«Διάλογος» για την ιστορία του ρεμπέτικου στη Σύρο

Στη γενέτειρα του Μάρκου Βαμβακάρη, τη Σύρα, ταξίδεψαν οι «Διάλογοι» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για να ξετυλίξουν το νήμα της ρεμπέτικης μουσικής, που ο Πατριάρχης του είδους κουβάλησε στις πλάτες του και ανέπτυξε στον Πειραιά, μέσω των βιωμάτων και των εμπειριών του, έχοντας φυσικά για πάντα στο μυαλό του την πατρίδα του, από την οποία εμπνεύστηκε πολλά από τα τραγούδια του.

Οι «Διάλογοι» αποτελούν μία μηνιαία σειρά εκδηλώσεων, μέσα από την οποία το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος επιδιώκει να παρουσιάσει ανθρώπους που με το έργο, τη δράση, το λόγο τους εμπνέουν, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικό χώρο, ενδεχομένως και χώρα, ο καθένας.

Η εκδήλωση του Μαρτίου που ήταν αφιερωμένη στην ιστορία του ρεμπέτικου, φιλοξενήθηκε στο κτίριο του πρώην κλωστοϋφαντουργείου Ζησιμάτου, έναν χώρο με ιδιαίτερη σημασία και σημειολογία, καθώς πέρα από το μεγάλο κεφάλαιο του συγκεκριμένου βιομηχανικού κλάδου στην Ερμούπολη, ο Μάρκος Βαμβακάρης σε πολύ μικρή ηλικία βοηθούσε τη μητέρα του η οποία εργαζόταν σε κλωστοϋφαντουργείο. Kαθοριστική για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης στη Σύρο ήταν η παρέμβαση του Αντιπροέδρου της μουσικής σχολής «Εν χορδαίς και Οργάνοις», Στέλιου Νιώτη.

Ισχυροί δεσμοί ανάμεσα στο Ίδρυμα και την πρωτεύουσα των Κυκλάδων

Σημειώνεται ότι οι «Διάλογοι» πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά εκτός Αθηνών, ένα εγχείρημα αρκετά δύσκολο, σύμφωνα με την Διευθύντρια Επικοινωνίας του Ιδρύματος, Λένια Βλαβιανού, η οποία καλωσόρισε το κοινό. «Μία διοργάνωση αυτής της κλίμακας, εκτός έδρας ενέχει πολλά στοιχεία συνθετότητας, ωστόσο η ιστορία, η αρχοντιά της Σύρου και η δική σας ζεστασιά μας αποζημίωσαν και χαιρόμαστε που μοιραζόμαστε μαζί σας αυτό το πρώτο μας ταξίδι» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Βλαβιανού, στην έναρξη της βραδιάς, την οποία παρακολούθησαν μεταξύ άλλων από κοντά, η πρώην υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου, ο Γιώργος Νταλάρας και ο Παναγιώτης Γιαννάκης. Υπογραμμίζεται επίσης ότι για τις ανάγκες της εκδήλωσης, ναυλώθηκε ταχύπλοο το οποίο μετέφερε το πρωί της Τετάρτης στη Σύρο, γύρω στα 250 άτομα. Για την παρακολούθηση των «Διαλόγων» εντός του προγραμματισμένου σημείου, τηρήθηκε αυστηρά η κατάσταση των ηλεκτρονικών εγγραφών στη σχετική πλατφόρμα του Ιδρύματος, ωστόσο ο εξωτερικός χώρος του πρώην κλωστοϋφαντουργείου είχε διαμορφωθεί κατάλληλα με γιγαντοοθόνες.

Στον χαιρετισμό της, η κ. Βλαβιανού αναφέρθηκε επίσης στη σχέση του Ιδρύματος με τη Σύρο, μέσω της αγαστούς συνεργασίας του με διάφορους κοινωνικούς φορείς στο παρελθόν, όπως η Κάριτας Σύρου, ο Σύλλογος Παροχής Φροντίδας και Κατ’ Οίκον Νοσηλείας Σύρου και ο Σύνδεσμος Καθολικών Σύρου. Επιπλέον, το Ίδρυμα υποστηρίζει το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου (SIFF), ενώ πιο πρόσφατη είναι η συνεργασία του με το «Εν Χορδαίς & Οργάνοις» (Η Μεγάλη του Μάρκου Σχολή), το μουσικό σύνολο του οποίου συμμετείχε στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, ταξιδεύοντας το κοινό στην ιστορία του ρεμπέτικού.

Μουσικοί, ακαδημαϊκοί αλλά και τεχνίτες μουσικών οργάνων συζήτησαν για τις ρίζες και την επιρροή που άσκησε το ρεμπέτικο στην παγκόσμια μουσική σκηνή, την κοινωνιολογική του αξία, την αργοπορημένη απενοχοποίησή του, καθώς και τα πολιτισμικά στοιχεία που μετέφερε από άκρη σ’ άκρη του πλανήτη.

Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο Δημήτρης Μυστακίδης, Μουσικός – Ε.ΔΙ.Π Σχολής Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο Γιώργος Κοκκώνης, Αναπληρωτής Kαθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο οργανοποιός Κάρολος Τσακιριάν και η Τάνυα-Βεανούς Τσακιριάν, που έχει ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα της.

Τη συζήτηση μεταξύ των ομιλητών και με το κοινό συντόνισε η δημοσιογράφος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του iMEdD, Άννα – Κύνθια Μπουσδούκου.

«Η αγάπη του Μάρκου για το μπουζούκι γεννήθηκε από τη Σύρο»

Με αφορμή τη συνέντευξη που παραχώρησε στους «Διαλόγους» ο ερευνητής της Ελληνικής Μουσικής, Παναγιώτης Κουνάδης, η κ. Μπουσδούκου τόνισε ότι ο Μάρκος Βαμβακάρης, παρόλο που έφυγε σε μικρή ηλικία από τη Σύρο και πήγε στον Πειραιά όπου και μυήθηκε στον κόσμο του ρεμπέτικου, δεν αφιέρωσε ούτε ένα τραγούδι στη δεύτερη «πατρίδα» του. Ο κ. Κοκκώνης σημείωσε ότι οι εμπειρίες που βίωσε ο Μάρκος Βαμβακάρης στη Σύρα ήταν πολύ πυκνές. «Η Ερμούπολη τον είχε στιγματίσει», ανέφερε χαρακτηριστικά, καθιστώντας γνωστό ότι «Ο Μάρκος ξεκίνησε λίγο ανόρεκτα να συνοδεύει τον πατέρα του και τον θείο του στο όργανο που ουσιαστικά εκπροσωπούσε τις Κυκλάδες, την τσαμπούνα. Ο ίδιος έπαιζε τουμπάκι. Πολύ γρήγορα, όταν άρχισε να αλητεύει στην κάτω Σύρα, ήρθε σε επαφή με ανθρώπους που έπαιζαν και άλλα όργανα, μεταξύ αυτών και μπουζούκι, με το οποίο φανταζόταν ότι θα καταφέρει κάποια στιγμή να πει τραγουδιστά τις ιστορίες του. Επιπλέον, κάποια στιγμή, κάνοντας δουλειές του ποδαριού, βοηθούσε και ανθρώπους που γυρνούσαν στις γειτονιές με λατέρνα. Όπως λέει και ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, “τη μουσική, δεν την βίωσα απλά στη Σύρο, την κουβάλησα στους ώμους μου”. Μάλιστα, ένα κομμάτι του ’47 «Παιχνιδιάρα μου» βασίζεται σε μία παρτιτούρα ενός χασάπικου από την Πόλη, που ηχογραφήθηκε το 1913». Καταλήγοντας, ο κ. Κοκκώνης έκρινε ότι ο Μάρκος Βαμβακάρης, μπορεί να τα έκανε όλα στον Πειραιά, αλλά η Σύρα ήταν πάντα στο μυαλό του.

Την άποψη αυτή υποστήριξε με τη σειρά του ο Δημήτρης Μυστακίδης, λέγοντας ότι πέρα από την παραδοσιακή μουσική (τσαμπούνες, τουμπάκι), ο Μάρκος Βαμβακάρης είχε βιώσει και το λεγόμενο πρώιμο ρεμπέτικο, καθώς σε μία από τις πρώτες ιστορικά ηχογραφήσεις με μπουζούκι που προέρχονταν από Έλληνες αιχμαλώτους σε ένα στρατόπεδο στο Γκέρλιτς, έπαιζε ένας Συριανός. «Το ιδίωμα υπήρχε στη Σύρο, οπότε ο Μάρκος το κουβαλούσε πηγαίνοντας στον Πειραιά και εκεί το ανέπτυξε», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Μετά τη συζήτηση ακολούθησε  ζωντανό μουσικό πρόγραμμα με τον Δημήτρη Μυστακίδη και τους συνεργάτες του, αλλά και το μουσικό σύνολο των μαθητών και καθηγητών της συριανής σχολής Εν Χορδαίς & Οργάνοις (Η Μεγάλη του Μάρκου Σχολή).

Επισυνάπτεται το Δελτίο Τύπου του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος