Η ιστορία της Σύρου «κρυμμένη» σ’ ένα Χρηματοκιβώτιο

Ένα κλειστό, σκονισμένο και εγκαταλελειμμένο χρηματοκιβώτιο σε κάποιο παλαιό αρχοντικό της Σύρου κίνησε πριν από μισό αιώνα την περιέργεια ενός οχτάχρονου αγοριού, που επί σειρά ετών αναζητούσε τρόπους για να το ανοίξει και να ανακαλύψει τον κρυμμένο «θησαυρό».

Ο καιρός πέρασε και ο ώριμος -πλέον άντρας- επέστρεψε στο νησί, όπου μεγάλωσε, αποφασισμένος να ολοκληρώσει αυτό που είχε αφήσει στη μέση. Έτσι, πριν από δύο χρόνια ήρθε η στιγμή να λύσει το μυστήριο, να ανοίξει το χρηματοκιβώτιο και προς μεγάλη του έκπληξη να βρει μέσα την ιστορία της Σύρου.

Δεν πρόκειται ούτε για σενάριο κάποιας κινηματογραφικής ταινίας, ούτε για την πλοκή ενός μυθιστορήματος, αλλά για την πραγματική ιστορία του ιατρού Άγι Τσουρού, στην κατοχή του οποίου βρίσκονται σπάνια έγγραφα, φωτογραφίες, καρτ-ποστάλ και ποικίλα προσωπικά αντικείμενα – κειμήλια της οικογένειας του Αθανάσιου Λαδόπουλου και της Όλγας Βαφιαδάκη.

Μια ιστορία μυστηρίου με πρωταγωνιστή ένα χρηματοκιβώτιο

Το 1960, οι γονείς του κ. Τσουρού αγόρασαν ένα παλαιό αρχοντικό στα Χρούσσα, το οποίο ανήκε σε μία οικογένεια Αναργύρου. Το σπίτι ήταν επιπλωμένο, όμως για καιρό παρέμεινε ακατοίκητο. Σε έναν αποθηκευτικό χώρο αυτού του αρχοντικού, ο οχτάχρονος -τότε- Άγης Τσουρός ανακάλυψε ένα μεγάλο χρηματοκιβώτιο, γαλλικής κατασκευής. Ούτε οι γονείς τους, αλλά ούτε και τα τρία αδέρφια του έδειχναν ενδιαφέρον για το περιεχόμενό του, σε αντίθεση με τον ίδιο, που είχε τον διακαή πόθο να το ανοίξει.

Το σπίτι αυτό αποτελούσε την εξοχική κατοικία της οικογένειας και όλα τα καλοκαίρια, ο Άγις Τσουρός προσπαθούσε με πάρα πολλούς αυτοσχέδιους μηχανισμούς να ανοίξει το χρηματοκιβώτιο. Μετά έφυγε για το εξωτερικό και έζησε εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο στόχος του επιτεύχθηκε πριν από χρόνια και ο «θησαυρός» που ήρθε στο φως ήταν ανέλπιστος και πέρα από κάθε φαντασία.

«Δεν βρήκα μέσα ούτε ράβδους χρυσού ούτε πολύτιμα πετράδια, αλλά βρήκα την ιστορία της Σύρου», εξηγεί ο ίδιος στην «Κοινή Γνώμη».

Αντικείμενα οικογενειακής και συναισθηματικής αξίας

Κάπως έτσι, ο κ. Τσουρός έμαθε ότι, το συγκεκριμένο χρηματοκιβώτιο παρέμενε κλειστό για 100 περίπου χρόνια κι ότι ανήκε στην οικογένεια της Όλγας Βαφιαδάκη (κόρης του Δημητρίου Βαφιαδάκη) και του Αθανάσιου Λαδόπουλου. Οικογένεια με σημαντικό μερίδιο στο μεγαλείο της Σύρου ως πολιτιστικού και οικονομικού κέντρου κατά τον 19^ο αιώνα.

«Η κόρη του Δημητρίου Βαφιαδάκη, ο οποίος είχε κτήμα στα Χρούσσα, παντρεύτηκε τον Αθανάσιο Λαδόπουλο και η οικογένεια είχε σαν εξοχικό της σπίτι αυτό το αρχοντικό».

Η παραπάνω πληροφορία αναγράφεται στη φορολογική δήλωση της Όλγας Βαφιαδάκη, η οποία βρέθηκε στο «αινιγματικό» -μέχρι πρότινος- χρηματοκιβώτιο. Μέσα του βρίσκει κανείς ένα συνονθύλευμα από ετερόκλητα πράγματα. Από τη μεριά της Όλγας Βαφιαδάκη, έγγραφα τα οποία αφορούν στην ιδιοκτησία των σπιτιών τους και διάφορες συνδιαλλαγές αυτού του τύπου, όπως ο τίτλος της αγοραπωλησίας της περίφημης κατοικίας του Βαφιαδάκη, δίπλα στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου. Υπάρχει, επίσης, ο πίνακας κατανομής της περιουσίας του Βαφιαδάκη στα παιδιά του, έγγραφα οικονομικού χαρακτήρα με συμβολαιογράφους, έφορους κλπ.

Από τη μεριά του Λαδόπουλου, βρέθηκε η ιδιόγραφη διαθήκη του Ελπιδοφόρου Λαδόπουλου και τίτλοι από δικές τους οικονομικές συναλλαγές, όπως 38 ονομαστικές μετοχές της Ελληνικής Ατμοπλοίας, της πρώτης ατμοπλοϊκής επιχείρησης στην Ελλάδα.

Μεταξύ των ευρημάτων, υπάρχουν ντοσιέ με λογαριασμούς ηλεκτρικού και νερού, αγορές, ισολογισμούς βαποριών, ένα κουτί με τα αρνητικά 250 φωτογραφιών της οικογένειας από τα ταξίδια και τα χόμπι τους, πολύ καλής ποιότητας, 120 περίπου καρτ-ποστάλ, άλλες γραμμένες, άλλες άγραφες και μία ενδιαφέρουσα αλληλογραφία.

«Έτσι αποκτάς και με μια οικειότητα με τον τρόπο που μιλάνε μεταξύ τους σε πολλές γλώσσες. Όλοι τους με μεγάλη ευκαιρία μεταπηδούσαν από τα ελληνικά στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά κ.α.».

Αρχαία νομίσματα και όπλα

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μία συλλογή από αρχαία νομίσματα με διάφορους Ρωμαίους Αυτοκράτορες (Διοκλητιανό, Βεσπασιανό), αυτοκράτορες του Βυζαντίου (Ινστουνιανό, Λέοντα), Πτομελαίμους και νεότερα, καθώς επίσης και μία συλλογή από όπλα.

«Βρήκα μία καραμπίνα Winchester του 1873 που, διερωτάται κανείς πώς μπόρεσαν και τη χώρεσαν στο χρηματοκιβώτιο, μία ωραία κασετίνα με όπλα μονομαχίας, το οικόσημο των Λαδόπουλων και όπλα φλομπέρ», εξηγεί ο κ. Τσουρός.

Την τεκμηρίωση των νομισμάτων ανέλαβε το Νομισματικό Μουσείο της Αθήνας.

Στο χρηματοκριβώτιο περιεχόνται επίσης πολλά προσωπικά είδη, όπως ξυριστικά (ακριβές λεπίδες εκείνης της εποχής), ταξιδιωτικά, κιάλια, τσάντες, τσαντάκια με φακελάκια μαλλάκια παιδιών όταν γεννιούνται, βαφτιστικά σταυρούδια, ασημένιες σπιρτοθήκες και τσιγαροθήκες, τσίγγινα κουτιά τσιγάρων, γομολάστιχες, ξύστρες, μετάλλια από τον πόλεμο και αναμνηστικά από την επίσκεψη της οικογένειας στο Παρίσι, όταν εγκαινιάστηκε για πρώτη φορά ο Πύργος του Άιφελ.

«Δεν άφησαν χρυσά νομίσματα και λίρες. Αλλά αντικείμενα, που μετά από τόσα χρόνια έχουν τη δική τους αξία».

Αξίζει να σημειωθεί, πως μέσα στο χρηματοκιβώτιο βρέθηκε και το προσπέκτους του κατασκευαστή, όπου αναγράφεται και ο συνδυασμός του. Προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο συνδυασμός ήταν «Syra», κάτι τόσο απλό που δύσκολα θα σκεφτόταν κανείς.

Έκθεση στη Σύρο και προσεχώς… στην Αθήνα

Ο κ. Τσουρός προσπάθησε να έρθει σε επαφή με απογόνους της οικογένειας του Αθανασίου Λαδόπουλου και της Όλγας Βαφιαδάκη, προκειμένου να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το αρχοντικό αυτό.

«Την προπερασμένη εβδομάδα στην Αθήνα συνάντησα τον 90χρονο Φωκίωνα Νεγροπόντη, εγγονό της Σμαράγδας Λαδοπούλου, από την οποία ο πατέρας μου αγόρασε το σπίτι. Η τελευταία φορά που το επισκέφτηκε ήταν σε ηλικία 7 ετών και δεν θυμόταν τίποτα». Ωστόσο, τόσο ο ίδιος, όσο και ο γιος του συνεχάρησαν τον κ. Τσουρό για την πρωτοβουλία του να εκθέσει όλα αυτά τα τεκμήρια, καθώς και το ίδιο το Χρηματοκιβώτιο, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό της Σύρου να γνωρίσει την ιστορία μιας από τις σημαντικότερες οικογένειες της Σύρας του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.

Η έκθεση με τίτλο «Το Χρηματοκιβώτιο» θα πραγματοποιηθεί από 16 Αυγούστου έως 14 Σεπτεμβρίου 2018 στην Αίθουσα Τέχνης «Γιάννη & Ελένης Βάτη», στο πλαίσιο του προγράμματος «Σύρος – Πολιτισμός 2018» και συνδιοργανώνεται απο τον Δήμο Σύρου-Ερμούπολης, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) και το Τμήμα Πολιτισμού της Περιφέρειας Νότιου Αιγαίου. Συμμετέχουν τα Γενικά Αρχεία του Νομού Κυκλαδων.

Υπογραμμίζεται ότι αντίστοιχη έκθεση θα πραγματοποιηθεί μελλοντικά και στην Αθήνα από το ΜΙΙΕΤ, ενώ η έκθεση της Σύρου θα προβληθεί και από το κανάλι της Βουλής.