Αφιέρωμα στην “ακρόπολη” της νεότερης Ελλάδας

“Στην είσοδο του λιμανιού της Ερμούπολης στέκεται σιωπηλό, πληγωμένο, ένα από τα πιο σημαντικά κτίρια της πρώτης εποχής του νέου ελληνικού κράτους. Σχεδιάστηκε από Γερμανούς αρχιτέκτονες και κτίστηκε από Κυκλαδίτες μαστόρους. Η εποχή του το προόριζε για λοιμοκαθαρτήριο, όμως οι καιροί το επέλεξαν αργότερα για στρατώνα, φυλακές, άσυλο φρενοβλαβών, στέγη για κάθε λογής πρόσφυγες, για τερματικό σταθμό του τηλεγραφικού καλωδίου που ένωνε τις επικοινωνίες όλης της Μεσογείου θάλασσας”.

Με τα παραπάνω λόγια τα “Συριανά Γράμματα” καλωσορίζουν τον αναγνώστη της περιοδικής έκδοσης, στο πέμπτο τεύχος που εκδόθηκε και αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και ιδιαίτερο αφιέρωμα στο Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου στην περιοχή των Λαζαρέτων.

Πρόκειται για μία ακόμη υπεύθυνη κι ενδιαφέρουσα δουλειά με τη σφραγίδα του Δημήτρη Βαρθαλίτη και της ομάδας που επιμελήθηκε το νέο τεύχος, οι οποίοι συμβάλλουν με την έρευνα και τα κείμενά τους, στην ανάδειξη και παρουσίαση όλων των σημαντικών στοιχείων που συνοδεύουν το ιστορικό κτίριο – την ακρόπολη της νεότερης Ελλάδας – όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, με κύριο σκοπό την πυροδότηση της προσπάθειας διάσωσής του.

Το πολυσέλιδο αφιέρωμα στο ιστορικό κτίριο, καθώς και στην περιοχή που αυτό κτίστηκε, μπορεί να προμηθευτεί ο κάθε ενδιαφερόμενος αναγνώστης από τα βιβλιοπωλεία, προκειμένου να απολαύσει ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, μέσα από “ζωηρά” και τεκμηριωμένα κείμενα που περιλαμβάνουν στοιχεία για τη λειτουργία του σε διάφορες ιστορικές περιόδους.

Αφύπνιση για τη διάσωσή του

Το κτιριακό συγκρότημα των Λαζαρέτων που σήμερα συναντά καθημερινά την απειλή της ολοκληρωτικής “αποσύνθεσης”, αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της Σύρου και της νεότερης Ελλάδας, το οποίο κατά καιρούς έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη σε θεωρητικό επίπεδο αναφορικά με τον τρόπο πιθανής αξιοποίησής του.

Μέσα από το εν λόγω αφιέρωμα που περιλαμβάνει το 5ο τεύχος των Συριανών Γραμμάτων, ο Δημήτρης Βαρθαλίτης επιχειρεί να συγκινήσει σε ευρύτερο και κεντρικό επίπεδο αναφορικά με το ιστορικό κτίριο, προκειμένου αυτό να διασωθεί και μαζί με αυτό και η πολύτιμη και “σκληρή” ιστορία του.

Έκκληση του ίδιου είναι οι αρμόδιες Αρχές να στρέψουν το βλέμμα τους στο εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα που φέρει την υπογραφή του Βάιλερ, ώστε να μην αποτελεί χαρακτηρισμένο μνημείο από το ελληνικό κράτος (1978) μόνον στα χαρτιά, αλλά να ακολουθήσουν πράξεις για την ουσιαστική προστασία του.

Αυτή την επιθυμία του, καλεί και τους Συριανούς να την υιοθετήσουν, αγκαλιάζοντας την ιστορία του τόπου τους, αναφορικά με την οποία στο σημείωμα της νέας έκδοσης, αναφέρει τα εξής: “Το λαζαρέτο της Σύρου, ένα από τα ωραιότερα λοιμοκαθαρτήρια της εποχής του, στην αρχή του 21ου αιώνα, ζει την απόλυτη απαξίωση, την κατερήμωση, την εξαφάνιση. Μαζί του ζουν την περιφρόνηση όλες οι μνήμες που ταξιδεύουν σε αυτό.

Αυτό το τεύχος των Συριανών Γραμμάτων θέλει να συμβάλει έτσι ώστε να αντιστραφεί η μοιρολατρική πορεία καταστροφής του, να αφυπνιστούν τα αντανακλαστικά της συριανής κοινωνίας και να γίνει δυνατή η αναστήλωση και διάσωση του σπουδαίου αυτού μνημείου της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας.”.

Πολύτιμο ταξίδι στην ιστορία μέσα από την επιμελημένη έκδοση

Η επιμελημένη έκδοση των σχεδόν 300 σελίδων περιλαμβάνει πολύτιμο φωτογραφικό υλικό που ζωντανεύει την ιστορία του κτιριακού συγκροτήματος και το οποίο έχει φροντίσει κι επιμεληθεί ο Θωμάς Δρίκος. Ενδεικτικά, για το τι θα συναντήσει ο αναγνώστης των “Συριανών Γραμμάτων” στο 5ο τεύχος, αξίζει να αναφερθεί το φωτογραφικό υλικό από τις επιγραφές και τα χαράγματα στους τοίχους του Λοιμοκαθαρτηρίου, όπως επίσης καλλιτεχνικές ασπρόμαυρες λήψεις από τον εσωτερικό κι εξωτερικό χώρο του, έγγραφα και ντοκουμέντα για την υγειονομική ιστορία της Σύρου, αλλά και αποκόμματα από παλαιές εφημερίδες της Ερμούπολης που περιλαμβάνουν άρθρα κι ενημερώσεις σχετικά με την πανώλη. Ιδιαίτερη ενότητα αποτελούν και οι σελίδες με τις στατιστικές πληροφορίες για τη λειτουργία του κτιρίου ως χώρου φυλακών, ενώ έντονη συγκίνηση προκαλεί τόσο το εξώφυλλο με τη φωτογραφία της υδατογραφίας του Βάιλερ, όσο και το σχέδιο του Κωνσταντίνου Καταγά με τίτλο “Λοιμοκαθαρτήριο”.

Θα αποτελούσε παράλειψη να μην αναφερθεί πως εκτός από τον Δημήτρη Βαρθαλίτη, το νέο τεύχος περιλαμβάνει κείμενα των Αχιλλέα Δημητρόπουλου (αρχισυντάκτης), Θωμά Δρίκου, Αθηνάς Βασιάδου, Τάκη Γαλανόπουλου, Θράσου Καμινάκη, Αντώνη Τάντουλου, Μάνου Τελώνη και Μάριου Φρέρη.

Πολύτιμη επίσης υπήρξε η συνδρομή ανθρώπων του Ιστορικού Αρχείου Ερμούπολης.

Πατήστε επάνω στις φωτογραφίες για την πλήρη ανάπτυξή τους.