Λίγα λόγια για τα νησιά των Κυκλάδων

Κυκλάδες ονομάζονται τα νησιά του κεντρικού Αιγαίου, που βρίσκονται αραδιασμένα, όπως τα αστέρια ενός γαλαξία, γύρω, τριγύρω από το σπουδαίο τους κέντρο, τη Δήλο, που όπως λέει η μυθολογία, είναι ο μυθικός τόπος γέννησης του Απόλλωνα και της Άρτεμης, των δίδυμων παιδιών του Δία και της Λητούς. Τα θεϊκά δίδυμα ήταν οι θεοί προστάτες των κατοίκων της Ιωνίας.

Σύμφωνα με το μύθο, πρώτη γεννήθηκε η Άρτεμη και στη συνέχεια.. βοήθησε τη μητέρας τη Λητώ στη γέννα του Απόλλωνα (δηλαδή το μωρό παιδί βοήθησε τη μητέρα να γεννήσει το άλλο παιδί, το αδελφάκι της, λίγες ώρες μετά;;;). Αυτά διαβάζονται μερικές φορές σε αρχαία γραπτά κείμενα.

Πετώντας πάνω από το Αιγαίο, όπως έκανε η Λητώ πριν γεννήσει τον Απόλλωνα στη Δήλο, οι Κυκλάδες και τα νησιά γύρω τους μοιάζουν σαν βουνοκορφές μιας Ατλαντίδας. Τα νησιά αυτά ήταν κάποτε (φανταζόμαστε βέβαια) μεγάλες πλαγιές με υψηλές, ίσως κορυφές, που καταποντίστηκαν μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Έτσι, σήμερα, λίγες είναι οι επίπεδες πλευρές των νησιών μας, όπου σ' αυτές θα μπορούσαν οι Κυκλαδίτες αγρότες να σκάψουν και να προσφέρουν χιλιάδες προϊόντα.

Σε όλα μας τα νησιά προηγούνται οι κορυφές και οι πλαγιές ενός καταποντισμένου υψηλού βράχου, που σήμερα βρίσκεται πολλά μέτρα κάτω από την επιφάνεια του Αιγαίου.

Το υψηλότερο σημείο των Κυκλάδων είναι το βουνό Ζα στη Νάξο, είναι όπως είπαν 1.010 μέτρα, πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Όπως ανέφερε στο παρελθόν, ο θρύλος, σε μια σπηλιά αυτού του ψηλού βουνού, ανατράφηκε, μετά τη γέννησή του στην Κρήτη, ο Δίας! Από τις κορυφές του Ζα φαίνονται όλες οι Κυκλάδες να πλέουν ανάμεσα στο μπλε της θάλασσας και του ουρανού και... όπως λέει ο Όμηρος: “... είναι κέντρο μιας πανέμορφης θάλασσας, ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και την Κρήτη, οι κορυφές της οποίας αχνοφαίνονται προς το νότο τις πιο καθαρές αλκυονίδες μέρες...”.

Έχουν γραφτεί πολλά, πάμπολλα ταξιδιωτικά βιβλία από Έλληνες και ιδιαίτερα από ξένους επισκέπτες που γνώρισαν τις Κυκλάδες. Έγραψε κάποτε ένας Αμερικανός: “Αντίκρισα για πρώτη φορά τις Κυκλάδες, σ' ένα ταξίδι μου μαζί με τη γυναίκα μου και τα παιδιά μας. Από τότε, μαγεμένοι από το τραγούδι των Σειρήνων των αιγαιοπελαγίτικων νησιών, επιστρέφαμε σχεδόν κάθε χρόνο στη Νάξο. Μας άρεσε και θελήσαμε να γνωρίσουμε και τα άλλα νησιά των Κυκλάδων. Ταξιδέψαμε με τα πλοία της γραμμής που συνδέουν τα νησιά μεταξύ τους, με... δελφίνια και καΐκια, που ήταν τις παλαιότερες εποχές το μοναδικό διαθέσιμο μέσον μεταφοράς ανθρώπων στο αρχιπέλαγος. Νομίζω ότι ανακάλυψα, όπως και πολλοί άλλοι ειδικοί, την χαμένη αυτοκρατορία της θάλασσας....”

Η ιστορία των Κυκλάδων είναι μεγάλη

Δεν είναι μόνο μεγάλη είναι και θυελλώδης σε εποχές όπου το αρχιπέλαγος τότε και αιγαίο σήμερα είχε δύναμη και ευημερία, δηλαδή άριστη ζωή για τους κατοίκους. Ο Κυκλαδικός (άριστος) πολιτισμός έχει αρχίσει να γίνεται γνωστός από την εποχή που οι αρχαιολόγοι άρχισαν να ανακαλύπτουν τα σπουδαία κυκλαδικά ευρήματα από τα τέλη του 18ου αιώνα. Φυσικά όχι με ανασκαφές στην αρχή, απλώς ανακαλύφθηκαν τυχαία. Από τότε ξεκίνησαν οι ανασκαφές οι οποίες έφεραν στο φως τα εντυπωσιακότερα ευρήματα που βρέθηκαν σε θέσεις όχι γνωστές.

Οι αρχαιολόγοι άρχισαν μετά να ανασκάπτουν σε διάφορες κυκλαδικές θέσεις σε όλες τις Κυκλάδες. Στις περισσότερες από αυτές τις Κυκλαδικές περιοχές ανακάλυψαν ότι χρονολογούνται από το 3200 μέχρι το 1150 π.Χ. Τότε ήταν η εποχή του Χαλκού, που είχε ανακαλυφθεί στην Ελλάδα. Τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα που βρέθηκαν σε θέσεις αυτής της πρώτης κυκλαδικής εποχής είναι μαρμάρινα αγάλματα τοποθετημένα σε τάφους ως κτερίσματα (ευρήματα σε τάφο), καλλίγραμμες αναπαραστάσεις της θεάς της γονιμότητας, όπως πίστεψαν.

Πολλά από αυτά τα αρχαιολογικά ευρήματα, ιδίως τα αγαλματίδια της Μητέρας Γης θεώρησαν ότι, προέρχονται από την χάλκινη εποχή της Ανατολής.

Ίσως, πιθανόν, όπως έχουν παρουσιάσει μερικά αρχαιολογικά ευρήματα, οι Κυκλάδες, γύρω στο 1600 π.Χ. να ανήκαν στην κυριαρχία της Μινωικής Κρήτης. Πιθανόν μόνο η Σαντορίνη να ήταν αποικία των Μινωιτών. Και αυτό το απέδειξαν οι ανασκαφές στο Ακρωτήρι. Οι ζωντανές τοιχογραφίες που βρέθηκαν εκεί αναπαριστούν τη ζωή σε μια πόλη της εποχής του χαλκού. Άριστες! Με την έκρηξη του ηφαιστείου τα περισσότερα από τα νησιά μας των Κυκλάδων καταστράφηκαν και έχασαν πολλές από τις επίπεδες περιοχές τους. Την πόλη του Ακρωτηρίου στην Σαντορίνη μετέτρεψε σε σωρούς ερειπίων αυτή η τρομερή σεισμική καταστροφή που πρέπει να συνέβη λίγο μετά τα μέσα του 17ου αιώνα π.Χ. Το Ακρωτήρι ήταν μια κυκλαδική Πομπηία που θαύτηκε στη στάχτη με την έκρηξη του ηφαιστείου που έγινε το 1500 π.Χ. και αυτή η πόλη διατηρήθηκε παγωμένη για πολλά... χρόνια μέχρι την ανακάλυψή της από τον Έλληνα αρχαιολόγο και καθηγητή Πανεπιστημίου, (υπήρξαμε μαθητές του), Σπυρίδωνα Μαρινάτο που πραγματοποιήσε άριστες ανασκαφές από το 1967 μέχρι το 1974.

Η επόμενη εποχή

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης γύρω στο 1500 π.Χ. ερήμωσε το νησί για ένα διάστημα. Οι κάτοικοι είχαν εγκατασταθεί σε άλλα νησιά και αργότερα όταν το νησί διατηρήθηκε, όχι ολόκληρο βέβαια, οι κάτοικοι επέστρεψαν στο ερειπωμένο νησί τους. Ανακάλυψαν ότι δεν είχε μείνει ολόκληρο. Η μεγάλη έκρηξη αφαίρεσε μεγάλο κομμάτι του νησιού. Η Σαντορίνη είναι, σήμερα, μια ομάδα νησιών που βρίσκονται μέσα και γύρω από τον κόλπο. Οι απότομοι βράχοι σε σχήμα μισοφέγγαρου που εκτείνονται, περίπου, για 20 χιλιόμετρα κατά μήκος του τόξου της Θήρας, έχουν ύψος, ξεκινώντας από τα 62 έως τα 338 μέτρα. Στην κορυφή τους είναι οι πανέμορφες πόλεις τα Φηρά και η Οία, κουρνιασμένες στη ραχοκοκαλιά της καλντέρας σε ύψος πάνω από 300 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η Σαντορίνη έχει μετατραπεί σε ένα διεθνώς διάσημο τουριστικό νησί, με πολλούς ταξιδιώτες που επιθυμούν να την επισκεφθούν και να γνωρίσουν το φανταστικό γεωλογικό θέαμα που παρουσιάζει και την σημαντική αρχαιολογική περιοχή στο Ακρωτήρι, όπου έγιναν ανασκαφές και ανακαλύφθηκε η μινωική αποικία. Θα θυμόμαστε πάντα ότι η ανασκαφή έγινε από τον καθηγητή μας Σ. Μαρινάτο, που έχασε τη ζωή του από ατύχημα στην περιοχή και εκεί θάφτηκε.

Οι εργασίες επαναλήφθηκαν στο Ακρωτήρι υπό την καθοδήγηση του καλού φίλου Χρήστου Ντούμα και άριστου αρχαιολόγου!