Το ταξίδι στη Συριανή ιστορία διευρύνεται

Με την ταξινόμηση του κοινοτικού αρχείου Φοίνικα και Ποσειδωνίας καταπιάνεται αυτό το καλοκαίρι η ομάδα φοιτητών του Ομότιμου Καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστου Λούκου. 

Μετά τις εργασίες της ομάδας σε Άνω Σύρο και Ερμούπολη, οι οποίες φυσικά δεν έχουν ολοκληρωθεί λόγω της πληθώρας εγγράφων και αρχείων που παρουσιάζουν μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον, ένας νέος κύκλος μόλις άνοιξε με στόχο την ανάδειξη ενός εξίσου σημαντικού «κεφαλαίου» της Συριανής ιστορίας. 

Με αφετηρία τις πρώην Κοινότητες Ποσειδωνίας και Φοίνικα, η ομάδα θα συνεχίσει μελλοντικά το έργο της και στο υπόλοιπο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού. 

Ο υπεύθυνος της ομάδας κ. Λούκος, που ασχολείται με το πλούσιο σε έγγραφα και κατάστιχα δημοτικό αρχείο της Ερμούπολης από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, αποδέχτηκε με χαρά την πρόταση του Χωρικού Αντιδημάρχου Ποσειδωνίας Αλέξη Αθανασίου. 

Διάσωση ενός σημαντικού αρχείου που “λιώνει”

«Παρατηρώντας με λύπη μου ότι το αρχείο του Φοίνικα και της Ποσειδωνίας ουσιαστικά «λιώνει» παρατημένο σε ένα άθλιο δωμάτιο με υγρασία και άσχημες γενικά συνθήκες, αποφάσισα να απευθυνθώ στον κ. Λούκο» αναφέρει στην «Κοινή Γνώμη» ο κ. Αθανασίου. Όπως εξηγεί, για πρώτη φορά φέτος η ιστορία των χωριών της Ερμούπολης μπαίνει στο επίκεντρο της ομάδας, προκειμένου να διασωθεί και να διατηρηθεί η αρχειακή “κληρονομιά” των παλαιών κοινοτήτων.

Οι πρώτες συζητήσεις έγιναν κατά της διάρκεια της περσινής χρονιάς, με στόχο τον έγκαιρο προγραμματισμό των εργασιών σε Φοίνικα και Ποσειδωνία για το καλοκαίρι του 2016. 

Πριν από την έναρξη της διαδικασίας, ο κ. Λούκος, συνοδευόμενος από τον κ. Αθανασίου, επισκέφτηκε τα γραφεία των Κοινοτήτων σε Φοίνικα, Ποσειδωνία και Βάρη. Ανάλογες επισκέψεις θα πραγματοποιηθούν σήμερα σε Πάγο, Μάννα, Χρούσσα και Γαλησσά, ούτως ώστε να συμπεριληφθούν στο μελλοντικό πρόγραμμα της ομάδας. 

Μεγάλη γνώση και εμπειρία

“Μετά την Ερμούπολη και την Άνω Σύρο, επιτέλους έφτασε η στιγμή να ασχοληθούμε και με τις Κοινότητες, κάποιες εκ των οποίων ξεκινούν από το 1912 και από πιο πριν, ωστόσο τότε δεν είχαν την ίδια ονομασία”, εξήγησε ο Αντιδήμαρχος.

Όπως τόνισε, από τις πρώτες κιόλας έρευνες της ομάδας στο αρχείο του Φοίνικα και της Ποσειδωνίας, διαπιστώθηκε η έλλειψη εγγράφων από την περίοδο του Μεσοπολέμου. Το υπάρχον υλικό, πέραν κάποιων εξαιρέσεων, ξεκινά από το 1940 και φτάνει μέχρι τη δεκαετία του '90. “Τις επόμενες ημέρες, η ομάδα θα έχει πιο ολοκληρωμένη εικόνα” δήλωσε, υπογραμμίζοντας το ζήλο και την επιμέλεια με την οποία ο κ. Λούκος και οι φοιτητές του βάζουν σε τάξη την ιστορία του νησιού μας. “Οι άνθρωποι είναι αξιόλογοι, έχουν μάθει τη δουλειά και κινούνται με γρήγορους ρυθμούς. Μου έχει κάνει εντύπωση η γνώση και η εμπειρία τους, χάρη στις οποίες η διαδικασία φαντάζει ευκολότερη”. 

“Το αρχείο πρέπει να παραμείνει στην Ποσειδωνία”

Επιθυμία του κ. Αθανασίου είναι η παραμονή του αρχείου στην Ποσειδωνία και μετά το πέρας της ταξινόμησής του. “Μία σκέψη είναι να μη μεταφερθεί στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, αλλά να το κρατήσουμε στην Έπαυλη Τσιροπινά, όπου υπάρχει χώρος για την ανάδειξή του” αναφέρει χαρακτηριστικά. “Μπορούμε να τοποθετήσουμε προθήκες και μικρές βιβλιοθήκες σε ένα δωμάτιο, για να μπει με σειρά το υλικό όλων των Κοινοτήτων. Θα ήταν ωραίο να υπάρχει ο κατάλογος στα ΓΑΚ και όποτε θέλει ο επισκέπτης ή κάποιος ερευνητής, να έρχεται στην Έπαυλη Τσιροπινά για να το δει”. Σύμφωνα με τον ίδιο, πέρα από τους προφανείς ιστορικούς και συμβολικούς λόγους, η παραμονή του αρχείου στην “πηγή” του θα το καταστήσει επισκέψιμο και ανοιχτό στο ευρύ κοινό που θα ενδιαφερθεί να έρθει κοντά με το συγκεκριμένο κομμάτι της τοπικής ιστορίας. 

Άφθονο υλικό

Σε δηλώσεις του στην “Κοινή Γνώμη”, ο κ. Λούκος σημειώνει ότι οι εργασίες ταξινόμησης του κοινοτικού αρχείου του Φοίνικα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας. Το υλικό καλύπτει την περίοδο 1950 – 1990, εκτός από μερικές αναφορές και λίγα κατάστιχα προηγούμενων χρόνων. Το αρχείο περιλαμβάνει έγγραφα που αφορούν σε έργα, πιστοποιητικά, πρακτικά του κοινοτικού συμβουλίου αλλά και όλο το υλικό που υπάρχει σε μια κοινότητα ή ένα δήμο. “Δεν έχουμε υπολογίσουμε ακόμα τι λείπει, αλλά σε γενικές γραμμές είναι άφθονο” επισημαίνει ο κ. Λούκος. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών, η ομάδα θα περάσει στο υλικό της Ποσειδωνίας, το οποίο θα τους απασχολήσει μέχρι το τέλος της παραμονής τους στο νησί. 

“Είναι δύσκολο να περάσουμε στη Βάρη και στα υπόλοιπα χωριά. Μπορεί να τελειώσουμε την Ποσειδωνία με επιφύλαξη”, αναφέρει χαρακτηριστικά. 

Εκτός από τα κοινοτικά αρχεία, η ομάδα του κ. Λούκου θα ασχοληθεί φέτος και με την προετοιμασία έκθεσης αφιερωμένης στη Συριανή τυπογραφία, που θα πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης.

Χρ. Λούκος: “Ο κύκλος στην Ερμούπολης δεν έχει κλείσει ακόμα”

Όπως σημειώνει, εκτός από τις καλοκαιρινές της εργασίες στη Σύρο, η ομάδα πραγματοποιεί κατά τη διάρκεια του χρόνου αποστολές και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, όπως η Κέα και η Αμοργός. Υπογραμμίζεται μάλιστα ότι το αρχείο των δύο νησιών έχει ήδη ολοκληρωθεί, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η ταξινόμηση του αρχείου της Σαντορίνης. “Είναι η τρίτη χρονιά που ασχολούμαστε με αυτό και πιστεύουμε πως του χρόνου θα κλείσουμε και αυτόν τον κύκλο” κατέληξε, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι ο κύκλος της Ερμούπολης δεν έχει ακόμα κλείσει., αλλά έχει μπει προσωρινά μία άνω τελεία, μέχρι να προχωρήσουν  σε ικανοποιητικό βαθμό οι έρευνες στις Κοινότητες του νησιού.

Για μία ακόμη φορά, ο εθελοντισμός αλλά και ο σεβασμός στην ιστορία ενός τόπου δείχνουν το δρόμο για τη διάσωση και τη διατήρηση της ταυτότητάς του, που με συλλογική προσπάθεια μένει αναλλοίωτη στον χρόνο.