Το ιδιαίτερο καθεστώς των Κυκλάδων με φόντο τους δασικούς χάρτες

Eισήγηση επί του 2ου θέματος της ημερήσιας διάταξης του Δημοτικού Συμβουλίου  του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης της 4ης Νοεμβρίου 2020 με τίτλο: "Συζήτηση-ενημέρωση σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ακινήτων που έχουν περιληφθεί στους δασικούς χάρτες" της Ειδικής Εισηγήτριας, κ. Αικατερίνης Στεφάνου, Δικηγόρου Σύρου, που προσκλήθηκε από τη Γραμματεία του Δημοτικού Συμβουλίου, και υιοθετήθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο. 

ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΥΡΟΥ-ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ, της 04.11.2020. 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΠΕΡΙΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΣΤΟΥΣ ΔΑΣΙΚΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙΤΑΙ Η ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ 

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΟΥΝ ΣΑΝ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΡΘΕΙ ΚΑΘΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟΥ ΤΟΥΣ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ,

Της  ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ ΣΥΡΟΥ, που προσκλήθηκε από το ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. 

Για τα ακίνητα ή τμήματα αυτών που συμπεριελήφθησαν στους Δασικούς Χάρτες της περιφέρειας των Κυκλάδων, όπου αυτοί αναρτήθηκαν και κυρώθηκαν μερικώς ή και ολικώς και για όσα ακίνητα δεν υποβλήθηκαν αντιρρήσεις κατά την ανάρτηση, το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας, με αποτέλεσμα την παντελή απαξίωση τους, γιατί δεν μπορούν να μεταβιβαστούν η/και να αξιοποιηθούν με οποιονδήποτε τρόπο και για οποιανδήποτε χρήση, δεδομένου ότι, σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο «διαχειρίζονται ως δημόσια». . 

Πλέον τούτου, για τα άνω ακίνητα, το Δημόσιο στρέφεται με αναγνωριστικές αγωγές κατά των ιδιοκτητών τους, που έχουν καταχωρηθεί σαν κύριοι αυτών στα οικεία Κτηματολογικά Φύλλα των κατά τόπους Κτηματολογικών Γραφείων (σημειωτέον ότι ανάρτηση των Δασικών Χαρτών έχει γίνει μόνο στα κινηματογραφημένα νησιά), με αποτέλεσμα να προσβάλλεται βάναυσα η κυριότητα τους, αλλά και το σύνολο των δικαιωμάτων τους επί εκτάσεων που έχουν ποτιστεί με τον ιδρώτα των προγόνων τους για ολόκληρες γενεές, αλλά και οι ίδιοι τα έχουν χρυσοπληρώσει, καταβάλλοντας του κάθε είδους φόρους στο Δημόσιο, τους οποίους εισπράττει ανεπιφύλακτα, συντάσσουν συμβόλαια, τοπογραφικά διαγράμματα και γενικά δεν έχουν αποξενωθεί ποτέ από αυτά. 

 Η ανασφάλεια δικαίου και ο κλονισμός της πίστης προς την Διοίκηση, που έχει δημιουργήσει στους νησιώτες η κατάσταση αυτή, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ, ούτως ώστε  να επιλυθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ακινήτων αυτών, με την άρση εκ μέρους του Δημοσίου κάθε αμφισβήτησης της κυριότητας τους, την παύση της προβολής δικαιωμάτων του επ’αυτών και την εν τέλει αναγνώριση της κυριότητας των ιδιοκτητών τους επ’αυτών. Και τούτο γιατί: 

Σύμφωνα με το άρθρο 62 εδαφ. β’ του ν. 998/79, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, το λεγόμενο τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου επί των δασών  και των δασικών εκτάσεων, αλλά και των χορτολιβαδικών εκτάσεων,  δεν  ισχύει στην περιφέρεια του Νομού Κυκλάδων, στην οποία υπάγονται όλα τα νησιά των Κυκλάδων και η Σύρος, και το Ελληνικό Δημόσιο, όταν δια των οργάνων του αποφαίνεται ότι ένα ακίνητο, λόγω της άνω μορφής του «διαχειρίζεται ως δημόσια έκταση», οφείλει να αποδεικνύει τον περί ιδίας κυριότητας ισχυρισμό του, γιατί στις Κυκλάδες, λόγου ιστορικής ιδιαιτερότητας επέβαλλαν άλλη ιδιοκτησιακή αντιμετώπιση στα εδάφη των νησιών και κατ’επέκταση στις ιδιοκτησίες των Κυκλαδιτών, για τους εξής λόγους:

      Α- Κατά την τουρκοκρατία οι γαίες την νησιών των Κυκλάδων (Σύρου, Σερίφου, Τήνου, Πάρου, Νάξου κ.λ.π) ήταν ιδιόκτητες και δεν είχαν εφαρμογή οι διατάξεις περί ταπίων (Κουρουσόπουλος, Δασική ιδιοκτησία και Διαχείριση, Αθήνα 1978, σελ. 202 και 232-3, Παπαχρήστου, Αντιδικίες Δημοσίου – Ιδιωτών  επί των Δασών – Δασικών Εκτάσεων Αθήνα 1994, σελ. 63 που αναφέρει και την υπ’ αριθμ. 200/ 1934 θεμελιώδη απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία θεωρεί πασίδηλο ότι οι γαίες των νησιών του Αιγαίου ήταν επί Τουρκοκρατίας γαίες καθαράς ιδιοκτησίας–(μούλκια).  

Αυτό συνέβη γιατί, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, οι Κυκλάδες δεν καταλήφθηκαν από τους Οθωμανούς, οι οποίοι ουδέποτε εγκαταστάθηκαν στα νησιά μας, ούτε κατέλαβαν εδάφη τους, αλλά οι Κυκλαδίτες υποτάχθηκαν ειρηνικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, με αντάλλαγμα την διατήρηση των περιουσιών τους στο σύνολο τους και την υποχρέωση να καταβάλλουν κατ’ αποκοπή τρεις μόνο φόρους (κεφαλικό, αλυκών και τελωνιακών δασμών). Οι κάτοικοι ήταν κύριοι των ιδιοκτησιών τους, ανεξάρτητα από την μορφή τους και δεν εφαρμοζόταν οι διατάξεις περί ταπίων. Στις Κυκλάδες δεν διέμεναν καθόλου Οθωμανοί και τα νησιά απολάμβαναν του προνομίου αυτοδιοικήσεως, εκλέγοντας μάλιστα οι ίδιοι τους αυτόχθονες  προεστούς που τους διοικούσαν, με βάση συνθήκες γραμμένες σε κώδικα που υπήρχαν στα χρόνια της τουρκοκρατίας (W. Miller, Η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1990, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Τόμος Ι’ σελ. 154 και Τόμος ΙΑ’ σελ. 105,112, 136, 143, 218).

          Συνέπεια τούτου είναι ότι στην Σύρο, όπως και σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων, δεν υπήρξε περιουσία του Οθωμανικού Δημοσίου ή Οθωμανών Ιδιωτών, ώστε να περιέλθει στο Ελληνικό Δημόσιο, είτε με κατάληψη δικαιώματι πολέμου, είτε με εγκατάλειψη από τους αποχωρήσαντες κυρίους τους, με την απελευθέρωση του Ελληνικού Κράτους με τα πρωτόκολλα του Λονδίνου έτους 1830 και την συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως έτους 1832.

         Β- Το λεγόμενο τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου επί των δασών που υπήρχαν στα όρια του Παλαιού Ελληνικού Βασιλείου προέκυψε εκ του β. δ. από 17/ 29.11.1836 «περί ιδιωτικών δασών», για την εφαρμογή του οποίου αναγκαία προϋπόθεση ήταν η ύπαρξη δάσους κατά τον χρόνο της ισχύος του εν λόγω β. δ.  (Α.Π. 426/1987 ΝοΒ 36, 912), κάτι που το Δημόσιο ουδέποτε έχει μπορέσει να αποδείξει. 

         Γ.-  Το επίσης λεγόμενο τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου επί των εθνικοιδιοκτήτων λειβαδίων προέκυψε από το β. δ. της 3/15 Δεκεμβρίου 1833 «περί ορισμού του φόρου βοσκής και του διά τα Εθνικοιδιόκτητα λειβάδια εγγείου φόρου κατά τα έτη 1833 – 1834», για την εφαρμογή του οποίου αναγκαία προϋπόθεση ήταν η ισχύς, στην περιοχή στην οποία επικαλείται το Δημόσιο, των διατάξεων περί των ταπίων,  τα οποία ήταν παραχωρητήρια χρήσης και εκμετάλλευσης των σημερινών χορτολιβαδικών εκτάσεων, βοσκοτόπων (Παπαχρήστου, ο. π. σελ. 63 και 70 – 71), την μορφή των οποίων επίσης δεν μπορεί, αλλά ούτε και επιχειρεί να αποδείξει το Δημόσιο, κατά τον χρόνο ισχύος του άνω β.δ.  

         Δ.- Από τα όλα τα παραπάνω, με τα οποία συντάσσεται η πρόσφατη νομολογία των Δικαστηρίων μας, ο κύριος έκτασης που η μορφή της είναι δασική ή χορτολιβαδική, είναι κύριος αυτής με τους τίτλους και τον νόμιμο τρόπο που επικαλείται και δεν χρειάζεται να αποδείξει ότι κατάλυσε την κυριότητα του Δημοσίου με χρησικτησία συμπληρωθείσα μέχρι την 11.09.1915, γιατί αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη δημοσίου κτήματος, ενώ στις Κυκλάδες δεν υπάρχουν δημόσια κτήματα, που να αποκτήθηκαν από το Δημόσιο με τους τρόπους που εκείνο επικαλείται, ώστε να εφαρμόζονται στις  Κυκλάδες οι προαναφερόμενες ρυθμίσεις περί δασών και δασικών εκτάσεων και περί των εθνικοϊδιόκτητων λειβαδίων, οι οποίες δεν ίσχυσαν, ούτε εφαρμόστηκαν ποτέ και δεν μπορεί το Δημόσιο να επικαλεστεί το τεκμήριο κυριότητας του, με βάση τα διατάγματα αυτά.  

Μάλιστα, η άρση κάθε σχετικής αμφισβήτησης περί του ότι στις γαίες των Κυκλάδων, δεν ίσχυσαν τα λεγόμενα τεκμήρια κυριότητας του Δημοσίου, έγινε με την ρητή νομοθετική διάταξη του άρθρου 62 εδαφ. β’ του ν. 998/79, τόσο για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, όσο και για τις χορτολιβαδικές, μεταξύ των άλλων περιοχών και των Κυκλάδων, όπου και δεν ισχύει υπέρ του Δημοσίου το διαδικαστικό προνόμιο του άρθρου 62 εδαφ. α’ του ιδίου ν. 998/79, σύμφωνα με το οποίο το Δημόσιο απαλλάσσεται από το βάρος αποδείξεως της κυριότητας του επί δασών, δασικών εκτάσεων κλπ. 

Αντίθετα, προκειμένου περί των εκτάσεων που βρίσκονται στις Κυκλάδες, λόγω του ότι δεν μπορούν να τύχουν πλέον εφαρμογής  σε αυτές οι εκάστοτε διατάξεις περί δασών, δασικών εκτάσεων και βοσκοτόπων επί των οποίων στηρίζονταν και τα λεγόμενα τεκμήρια κυριότητας του Δημοσίου, η μόνη δυνατότητα που παρέχεται από τον νόμο στο Δημόσιο, όταν προβάλει δικαιώματα κυριότητος στις γαίες των Κυκλάδων, οφείλει όχι μόνο να επικαλείται, αλλά και να προσδιορίζει με ποιόν νόμιμο τρόπο τα απέκτησε, δηλ. με τους ίδιους ακριβώς νομίμους τρόπους που θα τα αποκτούσε ο κάθε ιδιώτης (αγορά, δωρεά, κληρονομία κ.λ.π.)  και όχι με τα (μη ισχύοντα στις Κυκλάδες) προνόμια του Δημοσίου.  

Για όλα τα ανωτέρω, εν όψει και της άνω ρητής νομοθετικής επιταγής του  άρθρου 62 εδαφ. β’ του ν. 998/1979, η αναγνώριση πλέον των εδαφών αυτών σαν ιδιωτικών από της ισχύος του νόμου αυτού, όπως επίσης η –εκ μέρους του Δημοσίου- άρση κάθε αμφισβήτησης επί του ιδιοκτησιακού τους καθεστώτος και η απαγόρευση προβολής δικαιωμάτων κυριότητας του επ’αυτών, ΠΑΡΙΣΤΑΤΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΗ. 

Η νομοθετική επίλυση του ζητήματος αυτού, αποτελεί πλέον υποχρέωση της πολιτείας, μέσα στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης, γιατί θα αποδεσμεύσει τις περιουσίες των προγόνων μας από την κατάσταση ομηρείας που έχουν τεθεί, θα τις απαγκιστρώσει από την οικονομική τους απαξίωση και από την πλήρη αδυναμία των ιδιοκτητών τους για την αξιοποίηση τους και θα δώσει το έρεισμα και την πρόκληση για επενδύσεις που θα συντελέσουν στην οικονομική και κοινωνική ανέλιξη των νησιών μας και θα απαλλάξουν τα ακίνητα αυτά από την εγκατάλειψη που βιώνουν σήμερα, επειδή απλά συμπεριλήφθηκαν στους δασικούς χάρτες. 

Σύρος, 04.11.2020

   ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΤΕΦΑΝΟΥ 

            ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ