Αποκεντρωμένη “γωνιά” ιστορίας και πολιτισμού

Το σπουδαίο έργο της “οικοδόμησης” ενός πλούσιου αρχείου ιστορικής αξίας και σημασίας για τις πρώην Κοινότητες της Σύρου, ταξινομήθηκε και αρχειοθετήθηκε από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές υπό την καθοδήγηση του Ομότιμου Καθηγητή Ιστορίας, Χρήστου Λούκου, το οποίο θα “στεγάζεται” σε χώρους της έπαυλης Τσιροπινά Σύρου, προκειμένου να είναι προσβάσιμο σε ερευνητές και κάθε ενδιαφερόμενο.

Πρόκειται για τη σταδιακή ολοκλήρωση μίας προσπάθειας ετών, που θα αποτελέσει μία “γωνιά ιστορίας και πολιτισμού” για το νησί, σε συνέχεια του αιτήματος της προϊσταμένης του Τμήματος ΓΑΚ Σύρου, Αγγελικής Ψιλοπούλου, η οποία με έγγραφό της προς τον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης, επισημαίνει την ανάγκη φύλαξης των αρχείων σε κατάλληλο χώρο, εκτός των κεντρικών γραφείων της Ερμούπολης, αφού το υλικό είναι τέτοιο, που δεν υπάρχει χώρος.

Το εν λόγω αίτημα – φαίνεται μέσω της εισήγησής του – να κάνει αποδεκτό ο απερχόμενος Αντιδήμαρχος Οικονομικών και χωρικός Αντιδήμαρχος Ποσειδωνίας, Αλέξης Αθανασίου, ο οποίος άλλωστε προτείνει την διατήρησή τους στην έπαυλη Τσιροπινά, η οποία αποτέλεσε και το τόπο των εργασιών ταξινόμησης.

Το θέμα θα συζητηθεί στην αποψινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, οπότε και οι αιρετοί σύμβουλοι καλούνται να ψηφίσουν θετικά απέναντι στο αίτημα του Τμήματος ΓΑΚ Σύρου και τη σχετική πρόταση του κ. Αθανασίου.

Σε χώρο προσβάσιμο για ερευνητές και επισκέπτες

Ειδικότερα, στο έγγραφό της η προϊσταμένη του Τμήματος ΓΑΚ Σύρου, Αγγελική Ψιλοπούλου υπογραμμίζει τους λόγους που δεν είναι εφικτή η μεταφορά και φύλαξη των αρχείων στο κεντρικό κτίριο των ΓΑΚ στην Ερμούπολη (πλατεία Μιαούλη), προτρέποντας τον Δήμο να συνδράμει στην προσπάθεια ανάδειξής τους, μέσω της παραχώρησης κατάλληλου χώρου.

Η επιστολή της ίδιας απεστάλη στις 29 Ιουλίου του 2019 και το περιεχόμενό της έχει ως ακολούθως: “Σας γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με το Ν. Υπ' αριθμ. 4610/2019 (ΦΕΚ 70/τ.Α΄ 7-5-2019, Μέρος ΣΤ΄ “Γενικά Αρχεία του Κράτους”, ο οποίος και κατήργησε το Ν. 1946/1991 “Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) και άλλες διατάξεις”, αποστολή των Γενικών Αρχείων του Κράτους είναι ο εντοπισμός, η συγκέντρωση, η διάσωση, η διατήρηση και η εποπτεία στο διηνεκές των αρχείων της Χώρας, η διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης σε αυτά με γνώμονα την ελευθερία της γνώσης, της πληροφόρησης και της έρευνας και η καλλιέργεια εθνικής συνείδησης.

Με τον όρο αρχείο/ αρχειακό υλικό νοείται το σύνολο των τεκμηρίων, μαρτυριών και εγγράφων, αδιακρίτως χρονολογίας, σχήματος, ύλης και υποστρώματος, που σχετίζονται με τη δραστηριότητα του Κράτους, των δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων ή των νομικών ή φυσικών προσώπων ή ενώσεων και γενικά κάθε τεκμήριο καταγραφής πληροφοριών.

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που απορρέουν από τον ως άνω νομό, το Τμήμα ΓΑΚ Σύρου, ως περιφερειακό Τμήμα της Κεντρικής Υπηρεσίας με έδρα τη Σύρο, ασκεί εποπτεία και έλεγχο επί των αρχείων εντός των ορίων των Περιφερειακών Ενοτήτων Μυκόνου, Άνδρου, Κέας, Κύθνου, Τήνου και Σύρου – Ερμούπολης και συνεχίζει να εντάσσει αρχειακό υλικό στα ήδη από το 1992 αποκείμενα αρχεία”.

Κατόπιν των ανωτέρω, συμπληρώνει πως, “με αφορμή την ολοκλήρωση της ταξινόμησης του αρχειακού υλικού των κατηργημένων Δημοτικών Ενοτήτων Σύρου από ομάδα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών υπό την καθοδήγηση του ομότιμου καθηγητή ιστορίας, κ. Χρήστου Λούλου, που συνδράμει στο έργο μας, η Υπηρεσία μας επιθυμεί την εισαγωγή του εν λόγω αρχείου, ώστε να ασκεί την κατά τον νόμον εποπτεία του, όπως επίσης και του ήδη ταξινομημένου αρχείου του άλλοτε Δήμου Άνω Σύρου, πλην όμως δεν διαθέτουμε χώρους φύλαξης”.

Ως εκ τούτου, καταλήγει πως, “Με την παρούσα επιστολή και επειδή επιθυμία μας είναι το υλικό να παραμείνει στις τοπικές κοινότητες παραγωγής του, ήτοι Ποσειδωνία και Άνω Σύρο, θα θέλαμε την έγκριση εκ μέρους του Δήμου σχετικά με την παραχώρηση χώρων κατάλληλων για τη στέγαση του υλικού, προσβάσιμους στους ερευνητές και επισκέπτες”.

Κατάστιχα κι έγγραφα των πρώην Κοινοτήτων στην ιστορική έπαυλη Τσιροπινά

Σύμφωνα με την εισήγηση του Αλέξη Αθανασίου, την οποία κι έχουν ήδη στη διάθεσή τους οι δημοτικοί σύμβουλοι, προτείνεται χώρος στην έπαυλη Τσιροπινά για τη φύλαξή τους.

Όπως σημειώνει στο εισηγητικό έγγραφό του ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος: “Στο πλαίσιο της αγαστής συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, των ΓΑΚ ν. Κυκλάδων (νυν ΓΑΚ Σύρου) και του Πανεπιστημίου Κρήτης, η δεκαπενταμελής ομάδα υπό τον Ομότιμο Καθηγητή κ. Χρήστο Λούκο, κάθε χρόνο αναλαμβάνει την ταξινόμηση του αρχειακού υλικού των παλαιών Δήμων – Κοινοτήτων του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης.

Η συνεργασία αυτή πραγματοποιείται στα μέσα Ιουλίου για 15 ημέρες, κάθε χρόνο, από τη δεκαετία του 1970. Οι μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές της ομάδας, απασχολούνται τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με τη διάσωση, καταγραφή κι ταξινόμηση του ογκώδους αρχειακού υλικού των πρώην Κοινοτήτων του νησιού (Κοινότητες Βάρης, Γαλησσά, Μάννα, Πάγου, Ποσειδωνίας, Φοίνικα και Χρούσσων) που αφορούν έγγραφα και κατάστιχα.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω το σώμα για τις ετήσιες εγκρίσεις του όσον αφορά τη διατροφή των παιδιών καθώς και το Ισιδώρειο Ορφανοτροφείο Αρρένων Σύρου, την Ιερά Μητρόπολη Σύρου και την ΑΕΝ Πλοιάρχων Σύρου για τις διευκολύνσεις της διαμονής της ομάδας σε αυτά τα τέσσερα χρόνια. Επίσης, να ευχαριστήσω θερμά την ΕΔΑ Ν. Αιγαίου για την παραχώρηση του οχήματος (βαν) για τις μετακινήσεις της ομάδας τα τελευταία 3 χρόνια και όλες τις υπηρεσίες του Δήμου που συνέδραμαν θετικά στο έργο της, ιδιαίτερα το Τμήμα Πολιτισμού”.

Τα στοιχεία για το φετινό καλοκαίρι

Η αναφορά του συνεχίζει, γνωστοποιώντας μάλιστα τα αποτελέσματα και τα στοιχεία της δουλειάς που έγιναν αυτό το καλοκαίρι.

“Το φετινό καλοκαίρι ολοκληρώθηκε το έργο της ταξινομικής ομάδας κατά μεγάλο ποσοστό και υπολογίζεται ότι περί τις 2.500 εγγράφων των παλαιών Κοινοτήτων ταξινομήθηκαν και μπήκαν στο αρχείο, ως ακολούθως: 1. Αρχείο Κοινότητας Ποσειδωνίας: έγγραφα σε φακέλους 288, κατάστιχα 63. 1. Αρχείο Κοινότητας Γαλησσά: έγγραφα σε φακέλους 304, κατάστιχα 69. 3. Αρχείο Κοινότητας Βάρης: έγγραφα σε φακέλους 536, κατάστιχα 106. 4. Αρχείο Κοινότητας Μάννα: έγγραφα σε φακέλους 130, κατάστιχα 30, 5. Αρχείο Κοινότητας Φοίνικα: έγγραφα σε φακέλους 220, κατάστιχα 64, 6. Αρχείο Κοινότητας Πάγου: έγγραφα σε φακέλους 158, κατάστιχα 30, 7. Αρχείο Κοινότητας Χρούσσων: έγγραφα σε φακέλους 161, κατάστιχα 47. Σύνολο φακέλων εγγράφων 1.647 και σύνολο καταστίχων 410”.

Ο αρμόδιος Αντιδήμαρχος ολοκληρώνει την ενημέρωσή του, προτείνοντας για έγκριση τον διαθέσιμο χώρο στην έπαυλη Τσιροπινά. “Επειδή η επιθυμία των ΓΑΚ Σύρου (σύμφωνα με το σχετικό τους έγγραφο) καθώς και προσωπική μου επιθυμία είναι όλο αυτό το υλικό να παραμείνει κοντά στις Κοινότητες παραγωγής του (επί τόπου), σωστά φυλασσόμενο, προτείνεται χώρος της έπαυλης Τσιροπινά στην Ποσειδωνία και συγκεκριμένα το παλαιό ταμείο του π. Δήμου Ποσειδωνίας, εντός του υπογείου όπου στεγάζουμε τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Δήμου μας”.

Συνεπώς, καταλήγει, “ζητώ την έγκριση του σώματος για την παραχώρηση αυτή, ώστε το αρχείο να είναι προσβάσιμο στους ερευνητές, επισκέπτες και δημότες του νησιού, δημιουργώντας άλλη μία “γωνιά” ιστορίας και πολιτισμού για τον τόπο μας.”.