Γεώργιος Σουρής (1853 – 1919)

Γεννήθηκε στην Ερμούπολη το 1853... “Ο πατέρας της έμμετρης σάτιρας στη Νεώτερη Ελλάδα και κορυφαίος εκπρόσωπός της, Γεώργιος Σουρής, γεννήθηκε στη Σύρα. Πέρασε τα παιδικά και τα εφηβικά χρόνια του στην Ερμούπολη, που έπαιζε το βασικό ρόλο στη μεταμόρφωση του νεοπαγούς ελληνικού κράτους”. Από ένα ειδικό βιβλίο Πράξεων του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως Σύρου (όπως αναφέρει ο Μ. Χατζηγεωργίου). “Τη 23η Απριλίου εβαπτίσθη ο υιός του Χριστόφορου Σουρή και της Μαρίας Παρπαριά, γεννηθείς της Α' Φεβρουαρίου 1853, ωνομάσθη Γεώργιος αναδεχθείσης* αυτόν της Μαρίας Γ. Λέστου. Μάρτυς παρέστη η μαία Μαρία Νικολάου. Εφημέριος Ιωάννης Λαγογιάννης”

Τις γυμνασιακές σπουδές του έκανε στην Αθήνα και όταν τελείωσε, επειδή ήθελε να γίνει έμπορος, ταξίδεψε στη Ρωσία όταν ήταν δεκαεπτά χρόνων και εργάστηκε στην πόλη Αζόφ σε ένα σιτεμπορικό κατάστημα ενός Χιώτη. Για τα χρόνια αυτά που έζησε και δούλεψε στη Ρωσία έγραψε τους στίχους του “Εγώ εις Ρωσίαν”. Σε πολλούς στίχους αναφέρεται η αυτοβιογραφία του με την εργασία του, την δραστηριότητά του, όπως:

...”Δύο μήνας όλους της Αζόφ μ' εξένιζεν η κώμη,

μέρα και νύχτα ήκουα τους Ρούσσους και της Ρούσσαις,

και πέντε λέξεις Ρούσσικαις δεν έμαθα ακόμη

μήπως μια ώρα ήσυχο με άφιναν αι Μούσαις;

Ο έμπορός μου ήθελε να κλέβω στο κιλό...

Τι έξυπνος! Τι πονηρός! Σαν νέος της Αθήνας!...

Τελικά δεν του άρεσε ο εμπορικός κλάδος, αποδείχτηκε ακατάλληλος σ' αυτήν την εργασία και επέστρεψε στην Ελλάδα. Αρχικά εργάστηκε σ' ένα συμβολαιογραφείο στην Αθήνα. Παράλληλα γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έπαιζε ερασιτεχνικά σε θιάσους θεατρικούς και παράλληλα έκανε προγυμνάσεις, μαθήματα θεάτρου σε μαθητές. Τότε τον απέρριψαν από το Πανεπιστήμιο και δεν μπόρεσε να πάρει πτυχίο.

Για να ζήσει, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και συνεργάστηκε με τα περιοδικά: “Ασμοδαίος”, “Μη χάνεσαι” του Β. Γαβριηλίδη, “Ραμπαγάς” του Τριαντάφυλλου και “Άριστοφάνης” του Παναγιώτου.

Το ταλέντο του, (από μικρός έγραφε εύκολα στίχους) εκδηλώθηκε γρήγορα στην κατεύθυνση της σάτιρας.

Ταυτόχρονα υπηρετούσε, με γραπτά του, τα πατριωτικά ιδανικά, ψυχαγωγούσε και ενθουσίαζε. Τότε με τη συμβουλή του Δροσίνη εξέδωσε τη σατιρική πολιτική εφημερίδα ο “Ρωμιός”. (άρχισε το 1883 και συνεχίστηκε έως το 1918). Ήταν όλη έμμετρη και την έγραφε μόνος του. Αυτή η εφημερίδα, ο “Ρωμιός” είχε μεγάλη διάδοση και στην ελεύθερη και στην σκλαβωμένη Ελλάδα, και στους μορφωμένους και στους αγράμματους και έκανε τον Σουρή γνωστό και δημοφιλή, αν και κάποια από τα κείμενά του ήταν λίγο αρνητικά προς πολιτικούς, αξιωματικούς, καθηγητές, αυλικούς κ.α.

Μέσα στις σελίδες της σατιρικής του εφημερίδας, που κυκλοφορούσε μέχρι την εποχή του θανάτου του (1919) δηλαδή περίπου επί τριάντα εφτά ολόκληρα χρόνια, υπάρχει όλο το έργο του Σουρή. Όλα αυτά τα γραπτά κείμενα κυκλοφορούσαν σε 4 τόμους το 1882, 1883, 1887.

Τα “Άπαντα” κ.α του Σουρή

Εκτός από την εφημερίδα “Ρωμηός” ο Σουρής είχε ασχοληθεί και με πολλά άλλα καθημερινά και ιστορικά θέματα της χώρας μας. Έγραψε ακόμη πολλά λυρικά ποιήματα και ελεγείες* για το θάνατο σημαντικών προσώπων, όπως της βασίλισσας Βικτωρίας, του Χαρίλαου Τρικούπη κ.α. Οι στίχοι του έβρισκαν τρομερά μεγάλη εντύπωση και κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα σ' όλη την ελεύθερη Ελλάδα (σήμερα σ' ολόκληρη τη χώρα). Είχε πραγματικά την ικανότητα να πιάνει το σφυγμό και να προσφέρει ευχαρίστηση στους ανθρώπους...

Αξιόλογη είναι επίσης και η έκδοση, τα “Άπαντα” που κυκλοφόρησε σε 3 τόμους το 1940. Άλλα έργα του από το παρελθόν είναι “Περιφέρεια” (1886), “Επιδημία” (1881), είναι μια σατιρική σύνθεση για την κατάσταση που επικρατούσε τότε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας τύφου. “Ανατολικόν ζήτημα” (1878) αφορούσε τη δραστηριότητα του Θ. Δηλιγιάννη, που φρόντιζε να βοηθήσει η Ευρώπη να ελευθερωθεί και η Θεσσαλία. Ασχολήθηκε με τον “ερωτισμό” του Λόρδου Μπάιρον στην Αθήνα κ.α

Έγραψε και πολλές κωμωδίες και μονόπρακτα, που παίχτηκαν κατά καιρούς και μετέφρασε τις “Νεφέλες” του Αριστοφάνη στα νέα Ελληνικά. Στα σατιρικά του ποιήματα, αν και μερικά σατιρίζουν ορισμένα πρόσωπα, αλλά και καταστάσεις, υπάρχει πάντα ευγένεια και εξυπνάδα που αφοπλίζει. Είχε πραγματικά την ικανότητα να παίζει με τους στίχους εύθυμα, δίχως να πληγώνει κανένα.

100 χρόνια από τον θάνατό του

Ο Σουρής είχε πραγματικά την ικανότητα να πιάνει το σφυγμό του λαού. Αγαπήθηκε όμως και θαυμάστηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της Αθήνας. Είχε υποστηριχθεί οικονομικά και του έκαναν δώρο ένα σπίτι στο Φάληρο, που έγινε κέντρο φιλολογικών συζητήσεων.

Όταν έφυγε από τη ζωή, η κηδεία του έγινε με δημόσια δαπάνη και με τιμές στρατηγού, και η κυβέρνηση του απένειμε το παράσημο του Ταξιάρχη του Σωτήρα.

Τα έργα του συγκεντρώθηκαν στα ποιήματα (2 τόμοι 1892) και στα Άπαντα (2 τόμοι 1909)

Ο Σουρής σταδιακά διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα, που ήταν ανακάτεμα της καθαρεύουσας και της δημοτικής. Ήταν ένας μεγάλος ποιητής!

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης είπε το 1898 τη γνώμη του: “Από τους σύγχρονους ποιητάς προτιμώ τον Σουρήν, αν όχι διά την πρωτοτυπίαν των νοημάτων του, ως τον κάλλιστον τουλάχιστον παντός άλλου, κατορθώσαντα να εκφράση ακριβώς και ζωηρός όσα έχει να είπη...”

Οι σάτιρες του Σουρή αποτελούν ένα είδος ιστορικού αρχείου για την πολιτική κατάσταση και την κοσμική ζωή της εποχής του.

Μονολογεί ο Σουρής: Ω! Σύρος εις τους βράχους σου είδα το φως του κόσμου, εδώ εγέννησαν κι εμέ τα σπλάχνα της μητρός μου.

-Ερμούπολη με γοητεύεις, είμαι υπερήφανος που είσαι η πατρίδα μου! Άλλωστε άνθρωποι σπουδαίοι που δεν γεννήθηκαν εδώ, αλλά σε επισκέφθηκαν, γοητεύτηκαν κι αυτοί!

*Ελεγεία: είδος αρχαίου ποιήματος από δίστιχες στροφές.

* Αναδέχομαι: αναλαμβάνω υπεύθυνα

Μαρία Ρώτα