Ευτυχισμένα γενέθλια

Οι «Διαδρομές στη Μάρπησσα» έγιναν 10 χρονών και γιόρτασαν τα γενέθλιά τους μαζί με αμέτρητους φίλους που έσπευσαν στον παραδοσιακό οικισμό της Πάρου για τη φετινή επετειακή διοργάνωση.

Συγκίνηση και χαρά ήταν τα κυρίαρχα στοιχεία της τριήμερης αυτής γιορτής που είχε ως στόχο να θυμίσει τις πιο όμορφες και ιδιαίτερες στιγμές που έχουν μοιραστεί μέχρι σήμερα εθελοντές, κάτοικοι, καλλιτέχνες κι επισκέπτες, αλλά και να ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον για την τοπική πολιτιστική κληρονομιά.

Η μεγάλη «οικογένεια» του φεστιβάλ αντάμωσε, περπάτησε και γιόρτασε στη Μάρπησσα από 23 έως 25 Αυγούστου 2019, με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, του Δήμου Πάρου, της ΚΔΕΠΑΠ και της Δημοτικής Κοινότητας Μάρπησσας. Σημαντική ήταν η αρωγή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στη διεξαγωγή του φετινού προγράμματος, ενώ για άλλη μία φορά επαγγελματίες και φορείς της Πάρου «αγκάλιασαν» την εξαιρετική πρωτοβουλία μιας ομάδας φωτισμένων ανθρώπων – εθελοντών που αγαπούν και αναδεικνύουν τον τόπο τους και τις ανθρώπινες αξίες και παραδόσεις.

Οι διοργανωτές ευχαρίστησαν θερμά τους κατοίκους του χωριού για την αγάπη τους και την προθυμία τους να ανοίξουν και φέτος τα σπίτια και τις αυλές τους για να υποδεχτούν εκατοντάδες κόσμου από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και για τη βοήθειά τους στο μαγείρεμα της παραδοσιακής παριανής ρεβιθάδας που οι επισκέπτες είχαν τη χαρά να γευτούν.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες απηύθυναν προς την Ελληνική Ομάδα Διάσωσης – Παράρτημα Κυκλάδων, που με την παρουσία του συνέβαλε στην ομαλή διεξαγωγή της διοργάνωσης, τον Σύλλογο Γυναικών Μάρπησσας, το Σύλλογο Ατλαντίς Άσπρου Χωριού και το ΚΤΕΛ Πάρου για τη συνεργασία τους.

Τρεις μέρες γιορτή

Στο πλαίσιο των φετινών «Διαδρομών» παρουσιάστηκε η έκθεση σύγχρονης τέχνης “Το καλοκαίρι είναι το αντίθετο της ιστορίας”, με την επιμέλεια της Δέσποινας Ζευκιλή. Η έκθεση είχε σαν αφετηρία την έννοια της γιορτής, ξεκινώντας από το τι μπορεί να είναι ένα σύγχρονο νησιώτικο φεστιβάλ και τι θέση έχουν σε αυτό οι παραδοσιακές τελετουργίες.

Μια οικογενειακή, τοπική, εθνική γιορτή μπορεί να είναι μια επανάληψη στερεότυπων τελετουργιών, όπου η ευφορία και η υιοθέτηση συγκεκριμένων ρόλων εκλαμβάνεται ως αυτονόητη, αλλά μπορεί να γίνει αφορμή και για μια κριτική επαναξιολόγηση μοτίβων, τελετουργιών, ιδεολογιών που συνδέονται με την παράδοση και να φέρει στην επιφάνεια στερεότυπα, απωθημένα, σχέσεις εξουσίας. Ή να δώσει το έναυσμα για να ξεδιπλωθεί ένα νέο συνειρμικό παιχνίδι ανάμεσα σε λέξεις, εικόνες, ιστορικά ντοκουμέντα και κληροδοτήματα της ιστορίας (της τέχνης). Φέρνοντας μαζί τα έργα τεσσάρων καλλιτεχνών που επισκέφτηκαν τη Μάρπησσα και δημιούργησαν νέα έργα ή ξαναείδαν παλιότερα, η έκθεση αναρωτήθηκε τι σημαίνει η έκφραση “σύγχρονο παρελθόν”.

Ο ήχος της τσαμπούνας, το κέλυφος ενός κυκλαδίτικου σπηλαίου, οι παραδοσιακοί χοροί, η Μάρπησσα των παλιών περιηγητών, ο λόγος του Σεφέρη ήταν μερικές από τις αφετηρίες της έρευνας των καλλιτεχνών που δημιούργησαν τη δική τους αφήγηση αντλώντας από τις τοπικές αλλά και τις προσωπικές τους αναφορές.

Ο πόθος για την καλοκαιρινή ανεμελιά, η νοσταλγία για τη νησιώτικη “αυθεντικότητα” και το αρχετυπικό τοπίο, τον ήλιο και την πέτρα, το “παραδοσιακό” και τις προσωπικές τελετουργίες των διακοπών επανέρχονται αντανακλαστικά κάθε καλοκαίρι συσκοτίζοντας τις συγκρούσεις και την ιστορία που θέλει μερικές από τις μεγαλύτερες καταστροφές να έχουν συμβεί αυτή την εποχή, από το μαύρο καλοκαίρι του 1974 στην Κύπρο ως τις πυρκαγιές. Η έκθεση εστίασε σε αυτή την ιδιαίτερη καλοκαιρινή συνθήκη, τη σχετικότητα του θερινού χρόνου που έχει τη δύναμη να εξαφανίζει την ιστορία (συλλογική και προσωπική), δημιουργώντας μια διαχρονική λούπα εικόνων και αισθήσεων.

Ο ήχος της τσαμπούνας κλεισμένος στο κέλυφος ενός παριανού σπηλαίου παρέσυρε το κοινό σε μια εγκεφαλική διαδρομή. Ένα μάθημα υδραίικου χορού έθεσε το ερώτημα του πώς μια παράδοση με συγκεκριμένο ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο μπορεί να μεταδοθεί από γενιά σε γενιά αναζητώντας τους μηχανισμούς της απομάγευσης και της επαναμάγευσης. Μια απαγγελία για τη σχετικότητα του θερινού χρόνου με σεφερικές αναφορές αναρωτήθηκε “Τι μέγεθος χρειάζεται ένα γεγονός για να το χαρακτηρίσουμε δικό μας;” μπροστά στο άγαλμα ενός νεαρού παριανού αντιστασιακού. Το ξεχασμένο κασετόφωνο ενός αυτοκινήτου και ένα βίντεο κλιπ επανέλαβαν εμμονικά ήχους και φράσεις σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να γιορτάσουμε και να απολαύσουμε με φόντο το υπνωτιστικό περιβάλλον ενός νησιού-θέρετρου, ενώ η Μάρπησσα του Γιάννη Ρίτσου συνάντησε τα γραπτά άλλων υπαρκτών και επινοημένων ποιητών και άλλων προσώπων στις σελίδες και τα περιθώρια ενός χειροποίητου εικαστικού βιβλίου (“Mάρπτω”).

Στην έκθεση συμμετείχαν οι καλλιτέχνες: Ναταλί Γιαξή, Ανθή Δαουτάκη, Γιάννης Παπαδόπουλος, Θωμάς Τσαλαπάτης.

Οι καλύτερες στιγμές της φετινής διοργάνωσης

Το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας άνοιξε με το εργαστήριο για παιδιά δημοτικού «Έγινα κιόλας δέκα χρονών» με τη συγγραφέα – υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης WWF Ελλάς, Ελένη Σβορώνου και ολοκληρώθηκε με παραμύθια του κόσμου για μεγάλους και μεγάλα παιδιά από τη Λίλη Λαμπρέλλη. Μεταξύ άλλων, το κοινό είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την παράσταση σύγχρονου χορού “(Re)Related” (Σύλληψη/ χορογραφία: Άννα Ανουσάκη) και να απολαύσει το δημοφιλές μουσικό σχήμα Gadjo Dilo, το οποίο γιόρτασε τα 10 χρόνια «Διαδρομών στη Μάρπησσα» μαζί με τα 10 χρόνια πορείας τους.

Η δεύτερη ημέρα ξεκίνησε με εξερεύνηση του αθέατου κόσμου των σπηλαίων. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου – Αγίου Νικολάου με τον σπηλαιολόγο της Ε.Σ.Ε. Γιώργο Ανουσάκη, ο οποίος μοιράστηκε με τους συμμετέχοντες πολύτιμες πληροφορίες γύρω από τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τον αθέατο κόσμο των 42 τοποθεσιών - σπηλαίων της Πάρου.

Ξεχωριστή στιγμή αποτέλεσε η συνάντηση 10 αγαπημένων μουσικών των «Διαδρομών» στη σκηνή του φεστιβάλ. Στην επετειακή αυτή συναυλία συμμετείχαν οι: Βαγγέλης Καρίπης, Πέτρος Κλαμπάνης, Γιώργος Κοντογιάννης, Σταύρος Λάντσιας, Σπύρος Μάνεσης, Μάρθα Μαυροειδή, Σπυριδούλα Μπάκα, Αλέξανδρος Μποτίνης, Γιώργης Ξυλούρης (Ψαρογιώργης), Σωκράτης Σινόπουλος.

Την τελευταία ημέρα, μικροί και μεγάλοι έπαιξαν παριανούς σβούρους, τσαμπούνες και τουμπάκια σκόρπισαν μελωδίες στο  χωριό, ενώ τη λήξη της φετινής διοργάνωσης σήμανε – το νησιώτικο γλέντι με τον Νίκο Οικονομίδη και την Κυριακή Σπανού. Μαζί τους ο Παναγιώτης Βέργος, ο Γιώργος Γαβράς και ο Νίκος Τσαντάνης.