Ψηφιακή περιήγηση στην ιστορία της αρχαίας Σπάρτης

Χρήστος Πετρούλιας

Στη δημιουργία ενός ιστορικού, βιωματικού ψηφιακού χώρου για την αρχαία Σπάρτη με χρήση τεχνολογιών αιχμής αποσκοπεί ο Δήμος Σπάρτης, ο οποίος στα τέλη του περασμένου Μαΐου υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ). Οι δύο πλευρές θα αναπτύξουν στενή συνεργασία προκειμένου να προχωρήσουν σε κοινές δράσεις για την ανάδειξη, διάσωση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μέσω της  χρήσης νέων τεχνολογιών, με απώτερο στόχο τη δημιουργία τόσο του ψηφιακού μουσείου για την αρχαία Σπάρτη, αλλά και αντίστοιχο ηλεκτρονικό εκθετήριο για την καστροπολιτεία του Μυστρά.

Ο σχεδιασμός προβλέπει ότι με σύγχρονες τεχνολογικές υποδομές οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να «επιστρέφουν» στην αρχαιότητα και να παρακολουθούν την ιστορική εξέλιξη σε όλους τους κύριους σταθμούς της, να στέκονται σε συγκεκριμένα σημεία που αφορούν σε γεγονότα, θέματα ή πρόσωπα και να έχουν τη δυνατότητα διαδραστικής συμμετοχής, ώστε να επιλέγουν την πληροφόρηση που επιθυμούν με άμεσο και ζωντανό τρόπο. Δεν πρόκειται για «μουσειακή» παρουσίαση ευρημάτων και πληροφοριών, αλλά ένα συναρπαστικό οδοιπορικό στην ιστορία της Σπάρτης, που βήμα προς βήμα θα προσκαλεί τον επισκέπτη να λάβει μέρος στα γεγονότα.

Η ιστορία, οι επιφανείς Σπαρτιάτες, η αγωγή, η πόλη-κράτος (κοινωνική ζωή, Πολιτεία), η στρατιωτική αρετή και γενικά η αρχαία Σπάρτη και η παρακαταθήκη της στον κόσμο θα αποτελέσουν το περιεχόμενο του μουσείου, που θα κατανέμεται λειτουργικά και σε λογική αλληλουχία στις ενότητες αυτές, προσφέροντας στον επισκέπτη μια συνολική βιωματική εντύπωση.  Η εκθεσιακή αφήγηση θα συνδυάσει οπτικά και ακουστικά μέσα πληροφόρησης και γενικά όλες τις νέες τεχνολογίες που μπορούν να διαμορφωθούν κατάλληλα και να αποτελέσουν ψηφιακά εκθέματα, δημιουργώντας ένα σύνολο που θα αποδίδει τους θεματικούς άξονες του μουσείου. Ενδεικτικά, τέτοιες τεχνολογίες αποτελούν η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα με προβολή σε κάσκες VR ή σε εικονικό (στερεοσκοπικό) κινηματογράφο, dynamic projection, ολογραφικές προβολές, beacons για κινητές συσκευές, πολυμεσικές εφαρμογές κ.α.

Ο χώρος που υπάρχει θα χωριστεί σε τουλάχιστον δύο επιμέρους χώρους, όπου στον πρώτο θα τοποθετηθεί ένας εικονικός κινηματογράφος (περιγράφεται παρακάτω) ο οποίος θα μπορεί να φιλοξενήσει 20 με 40 επισκέπτες. Εκεί, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν μια ταινία εικονικής πραγματικότητας,  όπου θα αναπαρίσταται μέρος της αρχαίας Σπάρτης, όπως ήταν σε συγκεκριμένη εποχή (ακρόπολη, θέατρο, ιερά και αγώνες).

Ο δεύτερος χώρος θα περιλαμβάνει τις διαδραστικές επιφάνειες (οθόνες αφής τοποθετημένες σε κατασκευή τραπεζιού), στις οποίες θα αναπτύσσεται μέσα από πολυμεσικές εφαρμογές όλο το ιστορικό υλικό, οι θεματικοί άξονες του οποίου παρουσιάζονται ενδεικτικά παρακάτω. Στον χώρο αυτό θα υπάρχουν και άλλες τεχνολογικές εφαρμογές που θα αναπτυχθούν ώστε να παρουσιάζουν μέρος των θεματικών αξόνων και θα συμπληρώνουν την έκθεση.

Η αίθουσα θα διαμορφωθεί κατάλληλα ώστε να αποκτήσει συγκεκριμένη ταυτότητα, ενότητα αλλά και σκηνογραφική ομοιομορφία. Αυτή η διαμόρφωση θα προκύψει ύστερα από τη μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη και θα αφορά ενδεικτικά σε κατάλληλο χρωματισμό του χώρου, μικρές κατασκευές για τοποθέτηση εξοπλισμού και την δημιουργία σκηνογραφικής ταυτότητας, εκτυπώσεις και άλλο υποστηρικτικό υλικό,  κ.α. Η διαμόρφωση του χώρου, αλλά η τελική επιλογή της τεχνολογίας που θα αποδώσει το κάθε έκθεμα αλλά και το ιστορικό περιεχόμενο (θεματικές ενότητες), αποτελούν τη μουσειογραφική, μουσειολογική και ιστορική μελέτη που θα γίνουν στην αρχή του έργου.

Θεματικοί άξονες

Η Σπάρτη είναι από τις ελληνικές πόλεις που έχουν να αφηγηθούν τα περισσότερα για τα χρόνια της αρχαιότητας. Σήμερα, στην ίδια θέση με την αρχαία πόλη, προσελκύει το ενδιαφέρον των φίλων της ιστορίας, από όπου και αν αυτοί προέρχονται, από την Ελλάδα ή το εξωτερικό.

Η ιστορία της Σπάρτης ξεκινάει από τον 9ο αιώνα πΧ και για πολλούς αιώνες στη συνέχεια η πόλη έχει βασικό ρόλο, όχι μόνο στην πελοποννησιακή ιστορία, αλλά στην ελληνική ιστορία γενικότερα.

Ωστόσο, η Σπάρτη είναι –εντός και εκτός Ελλάδας– περισσότερο γνωστή για τη στρατιωτική αρετή της και τις πολεμικές σελίδες, παρά για την πολύ σημαντική πολιτισμική της διάσταση. Οι νόμοι, η πολιτειακή και κοινωνική συγκρότηση, η παιδεία, οι θεσμοί κ.ά. είναι πτυχές της ιστορικής της προσωπικότητας που συχνά αγνοούνται ή περνούν σε δεύτερη μοίρα, ενώ έχουν τη δική τους βαρύτητα. Ο χώρος θα προβάλλει και τις πτυχές αυτές, προσφέροντας στον επισκέπτη μια ολοκληρωμένη εικόνα της αρχαίας Σπάρτης.

Παρακάτω παρουσιάζονται ενδεικτικές θεματικές που θα διατρέχουν όλο το έργο. Το τελικό περιεχόμενο θα προκύψει ύστερα από την ιστορική και αρχαιολογική έρευνα

• Μυθολογία και ιστορία της πόλης

• Σύστημα Αγωγής

• Πόλη-Κράτος (Κοινωνική ζωή, Πολιτεία)

• Στρατιωτική αρετή

• Λεωνίδας, ιστορία και συμβολισμός στην παγκόσμια συνείδηση

• Η Αρχαία Σπάρτη και η θέση της στον κόσμο.