Διονύσιος Σολωμός: Ο ποιητής της Ελευθερίας

Έχουν περάσει 160 χρόνια από τον θάνατο του μεγαλύτερου Έλληνα ποιητή. Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν μια σπάνια μορφή ανθρώπου με ιδιαίτερη ποιότητα στη γραφή του και στα ποιήματά του που βοήθησαν στη διαμόρφωση της νεοελληνικής πνευματικότητας και της λογοτεχνικής μας γλώσσας. Αφιέρωσε τη ζωή του εις το να δώσει ομορφιά και απόλυτα σωστή έννοια στους στίχους του.

Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1789. Πατέρας του ήταν ο κόμης Νικόλαος Σολωμός, πλούσιος άρχοντας, ενώ η μητέρα του Αγγελική Νίκολη, ήταν μια απλή γυναίκα. Έμεινε ορφανός σε νεαρή ηλικία, αλλά τα άφθονα οικονομικά μέσα του επέτρεψαν να συνεχίσει τις σπουδές του. Σε ηλικία δέκα χρονών, με τη βοήθεια και τη συνοδεία του δασκάλου του που ήταν ο καθολικός αββάς Σάντο Ρόσσι, πήγε στη Βενετία όπου συνέχισε τις σπουδές του και συνέχισε πανεπιστημιακές σπουδές στην Κρεμόνα. Τα ενδιαφέροντά του ήταν φιλολογικά. Άλλωστε από πολύ μικρός είχε ασχοληθεί με τους στίχους και την ποίηση. Είχε αρχίσει στην Ιταλία να γράφει ποιήματα που είχαν μπει στους Φιλολογικούς κύκλους και είχαν εκτιμηθεί από γνωστά ονόματα της πνευματικής Ιταλίας (Μόντι, κ.α.)

Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο και συνέχισε τη γραφή ποιημάτων του. Το 1822 γνώρισε τον Σπυρίδωνα Τρικούπη και έγιναν φίλοι. Ο Σπυρίδων Τρικούπης ήταν μια σημαντική φυσιογνωμία της πολιτικής και της πνευματικής ζωής του τόπου μας τον 19ο αιώνα. Η γνωριμία του Σολωμού με τον Τρικούπη και οι πολλές συζητήσεις τους, τον έπεισαν να συνεχίσει την υπέροχη γραφή του στην ελληνική γλώσσα και μάλιστα στην απλή τη δημοτική, τη γλώσσα του λαού. Δέχθηκε τις σωστές θέσεις του φίλου του Τρικούπη και άρχισε να διαβάζει, να μελετάει και την ελληνική γλώσσα και τα δημοτικά τραγούδια και σε λίγο διάστημα άρχισε να γράφει ελληνικά ποιήματα. Το 1823 έγραψε τον “Ύμνον εις την Ελευθερίαν”. Και βέβαια, εκείνη την εποχή η Ελευθερία είναι εκείνη που αποτελεί το αντικείμενο της ιερής λατρείας.

Ο Εθνικός Ύμνος

Το 1864 οι πρώτες στροφές από τον “Ύμνον εις την Ελευθερίαν” του Σωλομού ορίστηκε ως “Εθνικός Ύμνος” της Ελλάδας!

Έχει παρουσιάσει την Ελευθερία ως μια θεά που κρατά στο χέρι το σπαθί με την τρομερή κόψη και είναι αποφασισμένη να συντρίψει τους εχθρούς ώστε να είναι ελεύθερη η χώρα της. Ο ποιητής βλέπει τη θεά να έρχεται στο φως από τα ιερά κόκαλα των Ελλήνων και την ταυτίζει με την Ελλάδα που έζησε την ταπείνωση και τη δυστυχία και τα βάσανα του υπόδουλου Ελληνισμού επί τόσα χρόνια και με ευχάριστη διάθεση χαιρετά την Ελευθερία που έρχεται να προσφέρει τη χαρά στην Ελλάδα. Και... έγραψε!

“Σε γνωρίζω από την κόψη

του σπαθιού την τρομερή,

Σε γνωρίζω από την όψη

που με βία μετράει τη γη.

Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη

των Ελλήνων τα ιερά

Και σαν πρώτα ανδρειωμένη

Χαίρε, ω χαίρε Ελευθεριά”

Ο Ύμνος μελοποιήθηκε από τον στενότερο φίλο του Σολωμού και... Πατριάρχη της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής Νικόλαο Μάντζαρο (1795 – 1872)

Ένα χρόνο αργότερα, το 1824 πέθανε ο Λόρδος Βύρων στο Μεσολόγγι και τότε ο Σολωμός που ιδιαίτερα τον εκτιμούσε έγραψε στη μνήμη του την “Ωδήν εις τον θάνατον του Λορδ Μπάϊρον”

“Λευτεριά για λίγο πάψε

Να χτυπάς με το σπαθί

Τώρα σίμωσε και κλάψε

Εις του Μπάϊρον το κορμί....”

Αλλά το μεγάλο, το επικό γεγονός της χρονιάς αυτής του 1826 ήταν η παρατεινόμενη τρομερή πολιορκία του Μεσολογγίου από Τούρκους και η θαυμαστή πίστη και αντοχή των “Ελεύθερων Πολιορκημένων”. Τα κανόνια ακούγονταν ως την Ζάκυνθο και οι πρόσφυγες Μεσολογγίτες γυρνούσαν στους δρόμους της Ζακύνθου ζητώντας ελεημοσύνη. Με εθνική συγκίνηση και ψυχικό ρίγος παρακολουθούσε ο ποιητής αυτό το εθνικό δράμα πολλών Ελλήνων και τότε προέκυψε η ποιητική του σύνθεση των “Ελεύθερων Πολιορκημένων”.

“Όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει...

Νύχτα γεμάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια...

Τα μάτια δείχνουν έρωτα για τον απάνου κόσμο....”

Και άλλα γεγονότα της Επανάστασης συγκίνησαν τον ποιητή και του δημιούργησαν την ανάγκη να τονίσει με τους στίχους του την δυστυχία των Ελλήνων.

Είναι πολλά τα γεγονότα που έχουν συγκινήσει τον ποιητή εκείνη την εποχή, όπως “Η καταστροφή των Ψαρών” γραμμένο το 1825 και θέλει με τους στίχους του να δείξει το νόημα του μεγάλου αγώνα σε ποίηση:

“Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

Περπατώντας η Δόξα μονάχη

Μελετά τα λαμπρά παλληκάρια

Και στη κόμη στεφάνι φορεί

Γενομένο από λίγα χορτάρια

που είχαν μείνει στην έρημη γη”

Ο θάνατός του 21 Νοεμβρίου 1857

Ήταν τόσο γενική η φήμη του Διονύσιου Σολωμού, ώστε όταν μαθεύτηκε ο θάνατός του, όλος ο λαός πένθησε. Το θέατρο της Κέρκυρας έκλεισε, η Ιόνια Βουλή σταμάτησε τις εργασίες της και αποφάσισε να γίνει δημόσιο το πένθος για τον ποιητή. Δύο χρόνια αργότερα το 1859 κυκλοφόρησαν τα “Απάντα” του Σολωμού σε έκδοση με πρόλογο του Ιάκωβου Πολυλά.

Το 1864 ορίστηκε ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας, που είναι οι πρώτες στροφές από τον “Ύμνον εις την Ελευθερίαν”. Το Έθνος μας οφείλει να του αποδίδει τιμή! Είναι το καθήκον όλων μας. Ο Διονύσιος Σολωμός λάτρευε τη θεά “Ελευθερία” γιατί εκείνη βοήθησε το σκλαβωμένο γένος να διασπάσει τα δεσμά του.

Ο σπουδαίος λόγος του ήταν: ΠΑΤΡΙΣ – ΘΡΗΣΚΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ