Ο Πόλεμος της Ελλάδας 1940 - 1941

Εφέτος συμπληρώνοντας 73 χρόνια από την ημέρα που το όνομα της Ελλάδας ακούστηκε σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα.

«Το Ελληνικό Έπος του 1940-1941, από τις πλέον μεγαλειώδες στιγμές του ελληνισμού, διήρκησε, υπό μορφήν πολέμου 216 ημέρες. Δεν ήταν κάτι ξαφνικό και αναπάντεχο. Ήταν ένα προγραμματισμένο γεγονός που προερχόταν από τη βουλιμία και μεγαλομανία του ιταλικού φασισμού να κατακτήσει τα γειτονικά κράτη και να κάνει τη Μεσόγειο «mare nostrum». Ο αγώνας αυτός των Ελλήνων ήταν γεμάτος από λαϊκό παλμό, διότι τον έδωσε το σύνολο του Έθνους, που μόνο σκοπό είχαν να διαφυλάξουν τα όσια και τα ιερά της φυλής, την Ελευθερία». (από το βιβλίο «Η μάχη της Ελλάδος 1940-41» του Θ. Παπακωνσταντίνου.)

Από τις αρχές Αυγούστου του 1940 η ιταλική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα γίνεται απροκάλυπτα εχθρική. Το αποκορύφωμα όμως των ιταλικών προκλήσεων ήταν ο δολοφονικός τορπιλισμός στις 15 Αυγούστου, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του εύδρομου «Ελλη» στην Τήνο από το ιταλικό υποβρύχιο «Delfino» Ο Ιταλός Ναυτικός Ακόλουθος αμέσως μετά δήλωσε ανερυθρίαστα ότι το υποβρύχιο ασφαλώς δεν ήταν ιταλικό. Απεδείχθη όμως ότι ήταν ιταλικό.

Το τελεσίγραφο

Με αυτή την ανησυχία ζούσαν οι Έλληνες εκείνο το χρονικό διάστημα, όταν στις 3 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 ο Ιταλός Πρέσβης κόμης Έμ. Γκράτσι (Emm. Grazzi) ξύπνησε τον πρωθυπουργό Ι. Μεταξά για να του επιδώσει το τελεσίγραφο. Ο πρέσβης μαζί με τον Στρατιωτικό Ακόλουθο και ένα διερμηνέα έφθασαν έξω από την οικία του Έλληνα Πρωθυπουργού στην Κηφισιά δέκα λεπτά πριν τις 3 το πρωί. Ο Γκράτσι γράφει στα απομνημονεύματα του: «… ο διερμηνέας ανέφερε εις τον σκοπόν ότι ο πρέσβης ήθελε να κάμη στον Πρόεδρο επείγουσα ανακοίνωσιν. Ο χωροφύλακας άρχισε να κτυπά το κουδούνι… Σε λίγα λεπτά, ενώ αισθανόμεθα απαίσια δια μια τοιαύτην ατιμίαν, ενεφανίσθη ο ίδιος ο Μεταξάς εις μίαν μικράν θύραν υπηρεσίας, με αναγνώρισε και διέταξε να μου επιτραπεί η είσοδος. Ήτο ενδεδυμένος με νυκτερινόν επενδυτήν. Μου έσφιξε τη χείραν και με οδήγησεν εις αίθουσαν υποδοχής…» Μόλις κάθησαν ο Γράτσι έδωσε ένα φάκελο στον Μεταξά και είπε: Εξοχώτατε η κυβέρνηση μου με επεφόρτισε να σας επιδώσω μίαν επείγουσαν ανακοίνωσιν… Ο Μεταξάς διάβασε το κείμενο δακρύζοντας. Η Ιταλική κυβέρνηση ζητούσε από την Ελληνική Κυβέρνηση ορισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους και να μην παρεμποδίσουν την διέλευση των στρατευμάτων. Εάν τα ιταλικά στρατεύματα συναντήσουν αντίσταση… τότε αυτή η αντίσταση θα εκάμπτετο δια των όπλων και η Ελληνική κυβέρνηση θα έχει την ευθύνη. Μόλις τελείωσε η ανάγνωση του τελεσίγραφου ο Μεταξάς γύρισε προς τον Ιταλό Πρέσβη και με φωνή συγκινημένη αλλά σταθερή, είπε:

Μεταξάς: Ώστε έχουμε πόλεμον; (Alors c’est la querre?)

Γκράτσι: Δεν είναι απαραίτητον. Η Ιταλική κυβέρνηση ελπίζει ότι θα δεχθήτε την αξίωσίν και θα αφήσετε τα ιταλικά στρατεύματα να διέλθουν και να καταλάβουν τα στρατηγικά σημεία της χώρας… Γνωρίζω μόνον ότι το τελεσίγραφον εκπνέει εις τας 6 το πρωί.

Μεταξάς: … η διακοίνωσις αυτή αποτελεί κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδος.

Γκράτσι: Όχι εξοχότατε. Είναι τελεσίγραφον.

Μεταξάς: Ισοδύναμον προς κήρυξιν πολέμου.

Γκράτσι: Ασφαλώς όχι, διότι πιστεύω ότι θα παράσχετε τας διευκολύνσεις, τας οποίας ζητεί η κυβέρνησίς μου.

Μεταξάς: ΟΧΙ! Ούτε λόγος δύναται να γίνει περί ελευθέρας διελεύσεως. Η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμον εναντίον της Ελλάδος.

Τότε σηκώθηκε από την καρέκλα του υποδεικνύοντας στον Ιταλό πρέσβη ότι η συνομιλία τους είχε τελειώσει. Ο κόμης Γκράτσι υποκλίθηκε και αναχώρησε. Χειραψία μεταξύ του δεν αντήλαξαν.

Στα απομνημονεύματα του «In principio della fine» (Η Αρχή του τέλους), ο Γκράτσι θα γράψει για τον βαθύτατο σεβασμό που αισθάνθηκε προ του υπερηφάνου γέροντος (Μεταξά) ο οποίος δεν δίστασε ούδ’ επί στιγμήν να επιλέξει για την πατρίδα του την οδόν της θυσίας, αντί της ατίμωσης. Έγραψε ακόμη ότι: … η Ελλάς ετήρησεν απέναντι μας κατά γράμμα και αυστηρώς την ουδετερότητα. Παρακαλώ τον αναγνώστην να δεχθή με εμπιστοσύνην την διαβεβαίωσίν μου…. με πλήρη συναίσθησιν της ευθύνης μου ότι προ της 28ης Οκρωβρίου 1940 δεν υφίστατο εις την Ελλάδα καμία είτε ναυτική είτε αεροπορική βάσις.

«Είναι σχεδόν αδύνατον να πιστέψει κανείς στο ξέσπασμα εκείνης της μεθυσμένης μέρας. Όχι μόνο τα παιδιά, οι νέοι που τρέξανε προς το χακί, προς τον αγώνα ενός άνισου πολέμου, αλλά και όλοι οι μεγάλοι άνδρες και γυναίκες, παραμέρισαν κάθε φόβο και λογική… γιατί οι Έλληνες είχαν ως ύψιστο αγαθό την Ελευθερία. Η επίθεση των Ιταλών απέτυχε.»

Έγραφε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 29 Οκτωβρίου 1940.