Λέξεις και φράσεις που μοιάζουν με παροιμίες.

Συχνά, όταν μιλάμε με φίλους και θέλουμε να αναφέρουμε ή να διηγηθούμε μια ιστορία ή ένα γεγονός που συνέβη σε κάποιον φίλο ή άγνωστο και έτυχε να ακούσουμε το περιστατικό ακούμε παράλληλα και κάποιες φράσεις που δείχνουν τη γνώμη του για το συμβάν ή γι' αυτό που άκουσε ή είδε. Από τα παλιά χρόνια ακούγαμε αυτές τις λέξεις και τις φράσεις, αλλά νομίζω ότι τις ακούμε....ίσως και τις χρησιμοποιούμε ακόμη.

Μερικά παραδείγματα:

“Κρύβε λόγια: Οι Έλληνες που ανήκαν στην Φιλική Εταιρεία, επειδή φοβόντουσαν μήπως προδοθούν στους Τούρκους, πριν να κηρύξουν την Επανάσταση, πρόσεχαν πάρα πολύ ποιους θα έκαναν μέλη τους. Η εχεμύθεια ήταν το πρώτο τους άρθρο και δεν επέτρεπαν σε κανέναν να φλυαρήσει, ακόμη και σε φίλους. Αφού τους ανθρώπους τους διάλεγαν προσεκτικά, ύστερα από μεγάλη δοκιμασία τότε τους έλεγαν το μυστικό και τους έδιναν τη συμβουλή, που ήταν μάλλον διαταγή να κρύβουν λόγια, να μη μιλάνε σε κανέναν για το θέμα αυτό. Το “κρύβε λόγια” εφαρμόστηκε σε πολλές περιπτώσεις και κατά την Επανάσταση του 1821.

Βέβαια, ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούμε αυτές τις δύο λέξεις όταν εμπιστευόμαστε ένα μυστικό σε κάποιον ή κάποιον από τους φίλους μας.

“Κροκοδείλια δάκρυα”: Ο Κροκόδειλος όταν θέλει να ξεγελάσει το θύμα του, κρύβεται πίσω από κανένα βράχο ή δέντρο και αρχίζει να βγάζει κάτι παράξενους ήχους που μοιάζουν καταπληκτικά με κλάμα μωρού.

Συγχρόνως, ίσως από την προσπάθεια που βάζει για να...κλάψει, τρέχουν από τα μάτια του άφθονα και χοντρά δάκρυα. Έτσι, αυτοί που τους ακούν, νομίζουν ότι πρόκειται για κάποιο παιδάκι που χάθηκε και τρέχουν να το βοηθήσουν....Ο κροκόδειλος επιτίθεται τότε ξαφνικά και κάνει τη δουλειά του. Στην αρχαία Ελλάδα ο κροκόδειλος ήταν άγνωστος. Οι Φοίνικες, όμως που ήταν σπουδαίοι έμποροι, έφθαναν στα λιμάνια της Κορίνθου, του Πειραιά και της Σύρου, μιλούσαν συχνά για τα διάφορα εξωτικά ζώα, τα πουλιά και τα ερπετά της πατρίδας τους και άφηναν κατάπληκτους τους Έλληνες που δεν τα γνώριζαν και τους γέμιζαν με τρόμο, αλλά και θαυμασμό.

Φαίνεται ωστόσο ότι ο κροκόδειλος τους έκανε περισσότερη εντύπωση, κυρίως νε τα ψευτοκλάματά του. Ο γνωστός σε μας τους Συριανούς, ο Φερεκύδης, όταν ήταν νεαρός έγραψε ένα επίγραμμα: “Εάν η γη ήθελε να συλλάβει εκ των δακρύων της γυναικός, εκάστη ρανίς των θα εγέννα κροκόδειλον” Παρόλο, λοιπόν, που στην Ελλάδα δεν υπήρχαν κροκόδειλοι, τα “κροκοδείλια δάκρυα” που λέμε σήμερα γι΄ αυτούς που ψευτοκλαίνε, είναι φράση καθαρά αρχαία Ελληνική.

“Κατά φωνή κι ο γάιδαρος”: Ένα από τα πιο συμπαθητικά ζώα είναι κι ο γάιδαρος. Από τα αρχαιότατα χρόνια οι άνθρωποι τον αγαπούσαν, όχι μόνο για την υπομονή που δείχνει στις πιο βαριές δουλειές, αλλά και για την αντοχή του. Οι Φαραώ (του 4.000 π.Χ) είχαν γαϊδάρους εξημερωμένους που τους χρησιμοποιούσαν με τον ίδιο τρόπο που τους χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα. Οι αρχαίοι τους θεωρούσαν σύμβολο πολλών αρετών και σαν ιερά ζώα.

Όταν ένας γάιδαρος φώναζε, προτού αρχίσει η μάχη, νόμιζαν ότι οι θεοί τους προειδοποιούσαν για τη νίκη.

Κάποτε ένας σημαντικός αρχαίος Έλληνας του στρατού ετοιμαζόταν να επιτεθεί σε μεγάλη ομάδα εχθρών που ίσως....ετοιμαζόντουσαν να κατακτήσουν τη βόρεια περιοχή της χώρας. Δεν ήταν όμως βέβαιος ότι θα κατόρθωναν να τους αντιμετωπίσουν γιατί οι Έλληνες στρατιώτες ήταν λίγοι. Ζήτησε τότε να του σταλούν και περισσότεροι ακόμη από άλλες περιοχές της χώρας. Πάνω που ήταν έτοιμος να ξεκινήσει αυτός την επίθεση κατά των εχθρών άκουσε ξαφνικά τη φωνή ενός γαϊδάρου από το στρατόπεδο του. “Κατά φωνή κι ο γάιδαρος!” είπε ενθουσιασμένος ο αρχηγός του στρατού. Ενώ ήταν έτοιμοι να επιτεθούν στους εχθρούς, ανακάλυψαν ότι κάτι κακό τους προέκυψε και απομακρύνθηκαν από τη χώρα.

Από τότε ο λόγος έμεινε και τον λέμε συχνά, όταν βλέπουμε ξαφνικά φίλο μας, που δεν τον περιμέναμε, ή κάποιον μη φίλο μας που επίσης δεν περιμέναμε.

Είναι μαγκιόρος: Η λέξη μαγκιόρος είναι ιταλική και παράγεται από το “μαντζόρε”. Μαντζόρε στη μουσική θα πει μεγαλύτερος, ανώτερος, σπουδαίος. Μ' αυτήν ακριβώς την έννοια χρησιμοποιεί τη λέξη όταν θέλει να μιλήσει για την “καπατσοσύνη” γενικά ή για κάποια ιδιαίτερη ικανότητα ενός ανθρώπου. Ίσως από την ιταλική “μαντζόρε” θα πρέπει να παράγονται και τα επίθετα “μαντζόρος” και “μαγκιόρος”.

Ήθελε και την πίτα σωστή και το σκύλο χορτάτο: Η φράση ξεκινάει από παροιμία και είναι πολύ παλιότερη άλλα έγινε γνωστή από το επεισόδιο: Η ιστορία του τηλεγραφικού σύρματος στην Ελλάδα διανθίζεται με αρκετά κωμικά επεισόδια, από τα οποία το πιο αστείο είναι εκείνο, που συνέβη τον Δεκέμβρη του 1858. Πλησίαζε Πρωτοχρονιά και η βασίλισσα Αμαλία είχε παραγγείλει στη Γερμανία μερικά δώρα για τους αυλικούς της. Επειδή όμως αργούσαν να έρθουν, έστειλαν τον γραμματέα της, Μαναράκη στον Πειραιά, για να ρωτήσει τηλεγραφικά στη Σύρα, μήπως είχε φτάσει εκεί το ατμόπλοιο της γραμμής, που θα έφερνε τα δώρα. Το τηλεγράφημα έφυγε αμέσως για τον προορισμό του, αλλά η απάντηση που ήρθε σε λίγο έλεγε: “Και την πίτα θέλεις γερή και τον σκύλο χορτάτο. Εδώ χαλάει ο κόσμος, βρέχει και χιονίζει.”.

Έκπληκτος ο τηλεγραφητής είπε τα καθέκαστα στον Μαναράκη. Εκείνος διέταξε τότε να ξανακαλέσουν. Αυτή η απάντηση που ήρθε, ήταν ακόμα πιο αναιδής. Όχι μόνο θα φάω την πίτα, αλλά και τη σκύλα σου, παράτησέ με βλάκα!”: “Ο Μαναράκης έγινε έξω φρενών, έσπευσε να εκθέσει τα διατρέξαντα στον υπουργό Εσωτερικών, Χριστόπουλο, και να διατάξει την αντικατάσταση του ασεβήσαντος στη βασιλική εντολή υπαλλήλου. Αλλά τι είχε συμβεί; Ο τηλεγραφητής της Σύρας είχε αφήσει ανοιχτή τη γραμμή με τον τηλεγραφικό σταθμό, στην Καλλίπολη, και ο χειριστής του δεύτερου σταθμού που μιλούσε τυχαία την ώρα εκείνη με τον τηλεγραφητή της Σύρας (ο οποίος του είχε αφήσει μια σκυλίτσα και μια πίτα, για να τα παραλάβει αργότερα) έδινε τις περίεργες απαντήσεις, νομίζοντας ότι τις λαβαίνει ο φίλος του.

Φυσικά η παρεξήγηση δεν είχε συνέπειες, γιατί άκουσε την αστεία αυτή ιστορία η βασίλισσα Αμαλία, ξέσπασε σε δυνατά γέλια: “Τον φτωχό, τον καημένο!” είπε: ήθελε και την πίτα σωστή και τον σκύλο χορτάτο”.

Ας θυμόμαστε, ότι αυτή η φράση, που συχνά ακούγεται έχει άμεση σχέση με το δικό μας νησί, τη Σύρο.

Μαίρη Ρώτα