Ιστορική αποκατάσταση ενός μνημείου

Πρωτοβουλίες για τη δίκαιη αποκατάσταση του ναυτικού μνημείου, το οποίο βρίσκεται στο Νησάκι, στο ύψος της προβλήτας των κρουαζιερόπλοιων, στο λιμάνι της Ερμούπολης, το οποίο εσφαλμένα έχει επικρατήσει να ονομάζεται μνημείο του αφανούς ναύτου, αντί του ορθού «Μνημείο Εμπορικής Ναυτιλίας».

Συνέντευξη τύπου που παραχωρήθηκε σχετικά με το θέμα από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο, παρόντων του προέδρου του, Δημήτρη Κοσμά, του Λιμενάρχη, Γιάννη Βαμβακούση, του προέδρου της Ένωσης Συνταξιούχων Ναυτικών, Γιώργου Μηλιού και του ναυτικού ερευνητή και μελετητή, Γιώργου Φουστάνου.

Όλοι οι προαναφερόμενοι, κατόπιν πρωτοβουλίας του Λιμενάρχη Σύρου, κλήθηκαν από κοινού να λειτουργήσουν υπέρ της  αποκατάστασης της ιστορίας και του ονόματος του ναυτικού μνημείου της Σύρου.

Ο Λιμενάρχης Σύρου, Γιάννης Βαμβακούσης, ενημέρωσε ότι το θέμα τέθηκε από τον κ. Φουστάνο, γεγονός που οδήγησε τον ίδιο να λάβει την πρωτοβουλία συνένωσης των δυνάμεων των φορέων ώστε «να αποκατασταθεί η τάξη και η ιστορία του συγκεκριμένου μνημείου» όπως είπε.

«Όλοι μαζί να δώσουμε στο άγαλμα την πραγματική του εικόνα και υπόσταση», είπε ο κ. Μηλιός, αναφερόμενος στην κοινή προσπάθεια για την αποκατάσταση της ιστορίας που σχετίζεται με το μνημείο, το οποίο είναι προσφορά στη Σύρο της οικογένειας Γουλανδρή.

Στοιχεία και προσωπικές μαρτυρίες

Τα ακριβή στοιχεία σχετικά με το μνημείο αλλά και τον γλύπτη, Γιάννη Παππά, γνωστοποίησε ο κ. Φουστάνος, αναφέροντας ότι μεταξύ των δραστηριοτήτων των αδελφών Γουλανδρή στο νησί, οι οποίες διακόπηκαν βίαια, ήταν και η ολοκλήρωση της ονοματοδοσίας του μνημείου, θέμα που έμεινε όλα αυτά τα χρόνια σε εκκρεμότητα.

Βάσει των στοιχείων που παράθεσε ο κ. Φουστάνος για την ιστορία του έργου, ως γνώστης ο ίδιος ιδιαίτερων λεπτομερειών, λόγω της προσωπικής του γνωριμίας τόσο με τους αδελφούς Γουλανδρή, όσο και με τον γλύπτη Γιάννη Παππά, επρόκειτο για ένα έργο εμπνευσμένο από τη ναυτική παράδοση του τόπου και τα στοιχεία της εμπορικής ναυτιλίας.

Ειδικά για το μνημείο είπε ότι «έχει τον συμβολισμό του» σημειώνοντας ότι πρέπει «να αξιοποιηθεί κατάλληλα» ώστε να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα ως προς την αναγνώριση «για τον ρόλο που έχει διαδραματίσει η ναυτιλία της Σύρου».

Για τον γλύπτη, Γιάννη Παππά, ενημέρωσε ότι ήταν παντρεμένος με την κόρη του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, ο αδελφός της οποίας ήταν παντρεμένος με την Άννα Γουλανδρή, πριν αυτή παντρευτεί τον Δημήτρη Χορν, ενώ ιδιαίτερη ήταν η σχέση του γλύπτη με τον Αλέκο Γουλανδρή, τον «μεγάλο οραματιστή», όπως τον χαρακτήρισε ο κ. Φουστάνος.

Ο ναυτικός μελετητής ήδη από το 1993 είχε αναφερθεί στο μνημείο, ως μνημείο εμπορικής ναυτιλίας, σε δημοσίευση του στο περιοδικό ΑΡΓΩ, όπου και γινόταν πλήρης αναφορά της ιστορίας του.

Στην σημειολογική αναφορά του γλυπτού αναφέρθηκε ο κ. Μηλιός, εξηγώντας ότι το καλλιτέχνημα αποτυπώνει την πλώρη του πλοίου, με τα ανοίγματα από όπου περνούν οι αλυσίδες που συνδέουν τις άγκυρες, όπως και το στυλίδιο από όπου κρεμάται η σφαίρα όταν το πλοίο αγκυροβολήσει, στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι είναι μνημείο εμπορικής ναυτιλίας.

Έτσι άλλωστε το ονόμαζε και ο ίδιος ο καλλιτέχνης, όπως επιβεβαίωσε ο κ. Φουστάνος, στις προσωπικές τους συνομιλίες, όπως ομοίως αναφέρεται και σε κατάλογο αναδρομικής έκθεσης στην Εθνική Πινακοθήκη.

Άλλωστε και σε σχετική ανάρτηση του ναυπηγείου Νεωρίου αναφέρεται για το μνημείο ότι «Το Μνημείο Εμπορικής Ναυτιλίας στη Σύρο που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ιωάννης Παππάς μετά από παραγγελία της οικογένειας Ν.Ι. Γουλανδρή. Το Μνημείο συνδυάζει τρίαινα, άγκυρα, όκια και κυκλαδικά ειδώλια, εκφράζοντας τη θαλασσινή ισχύ της Ελλάδος».

Να προβληθεί η ναυτική ταυτότητα της Σύρου

Ο κ. Φουστάνος δεν αρκέστηκε μόνο στην παράθεση των στοιχείων  που αιτιολογούν το εγχείρημα της αποκατάστασης της ονομασίας του μνημείου, αλλά προχώρησε παραπέρα, σχολιάζοντας ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία δίνει την ευκαιρία ανάδειξης και του ρόλου της Σύρου στην εξέλιξη της σύγχρονης ελληνικής ναυτιλίας, καθώς είναι ο τόπος από όπου ξεκίνησε και επί μισό αιώνα αναπτύχθηκε η ναυτιλία, στοιχείο που δεν έχει τύχει της προβολής που του πρέπει.

Κάνοντας δημόσια έκκληση, ο κ. Φουστάνος ανέφερε ότι «η Σύρος παρουσιάζεται ως ένας ναυτικός τόπος, αλλά η σημασία και η εικόνα που έχει βγει προς τα έξω είναι ότι η Σύρος είναι ο ταρσανάς και τα καΐκια. Πολύ σπουδαία και μεγάλη ιστορία. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ατμήρης ναυτιλία, το πέρασμα της ελληνικής ναυτιλίας από τα ιστία στον ατμό, που ήταν το κομβικό σημείο για να φτάσουμε σήμερα να μεταφέρουμε το 1/5 των φορτίων της γης, ξεκίνησε και παρέμεινε αρκετές δεκαετίες στη Σύρο. Αυτό πρέπει να το προβάλουμε….Η ιστορία είναι εκεί και δεν πρέπει να την ξεχάσουμε. Δεν πρέπει να την κρύβουμε αλλά να την προβάλουμε».

Άμεση απόφαση και ανακοίνωση σχεδίων

Από την πλευρά του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου, όπως ενημέρωσε ο πρόεδρος του, Δημήτρης Κοσμάς, ήδη έχει κατατεθεί αίτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο προκειμένου να συζητηθεί το θέμα και να ληφθεί η σχετική απόφαση για την αποκατάσταση της ονομασίας του μνημείου, με επόμενο βήμα τη διερεύνηση του καλύτερου δυνατού τρόπου ανάδειξης του.

Μία διαδικασία που αναμένεται, όπως ο ίδιος ανέφερε, να προχωρήσει άμεσα θετικά.

Γνωστοποίησε δε ότι το Λιμενικό Ταμείο έχει δρομολογήσει τη δημιουργία ενός μεγάλου αγάλματος του Κερδώου Ερμή, το οποίο σχεδιάζεται να στηθεί στην είσοδο του λιμανιού της Ερμούπολης, με τον κ. Κοσμά να συμπληρώνει ότι αυτό βρίσκεται σε οραματικό και πρώιμο στάδιο, καθώς για την δημιουργία και την πλήρη υλοποίηση του απαιτείται χρόνος.