Το Πρώτο Νοσοκομείο της Ελλάδας Ερμούπολη Σύρου 1825

“Στις αρχές του 19ου αιώνα και με αφετηρία την επανάσταση του 1821 δημιουργείται στη Σύρο μια νέα πόλη, η Ερμούπολη. Στην έρημη παραλία της, όταν έβλεπε κανείς μόνο λίγους ψαράδες, αναπήδησε η νέα πόλη, πολυάριθμη, πολυθόρυβη και πλούσια, που έμελλε να γίνει το πρώτο εμπορικό λιμάνι της μόλις απελευθερωμένης Ελλάδας.

Με την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, λόγω της ουδετερότητας των Συρίων, το νησί της Σύρου θεωρείται ως το πλέον ασφαλές καταφύγιο για τους καταδιωκόμενους Έλληνες. Πρώτα, μετανάστευσαν στο νησί Κυδωνιείς και Μοσχονησιώτες το 1821 και μετά από αυτούς, Σμυρναίοι και Χίοι και στη συνέχεια, Ψαριανοί, Κασιώτες, Υδραίοι, Κρήτες, Θεσσαλοί, Μακεδόνες, Ρόδιοι. Σχεδόν από όλα τα μέρη της Ελλάδας καταφεύγει στο νησί πλήθος φυγάδων – προσφύγων όλων των κοινωνικών τάξεων, απλοί φτωχοί άνθρωποι, κατατρεγμένοι, το αποκαλούμενο ανώνυμο πλήθος και μια μεγάλη πλειονότητα αστών. Στο νησί καταφεύγουν και οι ασθενείς και οι τραυματίες του αγώνα, για να τους προσφερθεί η όποια βοήθεια. Και τότε, εκείνοι οι πρόσφυγες αστοί, που εγκαταστάθηκαν στη Σύρο, προερχόμενοι από αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και της Δύσης, θα επιβάλουν τον αστικό τρόπο ζωής, την αστική νοοτροπία τους με βάση τα δυτικά πρότυπα και θα ενεργήσουν τα δέοντα. Η ισχυρή τάξη των μεγαλεμπόρων ρυθμίζει τα της Κοινότητας και της Δημογεροντίας, τους φόρους, την εκπαίδευση, τη λειτουργία των Δημοσίων αγαθοεργών καταστημάτων και γενικά τη δημόσια ζωή. Αυτοί συνεπικουρούμενοι από την τάξη των επιστημόνων, των ανθρώπων των γραμμάτων, γιατρών δικηγόρων, φαρμακοποιών κ.λ.π δε θα αδιαφορήσουν στον πόνο, στη βάσανο, στην άδεια των Αγωνιστών. Θα τους συνδράμουν θα τους περιθάλψουν.

Ανατρέχοντας στα ιστορικά δεδομένα της Ελληνικής Επανάστασης, διαπιστώνουμε ότι δεν υπήρξε καμιά παρασκευή στο νοσηλευτικό τομέα, καμιά οργανωτική προετοιμασία, καμιά πρόβλεψη αντιξοοτήτων. Ένα από τα πλέον μεγάλα προβλήματα, που αντιμετώπισαν οι Έλληνες αγωνιστές κατά τη διάρκειά της, ήταν η πλήρης έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στον Ελληνικό στόλο που ήταν επανδρωμένος με περισσότερους από 4.000 ναύτες, δεν υπήρχε ούτε ένας γιατρός. Αλλά και στο στρατό ξηράς η κατάσταση ήταν άθλια. Ελάχιστοι ξένοι φιλέλληνες γιατροί προσέφεραν τις υπηρεσίες τους αμισθί.

Η Σύρος τότε, με τους μεγαλεμπόρους πρόσφυγές της, θα προσφέρει την πρώτη θέση της υπηρεσίας στον Αγώνα με τη σύσταση και συστηματική λειτουργία του Πρώτου Οργανωμένου Νοσοκομείου της Ελλάδας. Η παρουσίαση της απαρχής ίδρυσής του, η οργάνωση, οι προσφερόμενες ιατρικές υπηρεσίες, η λεπτομερής καταγραφή ασθενειών κ.α. δίνουν πρόσθετα στοιχεία όσον αφορά την Ιστορία και την εξέλιξη της Ιατρικής στην νεότερη Ελλάδα... Η ίδρυση του Νοσοκομείου της Σύρου χρονολογείται από το έτος 1823, σύμφωνα με τις ενδιαφέρουσες καταγραμμένες μαρτυρίες του Ελβετού φιλέλληνα Louis – Andre Cosse, σε ένα γραπτό του κείμενο, κατά την περίοδο 1827-1828, ο οποίος παρέμεινε στη Σύρο ως εκπρόσωπος του ναυάρχου Κόχραν στα νησιά του Αιγαίου...”

Οικοδόμηση νέου κτιρίου 1825

“Η ισχυρή τάξη των εμπόρων βλέποντας τις αυξανόμενες ανάγκες για την περίθαλψη των ασθενών και ότι το υποτυπώδες Νοσοκομείο, αποκαλούμενο από δύο μικρά οικοδομήματα... δεν κάλυπτε τις ανάγκες, αποφασίστηκε να οικοδομηθεί νέο κτίριο. Την πρωτοβουλία για την ανέγερση νέου Νοσοκομείου ανέλαβε ο Ρόδιος έμπορος Γεώργιος Μηλιώνης το έτος 1825 και προσέφερε 200 ισπανικά δίστηλα, (παλαιό ασημένιο ισπανικό νόμισμα). Το παράδειγμα του Μηλιώνη μιμήθηκαν και άλλοι εύποροι της εποχής και περί τα μέσα του 1825 αγοράσθηκε το οικόπεδο για την ανέγερση του Νοσοκομείου στη δυτική πλευρά του λιμανιού της Ερμούπολης. Σ' αυτό το διάστημα χρησιμοποιήθηκαν και τα κελιά του ναού της Μεταμορφώσεως για τις ανάγκες του Νοσοκομείου... Κατά το διάστημα της ανέγερσης του Νοσοκομείου, ο πρωτεργάτης και ευεργέτης Γεώργιος Μηλιώνης πεθαίνει. Τιμής ένεκεν ετάφη στο προαύλιο του ανεγειρόμενου Νοσοκομείου...”. Αργότερα αυτό το Νοσοκομείο έγινε Ξενοδοχείο.

“ΒΑΡΔΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΡΩΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΥΡΟΥ”

Ονομάζεται έως σήμερα το πρώτο νοσοκομείο της Ελλάδας, που θεμελιώθηκε στις 30 Απριλίου 1939 σε πανηγυρική τελετή. Το όνομά του πήρε από τους δύο φιλάνθρωπους, Ιωάννη Βαρδάκα και Σταμάτιο Πρώιο, που πρόσφεραν μέρος της περιουσίας τους στη δημιουργία του. Να τιμούμε τη μνήμη τους!

“ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ Ναυτικής Ιστορίας”

Είναι ένα θαυμάσιο περιοδικό που ανήκει και δημιουργείται από το “ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”. Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου είναι η Κυρία Αναστασία Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη, που μαζί με τον σύζυγό της Αντιναύαρχο Ε.Α. Ιωάννη Παλούμπη επισκέφθηκαν το νησί μας και θέλησαν να γνωρίσουν την ιστορία του, όχι μόνο την αρχαία αλλά και τη νεότερη... και φυσικά και την ναυτική ιστορία του νησιού μας. Ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ και από το νησί μας και από τους ανθρώπους που γνώρισαν ώστε σε πολύ λίγο διάστημα αγόρασαν ένα οικόπεδο στην Ντελαγκράτσια για να έχουν ένα σπίτι στο νησί που αγάπησαν. Φυσικά αυτό το αναλαμβάνει ο γιος τους που είναι αρχιτέκτονας.

Μετά την συνάντησή τους με τον Δήμαρχο κ. Λειβαδάρα, έμειναν ενθουσιασμένοι από το υπέροχο Δημαρχείο μας και φεύγοντας δέχθηκαν ως δώρο το βιβλίο του Δημάρχου “ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ ΣΥΡΟΥ 1825”.

Σε λίγες μέρες, μετά την αναχώρησή τους, δεχθήκαμε το περιοδικό του Ναυτικού Μουσείου, όπου η κ. Παλούμπη έχει γράψει μια θαυμάσια βιβλιοπαρουσίαση του “Συγγραφέα Ν. Λειβαδάρα” και γράφει: “Ο Δήμαρχος Σύρου κ. Ν. Λειβαδάρας μας τίμησε με τη δωρεά προς την Πρόεδρο ενός αντιτύπου της διδακτορικής διατριβής που υποβλήθηκε το 2017 στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Φυσικά το νέο αυτό απόκτημα κατέληξε στη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας. Μη σπεύσετε να αμφισβητήσετε την καταλληλότητα μιας ιατρικής διατριβής με τη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας, η οποία περιέχει κατά κύριο λόγο, τίτλους ναυτικούς και ιστορικούς. Η συγκεκριμένη διατριβή του Ιατρού Αναισθησιολόγου κ. Λειβαδάρα έχει εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον καθώς αναφέρεται στην ίδρυση του πρώτου νοσοκομείου της Ελλάδας το 1825... Ανεξάρτητα από τα καθαρώς ιατρικά στοιχεία και περιστατικά, υπάρχουν αναφορές εξαιρετικού ενδιαφέροντος στην ίδρυση της Ερμούπολης από οικιστές προερχόμενους από τις πόλεις των Μικρασιατικών παραλίων, τα νησιά του Αιγαίου...

Όπως γίνεται αντιληπτό αυτή η παρουσίαση περιορίζεται στις ιστορικές πτυχές της διατριβής που συνιστούν ένα μικρό μέρος και δεν εντρυφεί στο ιατρικό επιστημονικό περιεχόμενο που είναι εξίσου ενδιαφέρον. Τα ενδιαφερόμενα μέλη του Μουσείου και οι επιστήμονες ερευνητές που προστρέχουν στη βιβλιοθήκη του Μουσείου μας ας έχουν υπ' όψιν τους το εξαιρετικό νέο μας απόκτημα” Αναστασία Αναγνωστοπούλου - Παλούμπη