ΑΙΓΑΙΟ: Το Ελληνικό Αρχιπέλαγος.

Αλμύρα και φως! Αυτή είναι η ατμόσφαιρα των νησιών του Αιγαίου. Μια ατμόσφαιρα που μοσχοβολά αλμύρα, φύκια και θυμάρι. Κι ένας ήχος. Η θάλασσα και το κύμα της! Όλοι οι άνθρωποι σε τούτα τα νησιά του Αιγαίου έζησαν, όλη τους τη ζωή με τη θάλασσα, αλλά και χάρη στη θάλασσα. Κανείς λαός δεν συντροφεύτηκε απ' αυτήν όσο τούτοι οι άνθρωποι, οι κάτοικοι του Αιγαίου και των Κυκλάδων, οι ψαράδες, οι ναυτικοί που ζουν κοντά στη γαλάζια θάλασσα. Παντού στα νησιά, το βλέμμα ακουμπά τα μάρμαρα και την γκρίζα πεντακάθαρη πέτρα, υλικά που χρησίμευαν στους ανθρώπους να χτίσουν τα σπίτια τους με τις αυλές, να δημιουργήσουν τα νησιώτικα οικιστικά τους και τις άπειρες εκκλησίες, αφού ο Χριστιανισμός έγινε τόσο καλοδεχούμενος στα νησιά.

Σε κάθε λοφίσκο δεσπόζει κι ένα κάτασπρο ξωκλήσι. Στην κορφή κάθε νησιώτικης χώρας φαντάζει από μακριά το καμπαναριό της μεγάλης εκκλησίας. Και γύρω της έχουν φωλιάσει τα κατάλευκα σπίτια, κοντά το ένα στο άλλο, μοιάζουν σαν να φροντίζουν όλα μαζί να απομακρύνουν τους πειρατές και να προστατευθούν, όταν είχαν αρχίσει να έρχονται, ιδιαίτερα στο Αιγαίο τον 17ο και αρχές του 18ου αιώνα.

Όλοι αυτοί οι νησιωτικοί χώροι του Αιγαίου, μπόρεσαν να δώσουν στον άνθρωπο την αίσθηση της θεϊκής παρουσίας. Βράχος και θεότητα, ένας δίδυμος συμβολισμός. Αυτούς τους βράχους έσκαψαν οι νησιώτες με πολύ κόπο. Έσκαψαν τα πλευρά των βουνών, μια και το χώμα είναι λιγοστό, να τα καλλιεργήσουν, να καρπίσουν, να ζήσουν τις φαμίλιες τους. Σειρές από βαθμιδωτές ξερολιθιές συγκρατούν το χώμα και ... θυμίζουν ατέλειωτες κερκίδες αρχαίου θεάτρου. Πάνω σ' αυτό το χώμα, το τόσο αδύνατο και λειψό σε συστατικά, που οι βροχές σπάνια το θυμούνται, ποτισμένο με αλμύρα, σ' αυτό το χώμα που καίγεται απ' τον ήλιο τον ανελέητο και στεγνώνει απ' το δυνατό μελτέμι, σ' αυτό το χώμα γίνεται το θαύμα της φύσης. Σ' αυτό το χώμα ανθίζουν κάθε άνοιξη τα πανέμορφα αγριολούλουδα, αλλά και τα άγρια χόρτα που από τα παλιά χρόνια ήταν αναγκαία για τους ανθρώπους. Αυτό άλλωστε ήταν το πρώτο φαγητό τους.

Η φύση, βέβαια, ήταν πάντα γενναιόδωρη στον άνθρωπο, προσφέροντάς του όλα εκείνα τα απαραίτητα αγαθά που αφορούσαν την επιβίωση αλλά και την βελτίωση των συνθηκών της ζωής του.

Πολλές εκκλησίες είναι χτισμένες σε βράχους.

Όλοι οι κάτοικοι του Αιγαίου πελάγους και ιδιαίτερα οι Κυκλαδίτες αγαπούν τα εξωκλήσια, που και εκεί στεγάζουν τον Θεό τους, τους Αγίους και την Παναγία.

Ο Δεκαπενταύγουστος, που λίγες μέρες πριν γιορτάστηκε, είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της ελληνικής χριστιανοσύνης. Εφέτος, οι εορτασμοί για το... “Πάσχα του Καλοκαιριού” όπως το αποκαλούν πολλοί χριστιανοί, δεν είχε τον πανηγυρικό χαρακτήρα των προηγούμενων χρόνων, εξαιτίας των μέτρων προστασίας των ανθρώπων από τον κορωνοϊό. Ωστόσο σε πολλές περιοχές της χώρας μας, εκκλησίες και μικρά ξωκλήσια τίμησαν την Κοίμηση της Θεοτόκου. Ακόμα και μερικές μικρές εκκλησίες που είναι σκαρφαλωμένες σε απότομα παραθαλάσσια βράχια ή βρίσκονται σε μικρά νησάκια. Πολλοί τις ονομάζουν: Οι Παναγίες των νερών.

Παναγία Χρυσοπηγή – Σίφνος: Από τις 370 εκκλησίες της Σίφνου ξεχωρίζει το παλιό μοναστήρι της Παναγίας Χρυσοπηγής, πολιούχου και προστάτιδας του νησιού. Η κατάλευκη εκκλησία στέκεται στην άκρη του ακρωτηρίου της Χρυσοπηγής και αποτελεί αντικείμενο φωτογράφισης ντόπιων και επισκεπτών. Το μοναστήρι χτίστηκε τον 16ο αιώνα για να φυλάξει την εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής την οποίαν βρήκαν ψαράδες. Η εκκλησία γιορτάζει την ημέρα της Αναλήψεως. Γιορτάζει αυτή την ημέρα γιατί το 1676 η θαυματουργή εικόνα έσωσε το νησί από επιδημία πανούκλας εκείνη την ημέρα. Στα κελιά του μοναστηριού έζησε και ο ποιητής Αριστομένης Προβελέγγιος.

Αγία Θαλασσινή – Άνδρος: Χτισμένη στην κορυφή του βράχου δίπλα στη Χώρα της Άνδρου είναι η εκκλησία της Παναγιάς της Θαλασσινής, προστάτιδας όσων ταξιδεύουν στη θάλασσα, μαζί με τον Άγιο Νικόλαο. Στην εικόνα της Παναγίας υπάρχει και ένα μοναδικό στοιχείο στην ορθόδοξη αγιογραφία. Ο χιτώνας της Παναγίας είναι μπλε, αντί για κόκκινος. Η παράδοση θέλει την εικόνα της Παναγίας να “ταξιδεύει” ένα βράδυ στην αγριεμένη θάλασσα, λουσμένη στο φως. Κάποιοι από τους ψαράδες της περιοχής ακολούθησαν το φως και βρέθηκαν σε μια μικρή σπηλιά. Έκπληκτοι αντίκρισαν την εικόνα της Παναγίας. Αφού την προσκύνησαν, την μετέφεραν στο παρεκκλήσι του Αγίου Αθανασίου. Την επόμενη μέρα η εικόνα επέστρεψε στη σπηλιά... Οι κάτοικοι της Άνδρου αποφάσισαν να χτίσουν ένα μικρό ξωκλήσι πάνω από τη σπηλιά.

Παναγία – Κάτω Κουφονήσι: Το πρωί του Δεκαπενταύγουστου τα καΐκια από το Πάνω Κουφονήσι μεταφέρουν τους πιστούς στο Κάτω Κουφονήσι για τη μεγάλη γιορτή της Παναγίας στο κατάλευκο εκκλησάκι. Πίσω στο 1651 οι κάτοικοι του νησιού βρίσκουν ίχνη βυζαντινής εκκλησίας και αποφασίζουν την ανέγερση νέου ναού αφιερωμένου στη Μεγαλόχαρη. Ριψοκίνδυνο εγχείρημα, επειδή η περιοχή ήταν, τότε, υπό την κυριαρχία των Τούρκων. Οι Χριστιανοί, τότε, έσκαβαν βαθιά στη γη για να μη φαίνεται από τη θάλασσα. Αργότερα, οι κάτοικοι του νησιού φρόντισαν να διαμορφωθεί ο εξωτερικός χώρος του ναού και έχτισαν και το καμπαναριό του.

Παναγία των Βλαχερνών – Κέρκυρα: Το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας Βλαχερνών είναι από τα πιο φωτογραφημένα τοπία της Κέρκυρας, μαζί με το Ποντικονήσι. Είναι χτισμένο σε ένα μικρό νησάκι στη λιμνοθάλασσα, και συνδέεται με την ξηρά με ένα στενό πέτρινο μονοπάτι, 100 μ. περίπου. Χτίστηκε το 17ο αιώνα. Στην αρχή ήταν ένα γυναικείο μοναστήρι. Το όνομά του το πήρε από το μεγάλο μοναστήρι της Κωνσταντινούπολης “Παναγία των Βλαχερνών”. Είναι ένας μικρός λευκός ναός με υψηλό καμπαναριό και κωδωνοστάσιο. Κάτω από το καμπαναριό υπάρχει μαι καμάρα που οδηγεί στην αυλή του μοναστηριού. Στο εσωτερικό του ναού δεσπόζει η προσκυνηματική εικόνα της... “Κυρίας της Βλαχέρνας”

Στα Κυκλαδονήσια

Οι μικρές χώρες τους είναι σκαρφαλωμένες στους υψηλούς λόφους. Πρωτοχτίστηκαν μακρυά από τη θάλασσα για το φόβο των Πειρατών. Η εκκλησία τους, πάντα σε περίοπτη θέση, είναι ο καλός τόπος όπου η Κυκλαδική κοινωνία εκφράζει τη λατρεία στο Θεό της. Η λειτουργία είναι η ευγνωμοσύνη του Κυκλαδίτη στον Δημιουργό του. Εδώ πάνω στους βράχους η λειτουργία έχει μια ιδιαίτερη κατάνυξη! Στις γιορτές, μετά τις λειτουργίες, το Πανηγύρι είναι η ανώτερη μορφή έκφρασης αυτών των ανθρώπων που ζουν στα νησιά. Όλοι οι Έλληνες νησιώτες, μετά τις λειτουργίες στα ξωκλήσια, σταματούν στις μικρές πλατείες να γευθούν τα ωραία φαγητά τους και να τραγουδήσουν...

Ο Ελύτης, ο σπουδαίος ποιητής, τραγούδησε τα νησιά μας και τους ανέμους τους: “Άξιον εστί” ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής, ο Σιρόκος, η Όστρια... “Άξιον εστί” τα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες και γαλάζια ηφαίστεια. “Άξιον εστί” το απέραντο γαλάζιο!