Με τη ματιά του εφήβου

Σε έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο, στο θέατρο Τσόκλη στον Κουμάρο της Τήνου, 10 χρόνια μετά την πρώτη μας συνάντηση, ξαναβρεθήκαμε με τον τραγουδοποιό Φοίβο Δεληβοριά, ο οποίος έδωσε μία συναυλία στα πλαίσια των εκδηλώσεων του «Κύκλου των Κυκλάδων» και μιλήσαμε για τη μουσική, το καλλιτεχνικό χθες και το αύριο του.

Ο «Κύκλος Κυκλάδων» αφορά τη συνδιοργάνωση ποιοτικών παραστάσεων, από τρεις σημαντικούς φορείς πολιτισμού της Νάξου, της Πάρου και της Τήνου, που αποφάσισαν πλέον να συνεργαστούν σε ένα πλαίσιο κοινών δράσεων, στοχεύοντας στην αναβάθμιση του ρόλου και της θέσης των Κυκλάδων στον σύγχρονο πολιτιστικό χάρτη μέσα από επιλεγμένες μουσικές και θεατρικές παραστάσεις και παραγωγές.

Ο τραγουδοποιός αφού πέρασε από Νάξο, Αντίπαρο, Χίο Κουφονήσι, συνέχισε στην Τήνο και αμέσως μετά Πάρο και Σέριφο, ενώ ακολουθεί Ικαρία και τελειώνει το μουσικό ταξίδι του στις Σπέτσες.

Με την ευκαιρία της παραμονής του στην Τήνο επισκέφθηκε και τη ζυθοποιεία του Αλέξανδρου Κουρή, που παράγει την μπύρα «ΝΗΣΟΣ», για την οποία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο για αυτό καθ’ αυτό το προϊόν, όσο και τη συγκεκριμένη επιχειρηματική προσπάθεια.

Για τους χώρους που τον φιλοξενούν είπε ότι «είναι άνθρωποι που προσπαθούν να φτιάξουν μία Ελλάδα χωρίς συντηρητικά, σεβόμενοι απολύτως τον τόπο τους, όπως και το τραγούδι που γίνεται συνειδητά».

Ένας έφηβος Φοίβος, που πριν από 25 χρόνια με την πίστη στον εαυτό του και το θράσος των 16 χρόνων του συστήθηκε ως «συνάδελφος» στον Μάνο Χατζιδάκι, τώρα πλέον «ενηλικιώθηκε», οπότε το ζητούμενο είναι εάν έχει ωριμάσει καλλιτεχνικά ή ακόμα ψάχνεται εφηβικά;

Το γεγονός ότι θεώρησα τόσο απλό να συστηθώ στον Χατζιδάκι, πηγάζει από το ότι σ’ εκείνη την εφηβική ηλικία υπάρχει το προνόμιο να είσαι ξαπλωμένος σ’ ένα κρεβάτι, να ακούς ένα δίσκο και για τα 45 λεπτά που διαρκεί να δημιουργείται ένας κόσμος που περιέχει όλη την ελευθερία που υπάρχει. Ένας κόσμος ταυτόχρονα ανυπεράσπιστος και παντοδύναμος που είναι δίπλα σου να τον πιάσεις. Αυτού του τύπου η αφέλεια μ’ έκανε να πιστεύω ότι πολύ εύκολα μπορείς να γνωρίσεις τον Χατζιδάκι που είναι πίσω από τον δίσκο ή ότι φτιάχνεις κι εσύ δίσκους και γράφεις τραγούδια. Αυτό η ωριμότητα μπορεί να το χαλάσει, αλλά η βαθύτερη ωριμότητα είναι που μπορεί να το ξαναβρεί. Έτσι αφού πέρασα μία πρώτη ωριμότητα που το χάλασε, πλησιάζω σε μία δεύτερη που αρχίζει και το ξαναβρίσκει.

Σε αυτή τη δεύτερη ωριμότητα με τα καινούργια προσωπικά και εσωτερικά ευρήματα, αλλάζει ρότα η δημιουργία;

Ακόμα και η κρίση της δισκογραφίας, ακόμα και το ότι δεν υπάρχει η έξωθεν πίεση για δημιουργία νέων τραγουδιών, για ένα δίσκο που πρέπει να κυκλοφορεί κάθε δύο χρόνια ή για οπτικοποίηση του τραγουδιού, αρχίζεις πάλι να κάνει δίσκους όπως τους φαντάζεσαι.

Αυτό που λέμε δημιουργός, από τα χρόνια του ’80 και μετά υποτιμήθηκε πολύ διότι βγήκε μπροστά ο παραγωγός, με τον κόσμο να γυρνά σε έναν κομφορμισμό. Αυτή τη στιγμή, με ένα γκρέμισμα ως αφορμή, οι άνθρωποι θέλοντας και μη είναι κοντά πλέον στην δημιουργική τους πλευρά, ακόμα και λόγω της αγωνίας που αισθάνονται.

Υπήρχε ένα καθεστώς που δημιούργησαν οι δισκογραφικές εταιρείες που «τάιζε» τους δημιουργούς, φτάνοντας κάποια στιγμή σε υπερβολές. Οι σκεπτόμενοι τουλάχιστον δημιουργοί, είχαν σταδιακά αρχίσει να στρέφονται κατά αυτής της πολιτικής των εταιρειών. Τώρα που ισοπεδώθηκε αυτού του είδους η αγορά, υπάρχει χώρος βιοπορισμού αυτών των καλλιτεχνών;

Όχι δεν υπάρχει. Ακόμα και το παλιό «τάισμα» των καλλιτεχνών ερχόταν μέσα από περίεργα αυλάκια. Μεσάζοντες δια μεσαζόντων, φορείς πνευματικής ιδιοκτησίας που ήταν ανώνυμες εταιρείες, ήταν μία κατάσταση που το σίγουρο καλό που είχε ήταν ότι επιβαλλόσουν πολύ πιο γρήγορα, εξαιτίας του μηχανισμού που υπήρχε στις εταιρείες και στα ραδιόφωνα ή τις εφημερίδες που περίφερε ένα έργο στις κοινωνίες πολύ πιο γρήγορα. Τώρα είναι πολύ πιο δύσκολος ο βιοπορισμός, όμως η λειτουργία είναι ακριβώς η ίδια κι ας έχουν περιοριστεί τα χρήματα ή οι καλλιτέχνες είναι πιο ανασφαλείς. Ότι αξιόλογο συμβαίνει κόσμος το γνωρίζει. Απλώς πριν οι καλλιτέχνες ζούσαν αξιοπρεπέστερα από τη δουλειά τους.

Επί πολλά χρόνια όποιος μιλούσε για τον Φοίβο Δεληβοριά αναφερόταν σε αυτόν ως «καλλιτέχνη της νέας γενιάς», παρά την παραγωγική του δισκογραφία. Τώρα μετά από τόσα χρόνια στο χώρο βλέπεις να υπάρχουν ελπίδες νέων ανθρώπων που έχουν νέες προτάσεις;

Η χυδαία πλευρά της ζωής τα τελευταία χρόνια έχασε την αυθεντικότητα της. Είναι άλλο ένα σκυλάδικο της δεκαετίας του ’60 ή του ’70 και άλλο το σημερινό που εξυπηρετούσε κρατικοδίαιτους εκδότες και νεαρούς επιχειρηματίες. Στην πνευματική ζωή μιας μικρής χώρας, μπορεί να υπήρξαν μεγάλες εκρήξεις, να υπήρξαν ιδιοφυείς άνθρωποι στις τέχνες, όμως κάθε δεκαετία εμφανίζονται γύρω στα δέκα πρόσωπα σε κάθε τέχνη, αργώντας περισσότερο η καθιέρωση τους.

Στην κατάσταση που έχει περιέλθει η χώρα, πολλές φορές ακούστηκε το αίτημα να πάρει θέση και να μιλήσει και να τοποθετηθεί ο πνευματικός κόσμος. Τι έγινε;

Αυτό έγινε. Υπήρξαν πνευματικοί άνθρωποι που υπέγραφαν τελείως αντικρουόμενα κείμενα. Ο κάθε ένας είπε από τσιτάτα επιθεώρησης μέχρι νεοναζιστικά παραληρήματα, όμως το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Στο λόγο των πνευματικών ανθρώπων αλλά και στη διάθεση να ενωθούν οι απλοί άνθρωποι απέναντι σε ένα κοινό κίνδυνο και ένα κοινό αύριο, ξαφνικά φάνηκε μία γύμνια ως προς το τι συνέδεε όλα αυτά. Ακόμα και να χρησιμοποιηθεί μία κοινή πνευματική ρίζα από όλους εμένα δεν με κάνει αισιόδοξο. Ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός γύρω μας δείχνει να μην έχει νόημα, οπότε επηρεαζόμαστε και εμείς από αυτό.

Το σήμερα πόσο επηρεάζει τη μελλοντική δημιουργία σου;

Ο καλλιτέχνης έχει το καλό ότι τσαλαβουτάει και στο υπαρξιακό και στο κοινωνικό, δηλαδή στον άκρατο φόβο για το μέλλον αλλά και σε μια άσβεστη φλόγα που τον κάνει να αισθάνεται μωρό. Βλέπω στα καινούργια τραγούδια που γράφω ότι τα λούζει αυτή η διάχυτη μελαγχολία που λούζει τη ζωή μας καθημερινά, από την άλλη δεν θέλω να παραδοθούν σε μία εύκολη ανάλυση του κόσμου γύρω μας, δηλαδή σε ένα σύνθημα που θα τα περιέχει όλα βιαστικά και γρήγορα. Αν είναι να βρω μια ελπίδα δεν θέλω να το κάνω τσάτρα πάτρα, ούτε όμως να παρατήσω την ελπίδα μου ούτε αυτό να το κάνω έτσι με θεωρίες συνωμοσίας.

Μέσα από τη δουλειά σου δείχνεις σαν ένας άνθρωπος που αρνείται να μεγαλώσει όμως κατανοεί το τι συμβαίνει γύρω του, λέγοντας τα πράγματα με το όνομα τους, χρησιμοποιώντας πάντα την παιδική του αφέλεια.

Αυτό μου το έδωσε το γεγονός ότι έβγαλα ένα δίσκο όταν ήμουν 16 χρονών. Κάθε άνθρωπος προσπαθεί να θυμηθεί την αρχή του, το πρωτόλειο του. Εγώ πάντα συνομιλώ μ’ ένα 16χρονο. Αυτό είναι ένα στοιχείο που κι εγώ να θέλω να αποχαιρετήσω βίαια κάποια πράγματα από το παρελθόν, αυτός υπάρχει μαζί μου, δεν μ’ εγκαταλείπει.