«Αρμενιστής» στις καρδιές και τη ναυτική μας παράδοση

Αν και για χρόνια εγκαταλελειμμένος με εμφανή τα σημάδια καταστροφής που υπέστη από τις σκληρές καιρικές συνθήκες, την έλλειψη πόρων και την τραγική γραφειοκρατία, ο θρυλικός Φάρος ο Αρμενιστής στη Μύκονο αποτελεί μέχρι και σήμερα, ένα από τα χαρακτηριστικότερα μνημεία του νησιού πόλος έλξης.

Μετά τις επίμονες και συντονισμένες προσπάθειες του Δήμου Μυκόνου προς τους αρμόδιους φορείς, ξεκίνησαν πρόσφατα οι εργασίες μερικούς αποκατάστασης του Φάρου με στόχο τη μελλοντική πλήρη αποκατάσταση του Ναυτικού αυτού Μνημείου.

Μνημείο της ναυτικής ιστορίας του νησιού

Ο Φάρος Ο Αρμενιστής κατασκευάστηκε το 1891. Ο μηχανισμός του αρχικού φανού ήταν κατασκευής SAUTER LEMONIER, βραβεύτηκε από την Διεθνή Έκθεση των Παρισίων και λειτούργησε στην κορυφή του φάρου μέχρι το 1983. Από τότε εκτίθεται στο προαύλιο του Ναυτικού Μουσείου Αιγαίου το οποίο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό κυκλαδίτικο κτίριο του 19ου αιώνα, στο κέντρο της Μυκόνου, δίπλα από το παράρτημα του Λαογραφικού Μουσείου Μυκόνου «Το Σπίτι της Λένας». Η κατασκευή του φάρου στον Αρμενιστή αποφασίστηκε μετά το ναυάγιο του Αγγλικού ατμόπλοιου VOLTA το 1887 στα βόρεια παράλια της Μυκόνου.

«Επικρατούσε ομίχλη και ο καπετάνιος μπέρδεψε τη στεριά με τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να πνιγούν 11 μέλη του πληρώματος» δήλωσε στην «Κοινή Γνώμη» η πρόεδρος της ΚΔΕΠΠΑΜ, Ανδριανή Κουφού.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκε στον Φάρο σε συνεργασία με την Υπηρεσία Φάρων η μουσική εκδήλωση «Απογευματινή βάρδια στον Αρμενιστή» με στόχο τη στήριξη των προσπαθειών που καταβάλλει η Δημοτική Αρχή για την αναστήλωση, τη συντήρηση και την ανάδειξη του «Αρμενιστή» ως μνημείο της ναυτικής ιστορίας της Μυκόνου.

Κύτταρο ζωής και τράπεζα εικόνων μιας Ελλάδας πολύτιμης

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο ερευνητής Νίκος Μπένος-Πάλμερ έκανε μια σύντομη παρουσίαση του φάρου και της ιστορίας του, η οποία παρουσιάζεται και στο ομώνυμο βιβλίο του. Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο Αρμενιστής αποτελεί για τη Μύκονο έναν ιδιαίτερο πόλο έλξης. Ένα ξεχωριστό κτηριακό αξιοθέατο συνδυασμένο με ό,τι καλύτερο διαθέτει ακόμα η Ελλάδα την ποικιλία του απέριττου, αισθήσεις σε εγρήγορση, με ένα μέτρο που διδάσκει και στέκει εκεί φρουρός των θαλασσών και της μνήμης. Φωτίζει την ελπίδα και την ειρήνη. Οι φάροι είναι έργα ειρήνης και χρειάζονται και συνθήκες σταθερότητας για να λειτουργούν. Τουλάχιστον η ιστορία αυτό μας επιβεβαιώνει». Μεταξύ άλλων, ο Φάρος είναι μνημείο ειρήνης, τεχνολογικής εξέλιξης και έντονης ναυτικής δραστηριότητας, καθώς και τράπεζα εικόνων μιας Ελλάδας ακόμα πολύτιμης.

Η λειτουργία του Φάρου στις 19 Σεπτεμβρίου του 1891 δημιούργησε ένα κύτταρο ζωής, διατηρώντας ως κατοίκους προσωπικό από τρία έως έξι άτομα σε βάρδιες. Μαζί με τους Μυκονιάτες φαροφύλακες, υπηρετούσαν και άλλοι, από άλλα μέρη της Ελλάδος. Είχαν δε το φάρο και ως κατοικία τους. Όπως σημειώνεται στο βιβλίο «ο Αρμενιστής φάρος» «ο Αρμενιστής δεν ανήκει στους δύσκολους φάρους, αυτούς που είναι σε απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα σημεία. Ήταν ο φάρος που σε κοντινή απόσταση υπήρχαν οι μόνιμες κατοικίες οικογενειών,(Ξενάριος, Βαρδαλάχος, Γρυπάρης) που πάντα είχαν και μια επαγγελματική σχέση με το φανάρι . (ως φαροφύλακες ή ως έχοντες τα ζώα που διευκόλυναν τους φαροφύλακες σε μεταφορές, ειδοποιήσεις και εφοδιασμούς). Πέραν όμως των καθαρά υλικών εξυπηρετήσεων, αυτά τα κοντινά σπίτια διατηρούσαν την «ζεστασιά» της συντροφιάς μέσα στο σκληρό περιβάλλον του κάβου. Έτσι τα «χωριά», οι μεμονωμένες οργανωμένες αγροικίες, κατά την Μυκονιάτικη διατύπωση, των οικογενειών Ξενάριου, Βαρδαλάχου, Γρυπάρη, (Βορνιώτες), αποτελούν και σημεία υποστήριξης των φαροφυλάκων. Ένας λόγος που δεν παρατηρούμε γύρω από το φάρο απόπειρες καλλιέργειας τη γης. Μόνο κυνήγι, τότε άφθονα αγριοκούνελα, σήμερα κανένα, και ψάρεμα».

«Ιδανικός σταθμός για τους ονειροπόλους»

Αναφερόμενη στις ενέργειες ανακατασκευής του Φάρου, η κ. Κουφού εξήγησε ότι επιθυμία της δημοτικής αρχής είναι ο Αρμενιστής να ανακτήσει τη χαμένη αίγλη του. «Δυστυχώς ο Φάρος έχει οδηγηθεί στη φθορά λόγω του χρόνου και των καιρικών συνθηκών. Παρότι η γραφειοκρατία είναι χρονοβόρα και δεν βοηθάει σε μεγάλο βαθμό, ο Δήμος προχώρησε στην ανακαίνισή του σε συνεργασία με την Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού η οποία έχει αναλάβει να ανακατασκευάσει τον κατεστραμμένο και σκουριασμένο κλωβό, να αντικαταστήσει τα σπασμένα τζάμια και πολλά ακόμη», δήλωσε χαρακτηριστικά. Παράλληλα δεν έκρυψε ότι ο Αρμενιστής αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας της Μυκόνου. «Καταρχήν έχει πάρει το όνομά του από το ρήμα αρμενίζω, δηλαδή ταξιδεύω στη θάλασσα, το οποίο μεταφορικά σημαίνει «ονειροπολώ». Πολλοί άνθρωποι έχουν καθίσει εδώ και έχουν ονειροπολήσει, απολαμβάνοντας την μαγευτική θεά».

Ενέργειες ανακατασκευής

Πρόσθεσε επίσης, ότι σκοπός της ΚΔΕΠΠΑΜ είναι να μετατρέψει τον Φάρο σε μουσείο, που θα χρησιμοποιείται για τη διοργάνωση εκδηλώσεων, όπως θεματικές εκθέσεις και εικαστικά δρώμενα. Τέλος, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να μπαίνουν στο εσωτερικό του και να διαβάζει την ιστορία του.

Σημειώνεται ότι μετά την επιτυχημένη εκδήλωση της 27ης Σεπτεμβρίου, η Δημοτική Επιχείρηση με συνέργεια και στήριξη του Δήμου Μυκόνου, στέκεται με τη σειρά της αρωγός και εξυπηρετεί με κάθε τρόπο τις εργασίες από το κλιμάκιο της υπηρεσίας φάρων που κατέφθασε στη Μύκονο για την επισκευή του κλωβού στον Αρμενιστή.

Για την ανάγκες των εργασιών, φιλοξενήθηκε από την ΚΔΕΠΠΑΜ ο κ. Παναγιώτης Χιώτης της Υπηρεσίας, ο οποίος ενημέρωσε ότι βρίσκεται σε συνεχή δραστηριότητα για την ολοκληρωμένη αποκατάσταση του Αρμενιστή. Επιπλέον, πραγματοποίησε επαφές με τον αρχιτέκτονα-μηχανικό Δημήτρη Μάντικα που εκπονεί την μελέτη αποκατάστασης του φάρου για λογαριασμό της ΚΔΕΠΠΑΜ. Τέλος, τον Φάρο επισκέφτηκε και η Σχεδιάστρια - Διευθύντρια φωτισμών των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών αγώνων Αθήνα 2004, Ελευθερία Ντεκό.