόμενο της επαναχρησιμοποίησης των ογκωδών (είτε από το Δήμο είτε από κοινωνικούς ή λοιπούς φορείς).

Αναφορικά με τα επικίνδυνα απόβλητα, προτείνεται η αξιοποίηση του κεντρικού πράσινου σημείου και των σημείων συλλογής για τη συλλογή επικινδύνων αποβλήτων από τα νοικοκυριά και η ενίσχυση και παρακολούθηση λοιπών υφιστάμενων δικτύων συλλογής επικινδύνων, όπως ενδεικτικά τα φαρμακεία που συλλέγουν ληγμένα φάρμακα.

Προτεραιότητα, σύμφωνα με τους εκπροσώπους μελετητές, θα πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για τα προγράμματα Διαλογής στην Πηγή, τα οποία ήδη εφαρμόζονται, ή πρόκειται να υλοποιηθούν. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα μέσα:

‐ Ιστοσελίδα Δήμου και σελίδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter, κλπ.)

‐ Έντυπο ενημερωτικό φυλλάδιο και ενημερωτική αφίσα 

‐ Δελτία τύπου στον τοπικό τύπο 

‐ Γραφείο & Γραμμή επικοινωνίας με τους πολίτες. 

‐ Σχολικές δραστηριότητες (ενημέρωση, διαγωνισμοί, εκδηλώσεις) 

‐ Συμμετοχή σε τοπικές εκδηλώσεις του Δήμου και των συλλογικών φορέων. 

‐ Κινητό περίπτερο ενημέρωσης‐stand.

Δημιουργία επιπλέον υποδομών

Προκειμένου να υπάρξει ολοκληρωμένη διαχείριση, προτείνεται εκτός των άλλων, η δημιουργία μονάδας κομποστοποίησης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων και Μονάδας Επεξεργασίας Συμμείκτων (ΜΕΑ).

Εντός του γηπέδου του ΧΥΤ Σύρου, προβλέπεται η δημιουργία μονάδας κομποστοποίησης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων, συμπεριλαμβάνοντας και τα πράσινα, 1.670 τόνων και μονάδας επεξεργασίας υπολειπόμενων σύμμεικτων ΑΣΑ, 6.290 τόνων. Οι παραπάνω μονάδες θα είναι κοινές, ώστε να λειτουργούν και συμπληρωματικά. Αποτέλεσμα της επεξεργασίας θα είναι η παραγωγή κόμποστ δύο ποιοτήτων (από προδιαλεγμένα βιοαπόβλητα και από σύμμεικτα ΑΣΑ) και η ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών. Τα υπολείμματα της επεξεργασίας θα οδηγούνται στο ΧΥΤΥ.

Ευνοϊκή η περίοδος, για  την εξεύρεση πόρων

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη για το νέο ΤΣΔΑ, από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι το σημερινό κόστος διαχείρισης των ΑΣΑ στο Δήμου Σύρου ‐ Ερμούπολης θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα έτη με την εφαρμογή του ειδικού τέλους ταφής. Ωστόσο, με τις δράσεις που προτείνονται στον παρόν τοπικό σχέδιο, το κόστος αυτό δύναται να επανέλθει στα σημερινά επίπεδα περί τα μέσα του 2018 μετά την έναρξη υλοποίησης του σχεδίου και να μειωθεί ακόμη περισσότερο με την επίτευξη των στόχων χωριστής διαλογής και ανάκτησης υλικών. 

Σύμφωνα με τη μελέτη, το Τοπικό Σχέδιο θέτει τις βάσεις για την προώθηση δράσεων μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των αποβλήτων, ενώ ταυτόχρονα προδιαγράφει τον τρόπο επίτευξης των στρατηγικών στόχων του Δήμου και μείωσης του κόστους διαχείρισης των ΑΣΑ, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα έτη, λόγω της εφαρμογής του ειδικού τέλους ταφής.

Με τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες που δίνονται μέσω του ΕΣΠΑ 2014‐2020 αλλά και με την ευρωπαϊκή /εθνική πολιτική που προωθεί τη μεταστροφή σε μία κοινωνία της ανακύκλωσης, από τη μελετητική εταιρεία κρίνεται αναγκαία η επιτάχυνση των διαδικασιών ωρίμανσης (αδειοδότηση, σχεδιασμό, δημοπράτηση) των έργων υποδομής και των λοιπών δράσεων που προβλέπονται στο τοπικό σχέδιο (πράσινο σημείο, χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων, εκστρατείες ευαισθητοποίησης, κλπ.).

Φιλόδοξη, πλην εφικτή, στοχοθεσία

Οι στόχοι, τους οποίους επιχειρεί να επιτύχει ο Δήμος Σύρου – Ερμούπολης, μέσω του ΤΣΔΑ, είναι οι εξής:

- Το 53% περίπου των ΑΣΑ θα πρέπει να προδιαλέγεται στην πηγή μέσω των δικτύων χωριστής συλλογής των ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο), των βιοαποβλήτων και των λοιπών ανακτήσιμων αποβλήτων (ξύλο, ΑΗΗΕ, μπαταρίες, κλπ.). 

- Το 80% των βιοαποβλήτων θα πρέπει να εκτρέπεται από την ταφή είτε μέσω οικιακής κομποστοποίησης είτε μέσω συστημάτων χωριστής συλλογής και τη λειτουργία της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων. 

- Το 80% των ανακυκλώσιμων υλικών θα πρέπει να εκτρέπεται από την ταφή και είτε να συλλέγεται χωριστά μέσω συστημάτων χωριστής συλλογής είτε να ανακτάται μέσωτης λειτουργίας της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων. 

- Κατά μέγιστο 25,3% των ΑΣΑ θα οδηγείται προς ταφή.

Η οικιακή κομποστοποίηση θα πρέπει να προωθείται κατά προτεραιότητα για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων στις περιοχές με χαμηλή πυκνότητα ή/και σε νοικοκυριά που διαθέτουν κήπο. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνονται τα εξής πλεονεκτήματα για το Δήμο: 

·     Μείωση των συνολικών αποβλήτων που δύναται να συλλεχθούν και να διαχειριστούν 

·     Μείωση του κόστους διαχείρισης (συλλογής, μεταφοράς, επεξεργασίας και ταφής) λόγω μείωσης των ποσοτήτων 

·     Προώθηση της βέλτιστης περιβαλλοντικά πρακτικής για τη διαχείριση των αποβλήτων αυτών.

Κρίνεται απαραίτητη η ενίσχυση της ξεχωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασιών που υλοποιείται στο Δήμο Σύρου ‐ Ερμούπολης σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης Αξιοποίησης ΑΕ (ΕΕΑΑ ΑΕ). Σύμφωνα με τους στόχους που τέθηκαν, ο Δήμος θα πρέπει να αυξηθεί κατά 50% περίπου έως το έτος 2020 η διαλογή στην πηγή των αποβλήτων συσκευασιών που εκτρέπονται και ανακυκλώνονται, συμπεριλαμβανομένων και των υλικών που εκτρέπονται μέσω των πράσινων σημείων.

<