Η βιομηχανική ιστορία της Σύρου περνά τα σύνορα

Τα εφόδια για μία οργανωμένη προβολή της πλούσιας βιομηχανικής ιστορίας του σε διεθνές επίπεδο, καθώς και τη συμμετοχή του σε ένα διευρυμένο δίκτυο ανταλλαγής εμπειρογνωμοσύνης και καλών πρακτικών δύναται να εξασφαλίσει στο νησί της Σύρου η ενδεχόμενη ένταξη του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης στο Πρόγραμμα Πολιτιστικών Διαδρομών του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ).

Το εν λόγω πρόγραμμα ξεκίνησε το 1987, με στόχο την προώθηση, διαφύλαξη, αξιοποίηση και μεταβίβαση στις επόμενες γενιές της κοινής ευρωπαϊκής υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Οι πιστοποιημένες Πολιτιστικές Διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης εφαρμόζουν στην πράξη τις θεμελιώδεις αρχές του Οργανισμού: ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτιστική δημοκρατία, πολιτιστική πολυμορφία και ταυτότητα, διάλογος, αμοιβαίες ανταλλαγές και πολιτιστικός πλούτος πέρα από σύνορα, δια μέσου των αιώνων.

Οι Πολιτιστικές Διαδρομές διατηρούν και αξιοποιούν τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης ως παράγοντα βελτίωσης του περιβάλλοντος διαβίωσης, καθώς και ως πηγή πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Επιπλέον, προωθούν τον πολιτιστικό τουρισμό που προάγει τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Μέσω του προγράμματος, το Συμβούλιο της Ευρώπης προσφέρει ένα μοντέλο πολιτιστικής και τουριστικής διαχείρισης. Συναντήσεις, εκπαιδευτικές δράσεις, σεμινάρια και φόρουμ διοργανώνονται σε τακτική βάση, τα οποία προωθούν τις ανταλλαγές και την ανάπτυξη κοινών, καινοτόμων στρατηγικών για την στήριξη της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης, του βιώσιμου τουρισμού και της ευρωπαϊκής ιθαγένειας

Διευρυμένη Μερική Συμφωνία

Τον Δεκέμβριο 2010 με το Ψήφισμα CM/Res(2010)53 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θεσπίστηκε, για μια αρχική περίοδο τριών ετών, η Διευρυμένη Μερική Συμφωνία Πολιτιστικών Διαδρομών (ΔΜΣ). Η σύσταση της ΔΜΣ επιβεβαιώθηκε το 2013 με το Ψήφισμα CM/Res(2013)66, με σκοπό να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη των Πολιτιστικών Διαδρομών. Η Διευρυμένη Μερική Συμφωνία επιδιώκει να ενισχύσει το δυναμικό των Διαδρομών για πολιτιστική συνεργασία, βιώσιμη εδαφική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή, με ιδιαίτερη έμφαση στις θεματικές που έχουν συμβολική σημασία για την ευρωπαϊκή ενότητα, ιστορία, πολιτισμό και αξίες, καθώς και την ανακάλυψη λιγότερο γνωστών προορισμών.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΜΣ απονέμει την πιστοποίηση «Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης» και διενεργεί τακτικές αξιολογήσεις των πιστοποιημένων διαδρομών, σύμφωνα με το Ψήφισμα CM/Res(2013)67 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο οποίο ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της πιστοποίησης.

Στην κρίση του Δημοτικού Συμβουλίου

Η πρόθεση του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης για ένταξη του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, του πρώτου βιομηχανικού μουσείου της χώρας που συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια λειτουργίας, αφορά συγκεκριμένα στην Ευρωπαϊκή Διαδρομή Βιομηχανικής Κληρονομιάς, η οποία πιστοποιήθηκε ως Πολιτιστική Διαδρομή του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Απρίλιο του 2019, με φορέα διαχείρισης το δίκτυο ERIH (European Route of Industrial Heritage) αριθμώντας σήμερα πάνω από 250 μέλη σε 26 χώρες μεταξύ των οποίων ιδιωτικοί και δημόσιοι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε θέματα βιομηχανικής κληρονομιάς.

Η πρόταση θα τεθεί προς έγκριση στην προσεχή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, την Παρασκευή 3 Ιουλίου 2020.

Ευρωπαϊκή Διαδρομή Βιομηχανικής Κληρονομιάς

Ο πυρήνας του προγράμματος είναι η ίδρυση κομβικών σημείων βιομηχανικής κληρονομιάς σε χώρες που διαθέτουν ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή και όπου ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία μέσω πολυμεσικών παρουσιάσεων και ελκυστικών ξεναγήσεων να ξαναβιώσει τη βιομηχανική ιστορία τους. Από τους κόμβους θα ξεκινούν περιφερειακές διαδρομές που θα συνδέουν βιομηχανικές τοποθεσίες και θα στοχεύουν στην ανάπτυξη του τοπικού τουρισμού.

Σκοπός της δράσης είναι η παροχή πληροφοριών σχετικά με τη βιομηχανική κληρονομιά και η προώθηση της φιλοσοφίας της ERIH, που προσπαθεί να καθιερωθεί ως ευρωπαϊκό brand, ενθαρρύνοντας τη διεθνή μεταφορά γνώση και τη λήψη διασυνοριακών πρωτοβουλιών.

Επισημαίνεται ότι, η Ελλάδα ​είναι μέλος της Διευρυμένης Μερικής Συμφωνίας από το 2011 και μετέχει στο Διοικητικό της Συμβούλιο μέσω της Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Πολιτισμ​ού και Αθλητισμού.  Σήμερα στη Διαδρομή μετέχουν τέσσερις ελληνικοί φορείς: το Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας - Vagonetto, το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, το Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη στα Χανιά καθώς και το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ.

Οι Δρόμοι της Ελιάς αποτελούν έως τώρα τη μοναδική ελληνικής πρωτοβουλίας Πολιτιστική Διαδρομή, ενώ η Ελλάδα έχει διασυνδεθεί με εννέα Διαδρομές: Ευρωπαϊκή Διαδρομή Κοιμητηρίων, Δρόμοι των Φοινίκων, Iter Vitis, Ευρωπαϊκή Διαδρομή Ιστορικών Λουτροπόλεων, Προορισμός Ναπολέων, Ευρωπαϊκοί Δρόμοι του Μότσαρτ, Δρόμος του Σιδηρού Παραπετάσματος, ​​​Ευρωπαϊκή Διαδρομή Βιομηχανικής Κληρονομιάς και Δρόμοι του Ιμπρεσιονισμού. ​​Παράλληλα, επιχειρείται η ενίσχυση της ελληνικής παρουσίας στις υφιστάμενες Διαδρομές και ταυτόχρονα διερευνάται η δυνατότητα υποβολής νέων προτάσεων ελληνικού ενδιαφέροντος.

Το 1998 ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτιστικών Διαδρομών - EICR, φορέας με αρμοδιότητες τεχνικής υπηρεσίας και κέντρου τεκμηρίωσης. Το EICR συστάθηκε σε σύμπραξη με το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου για να καλύψει επιχειρησιακές ανάγκες και από το 2011 αποτελεί την έδρα της ΔΜΣ. Ρόλος του είναι να επιβλέπει τον τριετή κύκλο αξιολόγησης των πιστοποιημένων Πολιτιστικών Διαδρομών, να εξετάζει τις αιτήσεις νέων προγραμμάτων, να παρακολουθεί τις δραστηριότητες στον τομέα των Διαδρομών, καθώς και να συντονίζει το έργο οργανώσεων - εταίρων. 

Οφέλη και προϋποθέσεις

Σύμφωνα με την αρμόδια Αντιδήμαρχο Πολιτισμού του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης, η ένταξη του Βιομηχανικού Μουσείου της Ερμούπολης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα θα εξασφαλίσει οργανωμένη προβολή σε διεθνές επίπεδο μέσω ξεχωριστής σελίδας στον ιστότοπο του φορέα https://www.erih.net, η οποία θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα 4 φωτογραφίες, σύντομο ιστορικό του μουσείου (200 λέξεων), στοιχεία επικοινωνίας, πληροφορίες λειτουργίας, και τοποθέτηση πινέζας ως σημείο ενδιαφέροντος στον Ευρωπαϊκό χάρτη διαδρομών Βιομηχανικής  κληρονομιάς. Παράλληλα, η δικτύωση του μουσείου στον κόμβο της ERIH ο οποίος δραστηριοποιείται σε μεταξύ άλλων σε συνέδρια, σεμινάρια, εργαστήρια, εκθέσεις και διάφορα πρότζεκτ, θα δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάπτυξης μέσω διαλόγου, ανταλλαγής εμπειρογνωμοσύνης και καλών πρακτικών σε θέματα βιομηχανικής ιστορίας και θεματικού τουρισμού.

Προκειμένου να υποβληθεί από τον Δήμο η αίτηση για τη διαδικασία ένταξης στην ERIH, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δέσμευση της ετήσιας συνδρομής προς τον φορέα η οποία ανέρχεται στα 100 ευρώ / έτος.