Αγιασμός των Υδάτων

Η γιορτή των Φώτων είναι η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης και όλοι οι πιστοί, με ευλάβεια παρακολουθούν την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού.

Σύμφωνα με την Βίβλο και τις γραφές, ο Ιησούς Χριστός, σε ηλικία 30 ετών κατευθύνθηκε προς την έρημο της Ιουδαίας, κατά την νότια περιοχή όπου ήταν ο Ιορδάνης ποταμός. Εκεί ο Ιησούς συνάντησε τον Ιωάννη Βαπτιστή, ο οποίος ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρίου και της Ελισάβετ, (ήταν συγγενής της Θεοτόκου ο Ζαχαρίας).

Ο Ιωάννης υποδεχόταν πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι βαφτίζονταν από εκείνον στον Ιορδάνη, εξομολογούμενοι και τις αμαρτίες τους. Ο Ιωάννης, τότε, με έκπληξη συνάντησε κοντά του τον Ιησού ο οποίος μπήκε στον Ιορδάνη ποταμό και δέχθηκε τη βάπτισή του από εκείνον. Κατά τη στιγμή της βάπτισης κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεράς* και ταυτόχρονα ακούστηκε από τον ουρανό φωνή που έλεγε:

“Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός

εν ω ευδόκησα*”!

Για την μοναδική αυτή εμφάνιση του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, η γιορτή αυτή ονομάστηκε Θεοφάνια, καθώς, όπως αναφέρεται, ο Θεός εμφανίστηκε στη γη.

ΘΕΟ+Φάνια*!

Βέβαια δεν είναι απόλυτα γνωστό στον κόσμο πότε άρχισε ο εορτασμός των Θεοφανίων. Η πρώτη αναφορά έγινε από τον Κλήμη τον Αλεξανδρεύ. Αν και ιερέας, που έφθασε και στην Καισάρεια της Παλαιστίνης, ήταν άριστος γνώστης της σοφίας και της μόρφωσης, αλλά είχε γνώση μεγάλη για την Χριστιανική ιστορία της εκκλησίας. Τα γραπτά του ήταν πολλά και άριστα! Έχουν διασωθεί αρκετά αποσπάσματα των έργων του και ιδιαίτερα κείμενα που αναφέρονται στους εκκλησιαστικούς κανόνες κ.α.

Ανήμερα των Θεοφανίων γίνεται ο μεγάλος Αγιασμός

Στη γιορτή των Φώτων δίνεται ξεχωριστή τιμή, ιδιαίτερα στην πατρίδα μας και στα νησιά μας, όπου στα λιμάνια την ψαλμωδία και την κατάδυση του Σταυρού χαιρετίζουν με το γνώριμο σφύριγμά τους τα καράβια. Κι ο αγιασμός των υδάτων έχει ξεχωριστεί σημασία για την θαλασσινή μας πατρίδα, για τους ναυτικούς τους ξενιτεμένους που κάποτε... ήταν πολλοί αυτοί που με τα καράβια τους βρίσκονταν μακριά από τις οικογένειές τους. Αυτή η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης διατηρείται πολύ ζωντανή και είναι θαυμάσιο το ότι όλοι δεχόμαστε με ευλάβεια την ιεροτελεστία της κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού. Βέβαια ο Αγιασμός των υδάτων, (όπως αναφέρεται στην αρχή του κειμένου), έχει ξεκινήσει χιλιάδες χρόνια πριν και συνδέεται με τη Βάπτιση του Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί έγινε και η φανέρωση της Αγίας Τριάδος: Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεράς. Έχουμε προσέξει, νομίζω, ότι οι ιερείς ή οι Μητροπολίτες που πλησιάζουν τη θάλασσα, κρατούν στο χέρι ένα περιστέρι, που το αφήνουν να πετάξει αμέσως πριν την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού.

Σε κάθε Ελληνική πόλη και χωριά και νησιά οι κάτοικοι αυτή την άγια ημέρα μαζεύονται στο λιμάνι όπου ο ιερέας θα ρίξει στη θάλασσα τον Τίμιο Σταυρό. Όλοι γνωρίζουμε ότι, νεαρά κυρίως άτομα, βουτούν στα θαλασσινά νερά για να πιάσουν τον Σταυρό, να τον δώσουν σε λίγο στον ιερωμένο και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές του. Σε περιοχές που δεν είναι παραθαλάσσιες, ο αγιασμός γίνεται σε ποτάμια, πηγές ή σε μικρές λιμνούλες που δημιουργήθηκαν από τους ανθρώπους μόνο γι' αυτό το σκοπό. Να τιμάται ο Τίμιος Σταυρός που συμβολίζει την βάπτιση του Ιησού Χριστού και τα περιστέρια γίνονται το πνεύμα του Θεού.

Θάλασσα

Η θάλασσα είναι το αιώνιο σύμβολο της ανθρώπινης ζωής και της ψυχής από την οποίαν ξεκίνησε ο άνθρωπος. Η λειτουργία του νερού ως συστατικό στοιχείο της δημιουργίας του κόσμου ήταν η άποψη και η γνώμη μεταξύ των φιλοσόφων στην Αρχαία Ελλάδα! Είχε θαυμαστεί τόσο πολύ το νερό, ιδιαίτερα και από τους αρχαίους Έλληνες, τους γνωστούς φιλοσόφους. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο μεγάλος φιλόσοφος, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, όπως γράφει ο Πλάτων, είχε αναφέρει: “Ύδωρ εστί η αρχή της φύσης”. Και ο διάσημος φιλόσοφος (με καταγωγή από τη Σύρο) ο Φερεκύδης, είχε υποστηρίξει: “Αρχήν όλων το ύδωρ!”. Τόσο οι αρχαίοι Έλληνες, όσο και άλλοι λαοί, είτε Χριστιανοί, είτε άλλης θρησκείας, πίστευαν και πιστεύουν ότι το νερό έχει μαγικές δυνάμεις και όπως αναφέρουν: “.. είναι ουσία αναγεννητική, αναζωογονητική και εξαγνιστική”. Όλοι οι Χριστιανοί πιστεύουν ότι η ημέρα των Θεοφανίων είναι η σπουδαιότερη γιορτή του χρόνου. Λατρεία των νερών έχει χαρακτηριστεί αυτή η γιορτή. Πολλοί αισθάνονται ότι: “Αυτή την ημέρα ανοίγουν οι ουρανοί, η θάλασσα γλυκαίνει, οι άνεμοι ημερεύουν, ακόμα και τα ζώα μιλούν... την ημέρα των Φώτων, παλαιότερα οι άνθρωποι φορούσαν για πρώτη φορά ένα καινούργιο ρούχο για να φωτιστούν...”

Τότε άρχιζαν και τα θαλασσινά ταξίδια. Μετά τον αγιασμό των υδάτων έφευγαν τα καράβια...

Την ίδια μέρα του Αγιασμού, τις παλαιότερες εποχές, γινόταν σε πολλές περιοχές της χώρας μας, πλύσιμο των εικόνων σε λίμνες, σε ποτάμια και στη θάλασσα. Γινόταν ακόμη καθαρισμός σε διάφορα άλλα αγαπητά αντικείμενα. Η θάλασσα ήταν και είναι η μεγάλη τροφός της πατρίδας μας.

Κάλαντα των Φώτων

Σήμερα τα Φώτα κι οι φωτισμοί

και χαρές μεγάλες και αγιασμοί.

Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό

κάθεται η Κυρά μας η Παναγιά.

Σπάργανα βαστάει κερί κρατεί

και τον Αη Γιάννη παρακαλεί: Άγιε Γιάννη Αφέντη

και Βαπτιστή, δύνασαι βαπτίσεις Θεού παιδί;

Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ και τον Κύριό μου παρακαλώ.

Ν' ανέβω πάνω στον ουρανό. Να μαζέψω ρόδα και λίβανο.

Άγιε Γιάννη Αφέντη και Βαπτιστή,

ένα να βαπτίσεις Θεού παιδί.

Ν' αγιαστούν οι κάμποι και τα νερά,

Ν' αγιαστεί κι ο αφέντης με την κυρά.

Και μέγα θαύμα έγινε όπου δεν έχει ταίρι

οι ουρανοί ανοίξανε και βγήκε περιστέρι.

Το Άγιο Πνεύμα ήτονε δια να μαρτυρήσει

Υιός Θεού βαπτίζεται σ' Ανατολή και Δύση.

Και τα νερά ευλόγησε, τις βρύσες, τα πηγάδια,

της οικουμένης τα δεντρά, κάμπους, βουνά, λαγκάδια.

Σήμερα είναι η γιορτή του Ιωάννου Προδρόμου και Βαπτιστού.

Χρόνια Πολλά σε όλους τους Κυρίους και τις Κυρίες που γιορτάζουν σήμερα.

*Περιστερά: Έφερε στον Νώε το κλαδί ελιάς, σύμβολο της Ειρήνης! Στην αρχαιότητα.

*Ευδόκησα: ευδοκιμώ = σημειώνω επιτυχία.

* Θεοφάνια: από το επίθετο θεοφανής = διαφανής