Υπερτουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη στα νησιά

Την υπόθεση του υπερτουρισμού στα νησιά και των συνεπειών που έχει προκαλέσει σε κάθε επίπεδο, οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό ανέδειξαν και συζήτησαν οι συμμετέχοντες στην πολιτική εκδήλωση της Νέας Αριστεράς στη Σύρο, παρουσία του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του κόμματος, Νάσου Ηλιόπουλου, ο οποίος επισκέφθηκε το Σάββατο, την πρωτεύουσα των Κυκλάδων.

Σε συνέχεια της βασικής τοποθέτησης από τον κ. Ηλιόπουλο, η συζήτηση διανθίστηκε με πολλά στοιχεία και παρουσίαση ερευνητικού και επιστημονικού έργου, σχετικού με το θέμα, από τον καθηγητή Πανεπιστημίου και εκπρόσωπο του δικτύου “Βιώσιμες Κυκλάδες”, Γιάννη Σπιλάνη, από την εμπειρογνώμονα σε θέματα τουρισμού και πρώην πρόεδρο του ΕΟΤ, Μπέττυ Χατζηνικολάου, όπως επίσης από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιώργο Σταμπούλη κ.α.. Σημειώνεται πως, στη συζήτηση έκαναν παρεμβάσεις και ο περιφερειακός σύμβουλος της παράταξης “Ανοιχτοί Ορίζοντες”, Μιχάλης Φραγκίσκος, η κοινοτική σύμβουλος της Ερμούπολης, Χρυσάνθη Ζαράρη από την παράταξη “Σύρος εξ αρχής”, καθώς και ο δήμαρχος Πάρου, Κώστας Μπιζάς. Στη Σύρο βρέθηκε και ο πρώην βουλευτής Κυκλάδων, Νίκος Συρμαλένιος, ενώ παρέμβαση έκανε και η εκπαιδευτικός και πρώην περιφερειακή σύμβουλος, Άννα Μαυρουδή.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο “Διογένης” και όπως εξήγησε ο κ. Ηλιόπουλος, εντάσσεται στον διάλογο που έχει ανοίξει το κόμμα ενόψει του 1ου ιδρυτικού συνεδρίου της Νέας Αριστεράς που θα γίνει 7 – 10 Νοέμβρη στην Αθήνα.

Υπαρκτό πρόβλημα

Προλογικά ο κ. Ηλιόπουλος επεσήμανε πως, το ζήτημα του υπερτουρισμού είναι πάρα πολύ κρίσιμο, “γιατί στο θέμα του τουρισμού, συναντιούνται μία σειρά από μεταβλητές που είναι πάρα πολύ σημαντικές για τη ζωή μας και την καθημερινότητά μας, είτε μιλάμε για τα νησιά και κόσμο που βιώνει τι σημαίνει νησιωτικότητα και τις ιδιαιτερότητες που έχει αυτό, είτε μιλάμε για τα μεγάλα αστικά κέντρα”.

Προτού προβεί στις βασικές παρατηρήσεις του, ξεκαθάρισε πως αρχικά, πρέπει να γίνει σαφές πως υπάρχει το πρόβλημα του υπερτουρισμού. “Να συνεννοηθούμε αν υπάρχει το πρόβλημα. Και το λέω αυτό, επειδή πριν λίγες ημέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σε μία συνέντευξη στο πλαίσιο ενός συνεδρίου, είπε χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχει πρόβλημα υπερτουρισμού, απλά κάποιες περιοχές έχουν λίγους περισσότερους τουρίστες. Νομίζω πως αυτό πρέπει να το δούμε σε συνάρτηση με μία άλλη δήλωση του κ. Μητσοτάκη που είχε πει πως η κλιματική κρίση είναι μία ευκαιρία για να επιμηκυνθεί η σεζόν”. Σύμφωνα με όσα εξήγησε, “αυτές οι δύο δηλώσεις δείχνουν την αντίληψη που έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης για το θέμα. Υπάρχει και η φράση του, ότι το ζήτημα είναι τα έσοδα”. Δηλαδή, σύμφωνα με όσα πρόσθεσε, “εκεί που οι τοπικές κοινωνίες βλέπουν ένα πρόβλημα και μία σειρά από ζητήματα που χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις και διευθέτηση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βλέπει απλά τα έσοδα”.

Σε συνέχεια αυτών, μίλησε για το αν ο υπερτουρισμός είναι μόνο ένα ποσοτικό θέμα ή έχει και ποιοτικά χαρακτηριστικά. “Το δεύτερο ερώτημα είναι αν μιλάμε απλά για ένα ποσοτικό ζήτημα, δηλαδή ότι όλα πήγαιναν καλά στον τουρισμό και απλά περάσαμε κάποια όρια κι εκεί άρχισε το πρόβλημα, ή αν υπάρχουν και ποιοτικά χαρακτηριστικά  σε αυτό το πρόβλημα. Δηλαδή ποιοτικά χαρακτηριστικά στο μοντέλο των υπηρεσιών, στο μοντέλο των εργασιακών σχέσεων μέσα στον τουρισμό και συνολικά στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας και στο αποτύπωμα που αφήνει στις τοπικές κοινωνίες”, δήλωσε συγκεκριμένα.

“Το 41% των πολιτών της χώρας αδυνατούν να πληρώσουν διακοπές”

Κατόπιν των ανωτέρω, πρόσθεσε πως, ως αφετηρία της συζήτησης είναι η εξής παρατήρηση: “Για εμάς, η ξεκούραση και οι διακοπές, αποτελούν ανθρώπινο δικαίωμα. Και από εκεί πρέπει να ξεκινάμε. Και πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως δυστυχώς ζούμε σε μία χώρα, που αυτό το δικαίωμα, σταδιακά μετατρέπεται σε προνόμιο”. Συμπλήρωσε δε, πως, μέσα στο καλοκαίρι δόθηκαν τα στοιχεία της Eurostat, “όπου σε αυτά αποτυπώνεται πως περίπου το 41-42% των πολιτών της χώρας, αδυνατούν να πληρώσουν διακοπές, μίας εβδομάδας, μακριά από το σπίτι τους”.

Ο Νάσος Ηλιόπουλος επί του θέματος, εξήγησε πως, “αν σκεφτούμε αυτή την τρομακτική αντίφαση, δηλαδή ότι ζούμε σε μία χώρα που είναι τουριστικός προορισμός για όλο τον πλανήτη και την ίδια στιγμή οι κάτοικοι και οι εργαζόμενοι αυτής της χώρας, αδυνατούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή την υπηρεσία, νομίζω πως ήδη υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο αρνητικό αποτύπωμα”. Διευκρίνισε σε γλαφυρό τόνο πως, “θυμίζει χώρα σε ένα αποικιακό πλαίσιο που αυτά που παράγει, δεν μπορούν να τα καρπωθούν οι άνθρωποι που ζουν εκεί, αλλά παράλληλα, παράγονται για κάποιους εκτός”.

“Εργασιακές συνθήκες γαλέρας στον κλάδο”

Επιπλέον, έθιξε και το ζήτημα των εργασιακών σχέσεων που παρατηρείται στον τουρισμό. “Επίσης είναι και ο πυρήνας του οικονομικού επιχειρήματος. Αυτού που ακούμε συνεχώς, ρεκόρ αφίξεων, ρεκόρ εσόδων. Ίσως φέτος ακούσατε μία είδηση που συζητήθηκε λίγο παραπάνω στη δημόσια σφαίρα για τις 80.000 κενές θέσεις που υπήρχαν στον τουρισμό και στην εστίαση.

Εδώ προκύπτει ένα συγκεκριμένο ερώτημα. Πώς γίνεται ένας οικονομικός κλάδος που σπάει ρεκόρ κάθε χρόνο στο κομμάτι των αφίξεων, πώς γίνεται την ίδια στιγμή να έχει τόσο τεράστια κενά σε επίπεδο εργατικής δύναμης;”.

Σύμφωνα με όσα επεσήμανε, “θυμόμαστε όλοι πως το κλασικό κυβερνητικό επιχείρημα είναι πως όταν έχεις μία οικονομική δραστηριότητα που πηγαίνει καλά, ότι αυτό αφήνει συνολικά και καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα στην κοινωνία. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Αυτά τα 80.000 κενά υπάρχουν σε τουρισμό και εστίαση, γιατί σε πάρα πολλές περιπτώσεις μιλάμε για εργασιακές συνθήκες γαλέρας”. Συμπλήρωσε δε, αρκετά παραδείγματα, λέγοντας: “Είναι εικόνες που όλοι έχουμε δει, είτε συζητάμε για σερβιτόρους στη Ρόδο μέσα στη θάλασσα, είτε για εργατικά ατυχήματα που γίνεται ατύχημα στην κουζίνα και ο εργοδότης κρύβει τον εργαζόμενο στο ψυγείο για να μην τον βρει η Επιθεώρηση Εργασίας”.  

“Λεηλασία πόρων και αλλοίωση τοπίου”

Παρακάτω μίλησε για τις συνέπειες στο νησιωτικό περιβάλλον. “Επίσης, έχουμε τη λεηλασία των φυσικών πόρων και την αλλοίωση του φυσικού τοπίου. Για παράδειγμα διαβάζουμε ότι στη Νάξο έχουμε πρόβλημα με το νερό καθώς αυτό κατευθύνεται τελείως στη διαδικασία του τουρισμού και δεν υπάρχει αρκετό νερό για την αγροτική παραγωγή. Είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα που ξέρουμε όχι μόνο για τη νησιωτική, αλλά πλέον και για την ηπειρωτική Ελλάδα”, υποστήριξε, λέγοντας συγκεκριμένα πως, “όταν δεν έχεις σχεδιασμό, όταν δεν έχεις προτεραιότητες, όλα αυτά πηγαίνουν σε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση”. Και πρόσθεσε πως, “επανέρχομαι στη συνέντευξη του κ. Μητσοτάκη που αποτυπώθηκε ξεκάθαρα και η άρνηση να μπει σε έναν σοβαρό χωρικό σχεδιασμό με βάση τις δυνατότητες που έχουν τα συγκεκριμένα οικοσυστήματα. Αυτό είναι μία συζήτηση που σημαίνει πως θα κάνει συγκρούσεις και θα έχεις προτεραιότητες γιατί δεν μπορούν να ικανοποιηθούν τα πάντα”. Κατά συνέπεια, για τη Νέα Αριστερά τόνισε πως, “πρέπει να δούμε ποιες είναι οι κοινωνικές ανάγκες που έχουν προτεραιότητα να ικανοποιηθούν. Ο μόνος στόχος δεν μπορεί να είναι τα έσοδα”.

Στεγαστική κρίση

Τέλος, ο κ. Ηλιόπουλος αναφέρθηκε στη στεγαστική κρίση και την κατάσταση στα νησιά. “Η τελευταία παρατήρηση αφορά στο στεγαστικό. Είναι κάτι που ειδικά στη νησιωτική Ελλάδα, το έχουμε ζήσει πάρα πολύ. Δυστυχώς, έχουμε συνηθίσει πια να αρχίζει η σχολική χρονιά και να βλέπουμε ειδήσεις για εκπαιδευτικούς που αδυνατούν να βρουν σπίτι και να νοικιάσουν ή για εκπαιδευτικούς που μπορεί να κοιμούνται στο αυτοκίνητό τους ή για γιατρούς που δεν μπορούν να βρουν να νοικιάσουν σπίτι. Φοιτητές αφήνουν το σπίτι τους τον Μάιο για να μπει σε πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης”, περιέγραψε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος, λέγοντας ακόμη πως, “ο μισθός του πρωτοδιόριστου δεν φτάνει για να καλυφθεί το ενοίκιο, παραδοχή του υπουργού Οικονομικών, χωρίς να λαμβάνεται κανένα μέτρο”.

Συμπληρώνοντας μάλιστα πως, “είναι μεγάλη η στεγαστική κρίση, καθώς 1 στα 3 νοικοκυριά καταναλώνουν το μεγαλύτερο κομμάτι του διαθέσιμου εισοδήματός τους για σπίτι”, ο κ. Ηλιόπουλος έκλεισε τις παρατηρήσεις του.

Συμπερασματικά, τόνισε πως η Νέα Αριστερά ανοίγει το διάλογο για το σοβαρό θέμα, αναμένοντας παρατηρήσεις στο πλαίσιο τέτοιων εκδηλώσεων, καθώς όπως τόνισε τέλος, “όλα αυτά και πολλά ακόμη, φωτίζουν μία εντελώς διαφορετική θέαση της πραγματικότητας από εκείνη που ανέδειξε προ ημερών ο Κυριάκος Μητσοτάκης”.