Η «Πολιτεία» που αγαπήσαμε και αγαπάμε

Για να χαρακτηριστεί μία θεατρική παράσταση «υπερπαραγωγή» δεν χρειάζεται ούτε φαντασμαγορικά σκηνικά, ούτε μεγάλα ονόματα, ούτε επαγγελματική ταυτότητα, παρά μόνο ψυχή. Και ο Θεατρικός Πολιτιστικός Όμιλος Σύρου «Απόλλων» έχει αποδείξει ότι, σε κάθε παράστασή του διαθέτει «ψυχή» και μάλιστα με ονοματεπώνυμο… Γιώργος Πάχος.

Η «Θαλασσινή Πολιτεία» του συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Νίκου Σφυρόερα, που για περισσότερο από πέντε δεκαετίες βρισκόταν «κλειδωμένη» στο συρτάρι, βγήκε ξανά στην επιφάνεια με αφορμή τις επετειακές εκδηλώσεις του Ομίλου για τα 190 χρόνια από την ονοματοθεσία της Ερμούπολης.

Η προσφυγιά, ο πόνος του ξεριζωμού, η ανάγκη για ελευθερία και ανεξαρτησία, η ενότητα και η ελπίδα για μία καλύτερη ζωή, έπλεξαν τον μανδύα ενός διαχρονικού έργου που δεν αποτελεί παραμύθι με προδιαγεγραμμένο happy end, αλλά ζωντανή απόδειξη ότι, η ανθρώπινη «ψυχή» μπορεί να αναγεννηθεί από τις στάχτες της, αρκεί να πιστέψει στο μεγαλείο της.

Η επιτυχία της «Θαλασσινής Πολιτείας» οφείλεται όχι μόνο στις sold out παραστάσεις στο κατάμεστο Θέατρο «Απόλλων» αλλά και στο γεγονός ότι, κατάφερε για δύο ώρες να κρατήσει σε εγρήγορση τις καρδιές των θεατών, αναδεικνύοντας στο μέγιστο βαθμό τη δύναμη ενός συγγραφικού «ύμνου» στην Ερμούπολη, που έντεχνα και ισορροπημένα ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας, χωρίς να πέφτει στην παγίδα των τοπικιστικών εξάρσεων.

Σκηνοθετικό «κέντημα»

Έχοντας ως βασικό κορμό το κείμενο του Νίκου Σφυρόερα, το οποίο περιγράφει τη δημιουργία της Ερμούπολης από την έλευση των προσφύγων μέχρι και τα χρόνια της μεγάλης ακμής της, ο σκηνοθέτης της παράστασης Γιώργος Πάχος «έχτισε» με ευαισθησία και αγάπη τόσο στη γενέτειρά του, τη Χίο, όσο και στη δεύτερη πατρίδα του, τη Σύρο, μία θεατρική «πολιτεία», κερδίζοντας το «στοίχημα» του πειραματισμού με σύγχρονες τεχνικές.

Εντάσσοντας με εμπνευσμένο τρόπο στοιχεία χοροθεάτρου και μοιράζοντας δίκαια το χώρο ανάμεσα στο λόγο και το συναίσθημα, ο κ. Πάχος «φώτισε» τον εσωτερικό πλούτο της απόλυτης πρωταγωνίστριάς του, Ερμούπολης, επενδύοντας στις υψηλές δυνατότητες της πολυπληθούς ομάδας του για τη σκιαγράφηση της ψυχοσύνθεσης των πρώτων οικιστών της.

Με δυνατά «χαρτιά» τόσο το -ιστορικά και λογοτεχνικά προικισμένο- κείμενο του Νίκου Σφυρόερα, το σκηνοθετικό «κέντημα» του κ. Πάχου, αλλά και τις –επαγγελματικής αποχρώσεως- ερμηνείες των συντελεστών της, η «Θαλασσινή Πολιτεία» με την υπογραφή του ΘΕΠΟΣ «Απόλλων» κατάφερε να περάσει ξανά στην ιστορία.

Οι συντελεστές της παράστασης

Η σκηνογραφία της παράστασης, η οποία συνέβαλλε καθοριστικά στη γέννηση και κορύφωση του συναισθηματικού κόσμου των ηρώων ανήκε στην Πηνελόπη Ασλάνογλου, ενώ τα κοστούμια επιμελήθηκε η Εύη Αριστείδου.

Τα τραγούδια της παράστασης, που ερμήνευσαν ζωντανά η Αργυρώ Πανταζή και η Μαργαρίτα Βουτσίνου έγραψε ο Γιώργος Πάχος. Χειριστής ήχου ήταν ο Γιάννης Γρυπάρης ενώ την αφίσα και το πρόγραμμα επιμελήθηκε ο Δημήτρης Βαμβακούσης.

Τον ρόλο του διορατικού και έξυπνου Χιώτη πρόσφυγα Λουκά Ράλλη, ο οποίος έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία της Ερμούπολης ερμήνευσε «δυνατά» ο Ιωάννης Τούμπας, ενώ τον ρόλο του ναυάρχου Μιαούλη υποδύθηκε ξανά, μετά από 55 χρόνια, ο Γιάννης Αργυρίου, ο οποίος έδωσε στον Όμιλο την ιδέα για το ανέβασμα της «Θαλασσινής Πολιτείας». Μία από τις εκπλήξεις της παράστασης, ήταν και ο Δημήτρης Καπέλλας, ο οποίος αποτέλεσε μοναδικά την «κόλλα» ανάμεσα στις ιστορικές αλλαγές που συνέβαιναν τον 19ο αιώνα στην Ερμούπολη, ξεδιπλώνοντας το μεγάλο κωμικό και όχι μόνο, ταλέντο του. Στην παράσταση συμμετείχε επίσης και ο εφημέριος του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου, π. Κωνσταντίνος Κοντός.

Βιογραφικό του συγγραφέα

Ο Νίκος Σφυρόερας γεννήθηκε στην Απείρανθο της Νάξου το 1913 και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θέατρο στη σχολή της Ελληνικής Σκηνής Κουν-Δεβάρη. Πριν ασχοληθεί με τη λογοτεχνία και τη λαογραφία του τόπου του, άρχισε τη σταδιοδρομία του ως ηθοποιός, στους θιάσους της Μαρίκας Κοτοπούλη και του Καρόλου Κουν. Από τα φοιτητικά του χρόνια ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, συνεργαζόμενος με εφημερίδες και περιοδικά και αναλαμβάνοντας τελικώς αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ελληνική Δημιουργία» του Σπύρου Μελά. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έλαβε ενεργό μέρος στην εθνική αντίσταση, στο πλευρό του ΕΑΜ και για το λόγο αυτό τιμήθηκε μετά την απελευθέρωση με το Μετάλλιο Ανδρείας του Στρατάρχη Αλεξάντερ «για τη συμβολή του στην απελευθέρωση της Ευρώπης». Επίσης, ήταν ο στιχουργός του ύμνου του ΕΑΜ της Νάξου. Υπήρξε συνεργάτης του Ε.Ι.Ρ. και πρωτοπόρος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης. Υποστήριξε τον απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου (1955-1959) γράφοντας άρθρα και ποιήματα και παρουσιάζοντας εκπομπές. Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, όταν αυτός έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ασχολήθηκε με πολλούς τομείς των γραμμάτων και των τεχνών. Υπήρξε ηθοποιός, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και μεταφραστής αρχαίων κειμένων. Πάνω απ’ όλα όμως ήταν λαογράφος και ποιητής.

Σημειώνεται ότι, την παράσταση παρακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η κόρη του Νίκου Σφυρόερα, Σοφία και η μητέρα της.