Στις διαδρομές των Μεταλλωρύχων της Μυκόνου και των Κυκλάδων

Η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Μυκόνου σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Τέχνης και Πολιτισμού διοργανώνουν τριήμερο εκδηλώσεων με θέμα: «Στις διαδρομές των Μεταλλωρύχων της Μυκόνου, των Κυκλάδων, του Kόσμου» από 23 έως 25 Σεπτεμβρίου 2017 στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο. Το τριήμερο περιλαμβάνει ημερίδα με θέμα τα μεταλλεία στις Κυκλάδες, προβολή ταινιών, έκθεση φωτογραφίας και εργαλείων, εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και απονομή τιμητικών επαίνων στους εργαζομένους του Μεταλλείου Βαρίτη της Μυκόνου, ΜΥΚΟΜΠΑΡ.

Σκοπός του τριήμερου αφιερώματος είναι η ανάδειξη των ιστορίας των μεταλλείων και των ανθρώπων τους, η προβολή της συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών και η αξιοποίηση των μεταλλείων-ορυχείων ως βιομηχανικών μνημείων. Η γνωριμία της νέας γενιάς με αυτό το σημαντικό κομμάτι της τοπικής στορίας μας είναι επίσης από τους πρωταρχικούς σκοπούς των εκδηλώσεων. 

Αναλυτικά το πρόγραμμα:

Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου στις 19.00’.

Ημερίδα με θέμα: «Στις διαδρομές των μεταλλωρύχων των Κυκλάδων» 

Συμμετέχουν:  

·         Δημήτρης Μακρής, ερευνητής τοπικής ιστορίας Ραφήνας Πικερμίου.

·         Αντώνης Καβαλιέρος, πρόεδρος εργατικού κέντρου Μήλου

·         Νικόλαος Κορρές, ερευνητής της προϊστορίας του Αιγαίου και της διαχρονικής συμβολής της μεταλλουργίας στην εξέλιξη του πολιτισμού.

·         Χρίστος Γεωργούσης, εκπαιδευτικός

·         Θοδωρής Λιβάνιος ερευνητής-λαογράφος της Σερίφου και δημοτικός σύμβουλος

·         Δημήτρης Βεντούρης, Ερευνητής της ιστορίας της Κιμώλου

·         Κων/νος Παναγόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Ε. Μ. Πολυτεχνείου

·         Δήμητρα Λοΐζου-Βουλγαράκη, ερευνήτρια τοπικής ιστορίας Μυκόνου

Προβολή ιστορικής ταινίας ντοκιμαντέρ από τις εργασίες κατά τη λειτουργία της Μύκομπαρ (1955-1983)

Έκθεση φωτογραφίας και εργαλείων που θα περιλαμβάνει:

·         Συλλογή αρχειακού υλικού από την εποχή της λειτουργίας του Μεταλλείου Βαρίτη της Μυκόνου της ΜΥΚΟΜΠΑΡ Α.Ε. (1955-1983), της ερευνήτριας τοπικής ιστορίας της Μυκόνου Δήμητρας Λοΐζου-Βουλγαράκη. 

·         Συλλογή φωτογραφιών του Γιάννη Μαυροκέφαλου από τις εξερευνήσεις του στην περιοχή των Μεταλλείων (2017).

·         Συλλογή αντικειμένων χρήσης κατά τη λειτουργία των Μεταλλείων που ευγενώς μας παραχώρησαν οι: Τάκης Σκουλάξινος, Γιάννης Μαυροκέφαλος και Μιχάλης Ασημομύτης-Στάης.

Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου στις 19.00’.

Εκδήλωση με θέμα: « Οι Μεταλλωρύχοι του Κόσμου: Ιχνηλατώντας την ταυτότητας τους μέσα από την Τέχνη».  Παρουσίαση Δ.Καλιαμπάκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π., Κοσμήτορας.

Ο καθηγητής Δ. Καλιαμπάκος σκιαγραφεί τα κοινά στοιχεία της ταυτότητας των μεταλλωρύχων σε ολόκληρο τον κόσμο όπως αυτά αποτυπώνονται μέσα από τα τραγούδια, τον κινηματογράφο και άλλες μορφές τέχνης.

Δευτέρα 25 Σεπτεμβρίου πρωινές ώρες

Eκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ιστορία των μεταλλείων της Μυκόνου. Ξενάγηση στην  Έκθεση φωτογραφίας και εργαλείων και παρουσίαση της ιστορίας των μεταλλείων της Μυκόνου σε μαθητές σχολείων από τον Κ.Παναγόπουλο και της Δ. Λοΐζου-Βουλγαράκη.

Η Μεταλλεία κι οι Μεταλλειώτες τον 20^ό αιώνα στη Μύκονο

Στη Μύκονο, οι πρώτες μεταλλευτικές δραστηριότητες παρουσιάζονται κατά την περίοδο 1900 έως 1915 περίπου για εξόρυξη αργυρούχου μολύβδου, χαλκού και σιδήρου· αρχικά από την Ιταλική Εταιρεία Σπυρίδωνος Δεσπόζιτου & Λουδοβίκου Δεπιάν (ίδρυση 1898), και στη συνέχεια από τη Γαλλική Εταιρεία των Μεταλλείων του Λαυρίου (εκμίσθωση 1908).

Μισό σχεδόν αιώνα αργότερα, το 1954, ιδρύθηκε η Ανώνυμος Μεταλλευτική Εταιρεία Μυκόνου Α.Ε. (αφοί Άλκιμος & Πάνος Γράτσος, Γ. Ψαχαρόπουλος, Γ. Σιώτης), η οποία το 1955 εκμίσθωσε το ιδιόκτητό της Μεταλλείο Βαρίτη της Μυκόνου για μια 30ετία στην Magnet Cove Barium Corporation (Magcobar) με έδρα το Houston Texas, η οποία με τη σειρά της ανέθεσε την εκμετάλλευσή του στη Μύκομπαρ, Μεταλλευτική Εταιρεία Α.Ε.

Η περιοχή της μεταλλειοκτησίας στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού περιλάμβανε 3 κύριες φλέβες μεταλλεύματος Βαρίτη (BaSO₄.H₂O) από τα δυτικά προς τ’ ανατολικά, που πήραν τα ονόματα: Νο 1, Νο, 2 και Νο 3. Η πιο πλούσια φλέβα ήταν η Νο 2, με καλής ποιότητας μετάλλευμα και σημαντικό απόθεμα. Εδώ εφαρμόστηκε, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η μέθοδος εκμετάλλευσης των «Συμπτυσσομένων Μετώπων».

Στην περιοχή Αλωνάκι –που αργότερα επικράτησε η ονομασία Μεταλλεία ή Αγία Βαρβάρα– έγιναν οι εγκαταστάσεις Πλυντηρίου του μεταλλείου, τα Γραφεία, ο πρώτος Οικισμός και η διάνοιξη της οδού μεταφοράς του βαρίτη, μήκους 6 χιλιομέτρων περίπου, μέχρι την περιοχή Λούλος.

Στη θέση Λούλος εγκαταστάθηκε Σκάλα Φόρτωσης, απ’ όπου με σκάφη τύπου Liberty μεταφερόταν ο βαρίτης –αρχικά σε μορφή χύμα– στις εγκαταστάσεις τής Magcobar στη Νέα Ορλεάνη της Αμερικής για τελική επεξεργασία και διάθεσή του στο εμπόριο για τις γεωτρήσεις πετρελαίου. Από το 1961 λειτούργησε στην ίδια περιοχή Τριβείο βαρίτη και μπεντονίτη. Ο μπεντονίτης ερχόταν με καΐκια από τα ορυχεία της Μύκομπαρ στη Μήλο. Το τελικό προϊόν μπορούσε τώρα να διατεθεί στην αγορά και ενσακισμένο σε σάκους των 25 κιλών με μικρότερα πλοία.

Η Μύκομπαρ απασχολούσε μέχρι και 300 άτομα στην ακμή της. Αρχικά, το εργατικό προσωπικό επιφανείας και υπογείων έργων ήταν Μυκονιάτες – καθώς και Μυκονιάτισσες στη χειροδιαλογή. Αρκετοί ειδικευμένοι μεταλλωρύχοι είχαν κληθεί από διάφορες μεταλλευτικές περιοχές της Ελλάδας (Εύβοια, Χαλκιδική, Θεσσαλία, Λήμνο, Σέριφο, Μήλο, Φολέγανδρο, κ.ά.).

Η παραγωγή σταμάτησε το 1983 λόγω εξάντλησης των οικονομικά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων. Η μίσθωση έληξε οριστικά στις 30-06-1985 και το Μεταλλείο παραδόθηκε από τη Μύκομπαρ στο Ελληνικό Δημόσιο.

Υπολογίζεται ότι από το Μεταλλείο αυτό έγινε εξαγωγή εμπορεύσιμου προϊόντος βαρίτη της τάξεως των δύο εκατομμυρίων (2.000.000) τόνων στα 30 χρόνια λειτουργίας του.

Πηγή: Μαρτυρία Λουΐζου Παρασκευαΐδη, μηχανικού μεταλλείων στη Μύκονο κατά το διάστημα 1957-1964.