Λεφτά υπάρχουν για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης;

Είναι σίγουρο πως οι περισσότεροι στο νησί που βλέπουν θετικά την προσπάθεια διεκδίκησης του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, διερωτώνται εάν και κατά πόσο έχουμε τις οικονομικές δυνατότητες για ένα τόσο μεγάλο εγχείρημα. Οι δε λιγότεροι, διστακτικότεροι ή ακόμα και πολέμιοι της προσπάθειας, με βεβαιότητα διατυμπανίζουν πως τα ποσά που απαιτούνται είναι αστρονομικά! Πόσα χρήματα όμως χρειάζονται τελικά για ένα τέτοιο εγχείρημα; Υπάρχει περίπτωση να βρεθούν;

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις των πόλεων που έχουν διατελέσει Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης από την αρχή του θεσμού (1985) έως και το 2013, ο μέσος όρος των οικονομικών πόρων που απαιτήθηκαν κατά περίπτωση πλησιάζει τα 37 εκ. ευρώ. Φυσικά, αυτό σημαίνει πως υπάρχουν πόλεις που ξεπέρασαν κατά πολύ αυτό το μέγεθος, όπως η Κωνσταντινούπολη (Τουρκία, 2010) και το Λίβερπουλ (Ηνωμένο Βασίλειο, 2008) που διέθεσαν περισσότερα από 100 εκ. ευρώ η κάθε μια, αλλά και πόλεις - κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης – που περιορίστηκαν σε πολύ μικρότερους προϋπολογισμούς. Πόλεις όπως το Κορκ (Ιρλανδία, 2005), το Σιμπίου (Ρουμανία, 2007), η Βίλνιους (Λιθουανία, 2009) και το Ταλίν (Εσθονία, 2011) τα κατάφεραν να βγουν ασπροπρόσωπες με προϋπολογισμούς που δεν ξεπέρασαν τα 20 εκ. ευρώ. Συνήθως οι μεγαλύτερες πόλεις έχουν και μεγαλύτερους προϋπολογισμούς, όμως ο κανόνας έχει και τις εξαιρέσεις του, αφού συγκρίνοντας δυο σχετικά μικρές πόλεις που διετέλεσαν ΠΠΕ διαπιστώνουμε πως στο Ταλίν (Εσθονία, 2011) διατέθηκαν μόλις 14,4 εκ. ευρώ, ενώ στο Λιντς (Αυστρία, 2009) ο αντίστοιχος απολογισμός ανήλθε στα 75,2 εκ. ευρώ. Επισημαίνεται πως τα παραπάνω ποσά αφορούν τις συνολικές δαπάνες της πενταετίας προετοιμασίας και διεξαγωγής της διοργάνωσης.

Όσον αφορά τις πηγές χρηματοδότησης των πόλεων που μέχρι σήμερα φιλοξένησαν τον πολιτιστικό θεσμό, αυτές διαφέρουν ως προς τα ποσοστά που προήλθαν από κρατική χρηματοδότηση, από πόρους τη τοπικής αυτοδιοίκησης, από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τον ιδιωτικό τομέα. Παρότι στις περισσότερες πόλεις καταγράφεται μια ισορροπία συμμετοχής στις δαπάνες μεταξύ κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης, στις περιπτώσεις των ελληνικών πόλεων που διετέλεσαν ΠΠΕ ως σήμερα, το ποσοστό της κρατικής επιχορήγησης ανέρχεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, με αποκορύφωμα την περίπτωση της Θεσσαλονίκης (1997) που το ποσοστό της συμμετοχής του δημοσίου στο συνολικό κόστος ανήλθε σε 99%. Παρότι σύμφωνα με την ίδια μελέτη της ΕΕ στις ευρωπαϊκές χώρες του Νότου οι πόλεις που χρήζονται Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης εμφανίζονται να αντλούν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, ο μέσος όρος της οικονομικής συμμετοχής των κεντρικών κυβερνήσεων στο θεσμό την περίοδο 1985-2013 κυμάνθηκε στο 37%.

Εντούτοις, στις περισσότερες περιπτώσεις πόλεων το μεγαλύτερο μέρος του κόστους της διοργάνωσης καλύπτεται από τους Δήμους και τις Περιφέρειες, ενώ υπήρξαν δήμοι όπως το Βερολίνο (Γερμανία, 1988) και η Γλασκώβη (Ηνωμένο Βασίλειο, 1990) που το ποσοστό τους ξεπέρασε το 80%. Τέλος, ιδιαίτερα δυναμική είναι τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στο θεσμό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μπριζ (Βέλγιο, 2002) όπου το 23% της συνολικής δαπάνης καλύφθηκε από χορηγίες σε χρήμα και σε είδος

Αξιοποιώντας τα παραπάνω οικονομικά στοιχεία από τη μέχρι σήμερα πορεία του θεσμού, δεν είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε τις πηγές χρηματοδότησης στην περίπτωση της δικής μας υποψηφιότητας: Α) Φυσικά και η πόλη μιας ευρωπαϊκής χώρας σε οικονομική κρίση δεν μπορεί να υποβάλει έναν φάκελο υποψηφιότητας που ο προϋπολογισμός του θα προκαλέσει. Β) Το ποσοστό συμμετοχής της Ελληνικής Κυβέρνησης είναι αναμενόμενο να κυμανθεί σε χαμηλότερα επίπεδα απ’ ότι στο παρελθόν, όμως φυσικά και δεν επιτρέπεται να μην είναι ικανό να στηρίξει την πόλη που θα επωμιστεί το βάρος της διεθνούς προβολής του πολιτισμού της χώρας μας για μια πενταετία. Γ) Φυσικά και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου θα στηρίξει την Πρωτεύουσα της και τις Κυκλάδες μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων που διαχειρίζεται, αλλά και των κονδυλίων που διαθέτει για τουριστική προβολή και πολιτισμό. Δ) Φυσικά και από τους Δήμους των Κυκλάδων που θα συμμετέχουν στο SYROS-CYCLADES 2021 μπορεί να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσοστό του συνολικού κόστους για την πενταετία 2017-2021. Ε) Εκτός από το 1,5 εκ. ευρώ του «Βραβείου Μελίνα Μερκούρη», φυσικά και πρέπει να αξιοποιηθούν όλα τα σχετικά με τον πολιτισμό προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΣΤ) Φυσικά και υπάρχουν χορηγοί εντός και εκτός ελληνικών συνόρων που ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς της Ευρώπης. Ζ) Φυσικά και θα βοηθήσουμε όλοι εθελοντικά ώστε το συνολικό κόστος του εγχειρήματος των νησιών μας να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατό.

ΛΕΦΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης λοιπόν, εκείνα που πρωτίστως απαιτούνται είναι: τόλμη, επιμονή, σωστός σχεδιασμός, ρεαλιστικός οικονομικός προγραμματισμός, έγκαιρη προώθηση χορηγικού πλάνου και πολύ εθελοντική δουλειά. Έτσι μόνο θα πείσουμε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη πως αξίζουμε τη στήριξη τους.