Μεγάλη πολιτιστική στιγμή

Η γνώση, η μόρφωση, η καλλιτεχνία, το μεράκι, η διάδοση πληροφοριών, η διακίνηση ιδεών, το άνοιγμα του ορίζοντα, η δύναμη, η ιστορία, η ενημέρωση, η επικοινωνία και κατ’ επέκταση ο πραγματικός πολιτισμός που αποτελούν συνώνυμα του μαγικού κόσμου της Τυπογραφίας, αποτυπώνονται στη νέα έκθεση του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης.

Το εκθεσιακό αφιέρωμα στους τυπογράφους και την τυπογραφία στη Σύρο τον 19ο και 20ο αιώνα, που προετοίμασαν με κόπο και μεράκι ο Σύλλογος Τεχνικού Πολιτισμού και ο ερευνητής και καθηγητής Νεότερης Ιστορίας Χρήστος Λούκος, με τη βοήθεια πρόθυμων φίλων και εθελοντών, περιλαμβάνεται στο καλοκαιρινό πρόγραμμα εκδηλώσεων «Σύρος – Πολιτισμός 2017».

Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν το βράδυ της Τετάρτης παρουσία εκπροσώπων της Δημοτικής Αρχής, ανθρώπων της τέχνης και της εκπαίδευσης, οικογενειών τυπογράφων του νησιού που παραχώρησαν στον Σύλλογο σπουδαία ιστορικά κειμήλια, καθώς και πλήθους φίλων του Βιομηχανικού Μουσείου.

«Η ιστορική μνήμη επιβιώνει»

Η έκθεση των τεχνικών στοιχείων του εκδοτικού εγχειρήματος στη Σύρο περιλαμβάνει κείμενα, εφημερίδες, αντικείμενα, βιβλία και τυπογραφικά μηχανήματα, μέσα από τα οποία επιβιώνει η ιστορική μνήμη. Στόχος του Μουσείου, σύμφωνα με την πρόεδρο του Συλλόγου Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού κ. Μαργαρίτα Καλουτά, είναι να αναδείξει και να ενημερώσει κυρίως τους νέους για τις παλαιότερες τεχνικές μεθόδους που έχουν ξεπεραστεί σήμερα από τα άλματα της πληροφορικής.

Οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν αυθεντικά τυπογραφικά πιεστήρια, αγγλικά του 1875, γερμανικά του 1890, να δουν τα εργαλεία και τα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν στα τότε τυπογραφεία, να διαβάσουν ονόματα τυπογράφων, τυπογραφείων, εφημερίδων και περιοδικών και να ανατρέξουν στις κιτρινισμένες εφημερίδες, που θα τους θυμίσουν έριδες της εποχής, κουτσομπολιά, πολιτικά νέα και παλαιότερες εκδηλώσεις.

Μία ακόμη πρωτιά για τη Σύρο

Μέσα στις προθήκες, θα εντοπίσουν σπάνιες καλλιτεχνικές εκδόσεις από τυπογραφεία της Σύρου με ιστορία κοντά 200 ετών. Όπως υπογραμμίστηκε, η τυπογραφία στο μικρό νησί του Αιγαίου ξεκίνησε το 1828, λίγα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση και μέχρι το 1900 τυπώθηκαν περισσότερα από 1.500 βιβλία.

«Είναι καταπληκτικό να σκεφτεί κάποιος ότι τότε λειτουργούσαν εδώ τόσα τυπογραφεία με τόσο πολύ κόσμο από τη Σύρο και όλη την Ελλάδα», σημείωσε η κ. Καλουτά.

Μέσα από τα τεκμήρια της εξέλιξης των γραφικών τεχνών, τα λιθογραφικά δείγματα και το πλήθος των εκδόσεων, οι κάτοικοι της Σύρου αισθάνονται τιμή και υπερηφάνεια για τη δύναμη, την πολυπολιτισμικό ήτα και την ιστορία του νησιού τους, που με τη λαμπρή πορεία της στον χώρο της τυπογραφίας, κατέχει άλλη μία πρωτιά.

Τα εκτιθέμενα τυπογραφικά μηχανήματα, αποτελούν μέρος της συλλογής του Βιομηχανικού Μουσείου, τα οποία μεταφέρθηκαν με έξοδα και προσωπική εργασία μελών του Συλλόγου, καθαρίστηκαν από σκουριές και συντηρήθηκαν με τις οδηγίες του μηχανικού Μιχάλη Κωνσταντίνου έγιναν επιτυχώς εκθέσιμα.

Η κ. Καλουτά ευχαρίστησε θερμά όλους όσοι συνέβαλαν στην πραγματοποίηση της έκθεσης, τον Δήμο Σύρου – Ερμούπολης και την Αντιδήμαρχο Πολιτισμού Θωμαή Μενδρινού, τις οικογένειες τυπογράφων για τη βοήθειά τους στον εμπλουτισμό της και ιδιαιτέρως τον ιδιοκτήτη της Τυποκυκλαδικής, Γιώργο Βακόνδιο για την προσφορά οικογενειακού αρχειακού υλικού του, αλλά και για τη χορηγία βιβλίων με τα χειρόγραφα απομνημονεύματα του Συριανού φιλοσόφου Ευάγγελου Ρούσσου, μιας σημαντικής μορφής στα γράμματα διεθνώς, που πριν λίγους μήνες έφυγε από τη ζωή.

Επεσήμανε δε, πως η προσφορά όλων είναι σημαντική, γιατί φανερώνεται μέσα από αυτή πως το μοναδικό κίνητρό τους είναι η αγάπη για τη Σύρο και η ανάδειξη του ρόλου που έχει διαδραματίσει στην ιστορία της Νεότερης Ελλάδας. «Το Βιομηχανικό Μουσείο αποτυπώνει το πέρασμα του χρόνου, που από μέσα του ξεκινάει η πραγματική ζωή, που αγκαλιάζει κάθε ιδέα και πρόταση που περιμένει τον κόσμο να το αγαπήσει, να γίνει κομμάτι του, να καμαρώσει γι’ αυτό και να γίνει το μουσείο της καρδιάς όλων», κατέληξε.

Πολύτιμη προσφορά στην πολιτιστική και πνευματική ζωή του τόπου

Στις μεγάλες πολιτιστικές στιγμές που ζει η Σύρος, αναφέρθηκε στον χαιρετισμό της η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, σημειώνοντας πως η νέα έκθεση του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης καταγράφει με έναν μοναδικό τρόπο την ιστορία του νησιού και τη σπουδαία πρωτιά της στο κομμάτι της τυπογραφίας. Υπογράμμισε μάλιστα πως, αποτελεί μία θαυμάσια ευκαιρία για να θυμηθούμε όλοι τον πλούτο που είχε η Σύρος στο παρελθόν και θα εξακολουθήσει να έχει στο μέλλον, καθώς η δουλειά που γίνεται σήμερα από τα τυπογραφεία του νησιού μας είναι σπουδαία. Τέλος, ευχαρίστησε τον κ. Λούκο για την πολύτιμη προσφορά του στην πολιτιστική και πνευματική ζωή του νησιού, δεδομένου ότι από τη δεκαετία του 1970, μαζί με τους συνεργάτες του άρχισε να καταπιάνεται με την ταξινόμηση του Δημοτικού Αρχείου της Ερμούπολης, έργο που επεκτάθηκε στην Άνω Σύρο και τα δύο τελευταία χρόνια σε όλες τις παλαιές κοινότητες. «Η δουλειά που έχουν κάνει μέχρι σήμερα είναι απίστευτη και φέτος τους περιμένουμε με χαρά στη Ποσειδωνία για να κλείσει ο ιστορικός αυτός κύκλος» τόνισε με τη σειρά του, ο Αντιδήμαρχος Αλέξης Αθανασίου.

Σφαιρική παρουσίαση της τυπογραφικής διαδικασίας

Στη συνέχεια, έλαβε το λόγο ο «ενορχηστρωτής» της έκθεσης κ. Χρήστος Λούκος ο οποίος επεσήμανε τη σημαντική ανάπτυξη της τυπογραφίας στη Σύρο κατά τον 19ο αιώνα με μία μεγάλη παραγωγή που έλειπε από άλλες πόλεις της περιφέρειας.  Κατέστησε επίσης γνωστό ότι, στόχος των διοργανωτών ήταν η σφαιρική παρουσίαση της όλης τυπογραφικής διαδικασίας. Ως εκ τούτου, οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν, μεταξύ άλλων, τυπογραφικές κάσες, ένα όρθιο τυπογραφικό πιεστήριο, ένα κοπτικό μαχαίρι για χαρτόνια, πιεστηράκια, δύο πρέσες και πολλά ακόμη μηχανήματα. Στην έκθεση περιλαμβάνονται ακόμα τεκμήρια που αναδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο οι Συριανοί τυπογράφοι απέκτησαν τόσο το τυπογραφικό υλικό τους, όσο και τον μηχανικό εξοπλισμό τους. Χωριστή κατηγορία αποτελούν τα έντυπα, και οι εφημερίδες που εκδόθηκαν στη Σύρο, ξεπερνώντας τις 100 τον 19ο αιώνα. Τον επόμενο αιώνα εμφανίστηκαν αρκετές δεκάδες εφημερίδων οι οποίες μαρτυρούν τη μεγάλη ανάγκη πληροφόρησης αλλά και τις πολιτικές διαμάχες ιδιαίτερα σε περιόδους δημοτικών και βουλευτικών εκλογές και αποτελούν καθρέφτη γνώσεων και ιδεών που διακινούνταν στην τότε κοινωνία.

«Η Τυποκυκλαδική άνοιξε το δρόμο της ψηφιακής τυπογραφίας»

Οι επισκέπτες μπορούν να ενημερωθούν για τυπογραφεία που συνέχισαν να λειτουργούν μετά την κρίση και τη συρρίκνωση της τυπογραφίας, αλλά και νέα που δημιουργήθηκαν στον Μεσοπόλεμο και συνδέοντα με την έκδοση κάποια εφημερίδας ή έντυπου υλικού, αναγκαίου για τη μόνη τότε ακμάζουσα βιομηχανία, την κλωστοϋφαντουργία. «Η έκθεση περιλαμβάνει τεκμήρια για τα τυπογραφεία του Πέτρου και Μιχαήλ Στεφάνου, της εφημερίδας «Θάρρος», της μακροβιότερης εφημερίδας της Σύρου που για μεγάλο χρονικό διάστημα διηύθυνε ο Σταύρος Βαφίας, των Φρέρη, των αδερφών Βακόνδιου, της Μητρόπολης και φυσικά της Τυποκυκλαδικής που μας οδηγεί πλέον στην εποχή της ψηφιακής τυπογραφίας», σημείωσε ο κ. Λούκος.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, προβάλλεται ακόμα ένα βίντεο με τα υπερσύγχρονα αυτόματα πιεστήρια της Τυποκυκλαδικής, που αποτελούν την τελευταία εξέλιξη της τυπογραφικής τέχνης. Ο κ. Λούκος ευχαρίστησε τον κ. Γιώργο Βακόνδιο για την προσφορά του στην έκθεση και για τα απομνημονεύματα του Ευάγγελου Ρούσσου, που με προθυμία και τέχνη αναπαρήγαγε.