Οι πολλαπλές πτυχές της Τζιώτικης ταυτότητας

Τον πολιτισμικό και περιβαλλοντικό πλούτο της Τζιας, τις πρακτικές της αγροτικής ζωής στο νησί, τους μύθους του και τους παραδοσιακούς ήχους που «ντύνουν» την καθημερινότητα των ντόπιων θα γνωρίσουν οι επισκέπτες της Κέας μέσα από μία πολυθεματική δράση με πρωτότυπο, συνεργατικό σχεδιασμό και διάρκεια ενός έτους.

Οι «Κείων Τόποι - Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2020-2021» διοργανώνονται από το Σύλλογο Γυναικών «Η Μελίτη» με συνδιοργανωτή τον Δήμο Κέας. Οι δράσεις  πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα και την οικονομική υποστήριξη των Υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι και η Ομοσπονδία Συλλόγων Γυναικών «Οι Κόρες των Κυκλάδων» έθεσε τη σημαντική αυτή πρωτοβουλία υπό την αιγίδα της.

Το πιλοτικό πρόγραμμα «Κείων Τόποι» συνδυάζει βιωματικές εμπειρίες για τους επισκέπτες, με διαθεματική προσέγγιση και καλλιτεχνικό περιεχόμενο. Βασικοί στόχοι του είναι η ανάδειξη και αξιοποίηση της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, η τόνωση της συλλογικότητας και του σεβασμού στον δημόσιο χώρο και η ενεργοποίηση των νέων του νησιού.

Σύνδεση της ιστορίας και του μύθου με τη σύγχρονη ζωή

Οι δράσεις του θα αποκαλύψουν τις πολλαπλές πτυχές της ντόπιας ταυτότητας, δίνοντας έμφαση στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της Κέας, στην πολιτισμική σημασία των αγροτικών κατασκευών της νησιωτικής υπαίθρου, όπως είναι τα δημόσια πλυσταριά, στη συμβολή των γυναικών στην αγροτική ζωή και την έμφυλη διάσταση του αγροτικού και ημι-αστικού νησιωτικού πολιτισμού της καθημερινότητας.

Το πρόγραμμα αξιοποιεί την εμπειρία και τη συμβολή προσώπων που λειτουργούν ως θεματοφύλακες της παράδοσης, συλλόγων και φορέων και συλλόγων του νησιού στην κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης και της ανάδειξης της μοναδικής ταυτότητας της Τζιας.

Αφετηρία του οι Κείων Τόποι, βιωμένοι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τόποι των θεών και των ανθρώπων, τόποι της βελανιδιάς, του ανθρώπινου μόχθου και της χαράς. Όχημα των διοργανωτών, η εμπειρία της μουσικής, της χορού, της ιστορίας, της επαφής με τη φύση. Οι τέχνες τους επιτρέπουν να συνδέσουν την ιστορία και το μύθο με τη σύγχρονη ζωή. Τους βοηθούν να αναλογιστούν τις σημερινές προκλήσεις της στο νησί τους αλλά και στα άλλα Κυκλαδονήσια, όπως η διαχείριση του νερού, η διατήρηση των αναβαθμίδων, η προστασία του δρυόδασους στην περιοχή NATURA 2000, η διάσωση του λαϊκού πολιτισμού.

Αξιοποιώντας την εμπειρία των παλιότερων και τη γνώσεις των νεότερων,  οι Κείων Τόποι είναι τόποι ανοιχτοί, συνομιλούν με παρόμοιες πρωτοβουλίες στις υπόλοιπες Κυκλάδες και στο μέλλον θα εμπλουτιστούν και με άλλες δράσεις.

Οι επισκέπτες θα γνωρίσουν την Κέα με έναν διαφορετικό τρόπο, μέσα από τα πιο ζωντανά χαρακτηριστικά του, μέσα από το βλέμμα των ανθρώπων του, μέσα από εκείνα τα στοιχεία που το κάνουν ξεχωριστό.

Η αυλαία του προγράμματος ανοίγει το απόγευμα του Σαββάτου 12 Σεπτεμβρίου 2020 στο Βαράδι (Μυλοπόταμος) με την επιστημονική ημερίδα «Τοπικές κοινωνίες και Διαχείριση Πολιτιστικής Κληρονομιάς: Ανιχνεύοντας το παρελθόν, σχεδιάζοντας το παρόν και το μέλλον». Μια συζήτηση για το περιβάλλον και τον πολιτισμό στη Τζια με αφορμή το «Κείων Τόποι».

«Οι τσαμπούνες της Τζιάς…συναντούν τον Διόνυσο»

Την Κυριακή 13/09/2020, το κοινό θα απολαύσει ένα θεατρικό και μουσικό δρώμενο με τη συμμετοχή τσαμπουνιέρηδων του νησιού, ηθοποιών και επαγγελματιών μουσικών. Η εκδήλωση «Οι τσαμπούνες της Τζιάς…συναντούν τον Διόνυσο», θα πραγματοποιηθεί στη Βρύση του Βενιαμίν (Ιουλίδα). Ο ιστορικός τέχνης Κωστής Καζαμιάκης γράφει και διαβάζει μια εισαγωγή για την ιστορία του Διονύσου. Στη συνέχεια, οι τσαμπούνες προσκαλούν ηθοποιούς και κοινό... και η παράσταση αρχίζει!!!

Με προεξάρχοντες τους τσαμπουνιέρηδες της Τζιας, τρεις ηθοποιοί και επαγγελματίες μουσικοί θα συνθέσουν το δρώμενο που είναι αφιερωμένο στο Διόνυσο. Οι ηθοποιοί Γιώργος Παπαγεωργίου, Δανάη Μιχαλάκη και Θάλεια Γρίβα ερμηνεύουν Αποσπάσματα από τις Βάκχες του Ευριπίδη σε μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, Ορφικούς και Ομηρικούς Ύμνους, Επιγράμματα του Ανακρέοντα και Επικλήσεις «Εις Διόνυσον», κείμενα που αποκαλύπτουν αυτή τη διττή θεότητα.

Τα κείμενα συνοδεύονται από μουσικά όργανα που έρχονται από τα βάθη του μύθου και της ιστορίας: τσαμπούνες, κρουστά, φλογέρα, νέϊ, και γκάϊντα. Επιθυμία όλων μας, το δρώμενο να καταλήξει σε ένα πανηγύρι, με τζιώτικους και κυκλαδίτικους ρυθμούς.

Η ιδέα της εκδήλωσης ανήκει στην Ίλια Παπασπύρου. Σκηνοθετεί η Νικαίτη Κοντούρη.

Συμμετέχουν οι τσαμπουνιέρηδες της Τζιάς: Μηλιανός Λαγκώνης, Λευτέρης Ξέστερνος, Νίκος Σέρβος, Γιάννης Τσούρτης, Δημήτρης Ατζακάς.

Oι επαγγελματίες μουσικοί: Μιχάλης Κλαπάκης (κρουστά) Νίκος Παραουλάκης (νέι), Μιχάλης Κυπριανού (γκάϊντα, κρουστά, τσαμπούνα), Γιάννης Σέρβος (τσαμπούνα) Συμμετέχει ο νεαρός Ευάγγελος Σέρβος (τουμπί).

Τα δημόσια πλυσταριά της Κέας (Σεπτέμβρης 2020 – Άνοιξη 2021)

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Κείων Τόποι» θα διεξαχθεί μεταξύ άλλων ένα διήμερο δράσεων με επίκεντρο τα δημόσια αγροτικά μνημεία του νερού και τις γυναίκες της Τζιας (πηγές, κρήνες, πλυσταριά), αναβίωση του παραδοσιακού τρόπου πλυσίματος.

Σημαντικά δείγματα της ζώσας κληρονομιάς του νησιού, σύμβολα της συνεργασίας της κοινότητας και του μοιράσματος, μνημεία λαϊκής αγροτικής αρχιτεκτονικής τα πλυσταριά, δίπλα πάντα σε πηγές και κρήνες, κατείχαν σημαντική θέση στην καθημερινότητα. Ο παραδοσιακός τρόπος πλυσίματος των ρούχων σήμαινε για τις γυναίκες του νησιού πολλά παραπάνω τραγούδια, συζητήσεις και γέλια έντυναν μια από τις δύσκολες δουλειές του νοικοκυριού. Σε μια εποχή με όρους επικοινωνίας πολύ διαφορετικούς, ο μόχθος του πλυσίματος σήμαινε συνάμα και ανταλλαγή νέων, μοίρασμα των προβλημάτων και των χαρών τους.

Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τα παραδοσιακά πλυσταριά του νησιού, να συμμετάσχουν στην αναπαράσταση του πλυσίματος σε δημοτικό πλυσταριό και να συναντήσουν την τελευταία γενιά γυναικών που την έζησε ως μέρος της καθημερινότητάς τους, οι οποίες θα τους μεταφέρουν την εμπειρία. Παραδοσιακοί ήχοι σε νησιωτική μουσική εκδήλωση και τεχνικές γύρω από το πλύσιμο, όπως η παρασκευή σαπουνιών με αρωματικά φυτά και βότανα της Κέας θα πλαισιώσουν το δρώμενο.

Προγραμματίζεται επίσης έκθεση φωτογραφίας και ήχου (video – presentation) κατόπιν επιτόπιας έρευνας. Φωτογραφικός Διαγωνισμός για νέους καθώς και δημιουργία Αναμνηστικού Λευκώματος.

Ο Λέων της Κέας (Καλοκαίρι 2021)

Γη, νερό, βλάστηση. Νύμφες, θεοί κι ένα πετρωμένο λιοντάρι. Μια λαϊκή αφήγηση που γεννιέται με αφορμή την ύπαρξη ενός γλυπτού σκαλισμένου σε πέτρα του οποίου η ακριβής χρονολογία δημιουργίας, όπως και η ταυτότητα αυτού/αυτών που το φιλοτέχνησαν παραμένει ως και τις μέρες μας άγνωστη. Ο Λέοντας γίνεται πρωταγωνιστής μιας ιστορίας, ο βασικός χαρακτήρας ενός μύθου που καταλήγει να αποτελεί ορόσημο για το νησί. Ενός μύθου που δημιουργείται από τους κατοίκους του νησιού για να εξηγήσει την ύπαρξη του χαμογελαστού γλυπτού ή μήπως όχι;

Οι συμμετέχοντες θα πάρουν μέρος σε μια σύγχρονη πολιτιστική περιήγηση, σε μια περιδιάβαση στους τόπους που κάποτε κατοικούνταν από μυθικά πλάσματα. Θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον τόπο όπου ο μύθος μπλέκεται με την ιστορία και το σήμερα, να βρεθούν στα χνάρια του μύθου, να ακολουθήσουν μια διαδρομή που θα αποκαλύψει το μυστήριο του χαμόγελου του Λιόντα.

Η περιήγηση θα ολοκληρωθεί σε δύο ημέρες και περιλαμβάνει επίσκεψη σε σημαντικά τοπόσημα, όπως λιθόστρωτα μονοπάτια, πηγές, χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η πρόταση ανήκει στην Άννα Μυκονιάτη, η οποία επιμελείται επιστημονικά την εκδήλωση μαζί με τη Χριστίνα Μπότσου.