«Δεν είμαι δημοτική υπάλληλος, αλλά μουσικός»

Η πρόσφατη παραίτηση της Alice Labarche τόσο από τη θέση της αρχιμουσικού στη Φιλαρμονική Ορχήστρα όσο και από υπάλληλος του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία, δεδομένων των πολυετών λειτουργικών προβλημάτων της ορχήστρας, που επιδεινώθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα σε συνδυασμό με τα προβλήματα υγείας της μαέστρου.

Ωστόσο, η απόφαση της κ. Labarche «μούδιασε» όχι μόνο τα μέλη της Φιλαρμονικής, αλλά και ολόκληρη την τοπική κοινωνία της Σύρου, η οποία αναγνώρισε και αναγνωρίζει την τεράστια συμβολή της στην εξέλιξη και πρόοδο της ορχήστρας που επί οχτώ ολόκληρα χρόνια αποτελούσε έναν ζωντανό συλλογικό φορέα τέχνης στο νησί.

Μετά από έναν επιτυχημένο κύκλο εμφανίσεων και συμμετοχών σε τοπικές εορτές, αλλά και σημαντικούς πολιτιστικούς θεσμούς με διεθνή εμβέλεια, όπως το animasyros, η κ. Labarche αποχωρεί από τη μουσική «οικογένεια» του Δήμου, κουβαλώντας μαζί της όλες τις καλές στιγμές που έζησε, εκπαιδεύοντας δεκάδες παιδιά του νησιού.

Σε συνέντευξή της στην «Κοινή Γνώμη», η μαέστρος, που θα συνεχίσει να δραστηριοποιείται στη Σύρο, διευθύνοντας τη μικτή χορωδία του Μουσικού Ομίλου, κάνει έναν σύντομο απολογισμό της πορείας της στη Φιλαρμονική και εξηγεί τους λόγους που την οδήγησαν στην απόφαση να ανοίξει τα «φτερά» της, αφήνοντας πίσω της συναδέλφους, τους μαθητές, αλλά και τον ίδιο της τον εαυτό.

Σφραγίζοντας και κλείνοντας έναν σημαντικό κύκλο τόσο της καριέρας σας, όσο και της ζωής σας στη Σύρο, τι θα κρατήσετε από αυτή την οχτάχρονη διαδρομή σας στη Φιλαρμονική του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης; Είστε ικανοποιημένη από την εξέλιξη και το επίπεδο στο οποίο κατάφερε να βρίσκεται σήμερα με την καθοδήγησή σας;

«Ανέλαβα καθήκοντα αρχιμουσικού τον Οκτώβριο του 2008 μετά από πρόταση του Αποστόλη Μάρη, οι υποχρεώσεις του οποίου δεν του επέτρεπαν να συνεχίσει τη διεύθυνση της ορχήστρας. Τότε, υπήρχε ένα μικρό «φυτώριο» 18 μουσικών. Μέλημά μου ήταν ο εμπλουτισμός της Φιλαρμονικής με περισσότερα όργανα. Να εντάξω δηλαδή τρομπόνια, κόρνα, φλάουτα και να δώσω ρόλο στο κάθε όργανο, προκειμένου μέσα από μία καλλιτεχνική ισορροπία να επιτύχουμε την καλύτερη λειτουργία της ορχήστρας. Έδωσα, λοιπόν, μεγάλο βάρος σε αυτό για να μπορώ να έχω όλα τα όργανα που χρειάζονται και να φτάσει η Φιλαρμονική σε ένα υψηλό επίπεδο. Γύρω μου υπήρχε ένας πυρήνας μουσικών, που βοηθούσαν τόσο τους μαθητές, όσο κι εμένα. Οι άνθρωποι αυτοί πληρώνονταν. Αρχίσαμε να κάνουμε συναυλίες πάνω στη μουσική της Φιλαρμονικής, αφήνοντας πίσω μας το ελληνικό ρεπερτόριο, το οποίο χρειάζεται μπουζούκι, κιθάρα κλπ. Είναι ένα αγαπημένο είδος μουσικής, με το οποίο ασχολήθηκα αρκετά χρόνια, ωστόσο η Φιλαρμονική επικεντρώθηκε στην κλασική μουσική. Σκοπός μου ήταν να μάθουν τα παιδιά τι σημαίνει ορχήστρα και να αφιερωθούν στο ρεπερτόριο που ταιριάζει σε μία Φιλαρμονική. Κι έτσι, από 18 άτομα που είχαμε αρχικά, σήμερα η ορχήστρα διαθέτει 60 μουσικούς».

Πόσο απαιτητικός είναι ο ρόλος ενός μαέστρου που καλείται να ξεκινήσει κάτι από το μηδέν και να το οδηγήσει σταδιακά στην κορυφή;

«Θέλει απίστευτες ώρες, γιατί είναι σαν να ζητάμε από έναν γιατρό να είναι ταυτόχρονα και χειρουργός και παθολόγος και οφθαλμίατρος. Ένα νοσοκομείο δεν μπορεί να λειτουργήσει με έναν μόνο ιατρό που γνωρίζει όλες τις ειδικότητες. Το ίδιο ισχύει και για τη Φιλαρμονική. Κάθε όργανο είναι και μια ειδικότητα. Εγώ πάλεψα για να μάθω τα περισσότερα όργανα και να μπορώ να διδάσκω στα παιδιά τις σωστές βάσεις. Από κει και πέρα , έπρεπε να πάει κάπου αλλού για να προχωρήσει πέρα από αυτό. Γιατί εγώ είμαι κλαρινετίστας, σαξοφωνίστας, δεν έχω καμία σχέση ούτε με χάλκινα, ούτε με φλάουτο, ούτε με κρουστά. Αλλά έκανα ό,τι μπορούσα για να υπάρχει ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα. Ένας άνθρωπος μόνος του, πόσο να αντέξει;».

Υπάρχουν Φιλαρμονικές σε άλλους δήμους που διευθύνονται από περισσότερα άτομα ή είναι ανέφικτη μια τέτοια λύση, λόγω της υφιστάμενης οικονομικής συγκυρίας;

«Είναι στην κρίση του κάθε δήμου τι θα επιλέξει να κάνει. Υπάρχουν δήμοι που έχουν τεράστια δημοτικά ωδεία, που ακόμα και τώρα λειτουργούν με 600 παιδιά στη Φιλαρμονική και δεν έχουν σταματήσει. Υπάρχουν όμως κι άλλοι, που τα έχουν κλείσει όλα. Οι δυσκολίες στο δημόσιο είναι μεγάλες. Πρακτικά ζητήματα, όπως η αγορά ενός ταμπούρου για να συμμετάσχει ένα μικρό παιδί στην παρέλαση μπορεί να διευθετηθούν σε έξι μήνες. Κι εγώ δεν μπορώ να προβλέψω από τον Ιανουάριο πόσα ταμπούρα θα χρειαστώ κάθε χρόνο. Το παιδί όμως, θα απογοητευτεί και θα φύγει. Εν ολίγοις, ο τρόπος λειτουργίας του δημόσιου με τη λειτουργία της Φιλαρμονικής, δεν πηγαίνουν μαζί. Μιλάνε άλλη γλώσσα. Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Δεν φταίει ο δήμος γι’ αυτό. Αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Από κει και πέρα, επιλέγει ο κάθε μαέστρος τι θέλει να κάνει. Εγώ δεν μπορώ πλέον να κάνω τη δουλειά μου σωστά εκεί μέσα, γιατί υπάρχουν πολλά προβλήματα και περνάω ώρες να κάνω άλλα πράγματα, εκτός από το αντικείμενό μου. Ηθικά δεν μπορώ να το δεχτώ. Θέλω να δουλέψω. Πάντα δούλευα πάρα πολλές ώρες αλλά έφτασα στο σημείο να μην προλαβαίνω να κάνω μουσική. Από τη στιγμή που έγινα δημοτικός υπάλληλος, τα προβλήματα μεγάλωσαν χωρίς να λύνονται και νιώθω πια ότι δεν μπορώ να τα κάνω όλα. Μια μέρα δεν φτάνει για να έχω την ορχήστρα όπως την είχα φτιάξει. Εγώ θα ήθελα να δώσω έμφαση περισσότερο στο μουσικό κομμάτι. Γι’ αυτό άλλωστε δεν πληρώνομαι; Για να φέρω τη Φιλαρμονική σε ένα επίπεδο».

Οι πρώτες σοβαρές δυσκολίες παρουσιάστηκαν με την ένταξή σας στον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης;

«Ακριβώς. Από το 2008 ανήκαμε στη ΔΕΚΕ, έπειτα στον ΟΠΑΣ και μετά την κατάργησή του στον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης, όπου άρχισαν τα προβλήματα. Ο ΟΠΑΣ και η ΔΕΚΕ ήταν πιο ευέλικτοι οργανισμοί και δεν είχαν το ίδιο βάρος του δημοσίου. Δεν φταίει ο δήμος σε αυτό, όμως εγώ δεν μπορώ να παλεύω με το δημόσιο. Εγώ είμαι μουσικός. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου δημόσιο υπάλληλο, που θα κάτσω σε μία καρέκλα και θα πω «άντε καλά είναι, αφού πληρώνομαι στο τέλος του μήνα, δεν πειράζει». Δεν το δέχομαι σαν άτομο».

Μετά από 8 χρόνια υπηρεσίας στη Φιλαρμονική, αισθάνεστε ότι φεύγοντας, αφήνετε πίσω το «παιδί» σας;

«Αφήνω πίσω όχι μόνο το παιδί μου, αλλά και τον εαυτό μου. Δεν είναι ποτέ εύκολο να πάρεις τέτοια απόφαση, γιατί έχουμε να κάνουμε με παιδιά, με ανθρώπους. Δεν έχουμε να κάνουμε με έγγραφα ή νούμερα. Βρισκόμαστε σε καθημερινή επαφή μαζί τους. Ξέρω ότι είμαι υπεύθυνη για πάρα πολλά κλάματα αυτές τις ημέρες, αλλά κι εμένα η υγεία μου κλονίστηκε με όλη αυτή την ιστορία. Τώρα πλέον πρέπει να σκεφτώ κι εγώ τον εαυτό μου, γιατί τα δύο τελευταία χρόνια είμαι συνέχεια άρρωστη. Και σοβαρά κάθε φορά. Δεν μπορώ να συνεχίσω μια δουλειά που με διαλύει, που διαλύει την υγεία μου. Να θυσιαστώ για τα παιδιά; Μέχρι πού; Αυτό που έκανα εγώ με τη Φιλαρμονική, δεν το έβλεπα μόνο ως μουσική, αλλά ως κοινωνικό έργο. Πέρα από τη μουσική ήθελα να δώσω ευκαιρία σε παιδιά που είχαν είτε οικονομικά προβλήματα, είτε προβλήματα στο σχολείο. Αυτά τα παιδιά έρχονταν και μπορούσαν να βρουν εκεί μια οικογένεια, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση αλλά και δύναμη να συνεχίσουν στη ζωή άσχετα αν θα γίνονταν τελικά μουσικοί. Αυτό δεν έχει σημασία. Το έργο ήταν πέρα από τη μουσική. Ποιος γονιός, όταν έχει δυο ή τρία παιδιά, μπορεί να πληρώσει σε ένα Ωδείο 60-80 ευρώ το μήνα; Και χωρίς να ξέρει αν το παιδί θα συνεχίσει. Η Φιλαρμονική έδινε αυτή την ευκαιρία και τα παιδιά άρχιζαν εδώ με πολύ χαμηλό κόστος. Κι αν αποφάσιζαν να συνεχίσουν, πηγαίνοντας σε Ωδείο, ή μαθαίνοντας παραδοσιακά όργανα, εμείς τους στηρίζαμε. Θέλαμε, δηλαδή, να ανοίξουμε μια πόρτα στα παιδιά, να τους δώσουμε δυνατότητες και να έχουν κάτι να κάνουν».

Σκέφτεστε την «επόμενη ημέρα» της Φιλαρμονικής χωρίς τη δική σας παρουσία; Έχετε αγωνία σχετικά με τον μέλλον της και τη λειτουργία της;

«Δεν ξέρω τι μπορεί να κάνει ο Δήμος. Γνωρίζουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, ειδικά στο θέμα των προσλήψεων. Ωστόσο, δεν μπορώ να συνεχίσω να δουλεύω εκεί, περιμένοντας τον αντικαταστάτη. Εγώ έδειξα μια άλλη πλευρά της Φιλαρμονικής, μια άλλη ακουστική εικόνα, πώς μπορεί να λειτουργήσει μια Φιλαρμονική. Έδειξα τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά με τη σωστή καθοδήγηση, γιατί τα περισσότερα ήταν παιδιά. Μην υποτιμάμε τις δυνατότητες τους. Ο κάθε μαέστρος έχει μια δική του φιλοσοφία. Η δική μου πάει πέρα από τη μουσική. Εγώ χρησιμοποιούσα τη μουσική για να ενώσω τα παιδιά μεταξύ τους. Να τους μάθω τι σημαίνει συνεργασία, ομαδική δουλειά, δεν ήθελα ούτε να κάνω σολίστες, ούτε μόστρα. Ήθελα να προσφέρω μουσική στην ουσία της».

Το «αντίο» στη Φιλαρμονική σηματοδοτεί για εσάς μια νέα αρχή μακριά από τη Σύρο;

«Δε φεύγω από το νησί, γιατί και η προσωπική μου ζωή είναι εδώ. Απλά, θέλω να είμαι ανεξάρτητη. Όπως έχω ξαναπεί, δεν ήρθα στη Σύρο για να κάνω καριέρα. Την καριέρα μου την έκανα πριν. Ήρθα στη Σύρο για να ζω καλά και ωραία. Ήθελα να προσφέρω. Προσέφερα όσο μπορούσα. Από κει και πέρα είναι θέμα της δημοτικής αρχής τι φιλαρμονική θέλει. Γιατί το είχα πει και στους μουσικούς, «προσέξτε η Φιλαρμονική υπήρχε πριν από μένα και θα υπάρχει και μετά από μένα». Φιλαρμονική δεν είναι ο μαέστρος. Ένας μαέστρος χωρίς ορχήστρα δεν υπάρχει, αλλά μια ορχήστρα χωρίς μαέστρο θα βρει λύση. Η Φιλαρμονική εξαρτάται περισσότερο από τους μουσικούς και όχι από το μαέστρο. Ο μαέστρος δίνει κατεύθυνση, αλλά αν δεν θέλουν οι μουσικοί είναι άλλο θέμα. Γι’ αυτό για μένα ήταν σημαντικό το ομαδικό πνεύμα. Εγώ μεγάλωσα, δεν ήταν στα πλάνα μου να αναλάβω Φιλαρμονική. Μ’ άρεσε όμως πάρα πολύ. Πέρασα πάρα πολύ καλά και σε αυτό θέλω να μείνω. Έχω τόσα παιδιά που πέρασαν από τη Φιλαρμονική και ασχολούνται σήμερα με τη μουσικολογία, είτε σπουδάζουν σε Ωδεία στην Αθήνα ταυτόχρονα με άλλες σπουδές, είτε συμμετέχουν σε άλλη Φιλαρμονική. Τους έδωσα εφόδια να συνεχίσουν στη ζωή. Αυτό με ευχαριστεί πάρα πολύ και χαίρομαι που το κατάφερα αυτά τα οχτώ χρόνια».

Τι είναι αυτό που θα σας λείψει μακριά από τη Φιλαρμονική;

«Δεν θα μου λείψουν ούτε οι μεγάλες συναυλίες στο Θέατρο, ούτε η συμμετοχή μας σε σπουδαίες εκδηλώσεις. Λυπάμαι όμως που δεν θα μπορώ να συνεχίσω να προσφέρω στα παιδιά που είχαν προβλήματα και μέσα από τη μουσική έκαναν μια καινούρια αρχή. Λυπάμαι που δεν δόθηκε καθόλου σημασία σε αυτό. Μέσα από τη μουσική μπορούμε να πετύχουμε πολλά και να βελτιώσουμε τη ζωή των παιδιών. Δεν με ενδιαφέρουν τα φώτα της δημοσιότητας, παρά μόνο η προσφορά. Ήταν δύσκολη απόφαση και δεν ξέρω αν θα υπάρχει συνέχεια γι’ αυτά τα παιδιά, αλλά αυτό εξαρτάται από το άτομο που θα αναλάβει, τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει τη Φιλαρμονική και το τι μπορεί να κάνει ο δήμος».