“Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί....” λόγια του Γιάννη Μακρυγιάννη

Ο Γιάννης Μακρυγιάννης, γιος του Δημήτρη και της Βασιλικής γεννήθηκε στη Δωρίδα. Ο πατέρας του σκοτώθηκε όταν εκείνος ήταν ενός χρόνου και τότε η οικογένειά του πήγε στη Λιβαδειά. Ο Μακρυγιάννης όταν ήταν μικρός δεν έμαθε γράμματα. Γεννήθηκε από φτωχούς γονείς, λίγα χρόνια πριν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Έγινε έμπορος όταν μεγάλωσε και πρόκοψε πολύ νέος. Όταν μεγάλωσε έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και πήρε μέρος σε πολλές μάχες για την ανεξαρτησία των Ελλήνων. Έλαβε αξιώματα χάρη στην ανδρεία και την δραστηριότητά του. Κατάφερε, κοντά σε άξιους συγχωριανούς να μάθει γράμματα και τα κατάφερε και να γράφει και να διαβάζει. Αυτά τα γράμματα που έμαθε θεώρησε ότι ήταν το πιο πολύτιμο όπλο, (απ' όσα είχε πιάσει αργότερα στα χέρια του, πολεμώντας στις μάχες.) Τα γραπτά του κείμενα, τα αποσπάσματά του, ξεκινούν και μιλούν για τη ζωή του, όταν ήταν μικρός και του είχε διηγηθεί η μητέρα του και του είχε εξηγήσει... ακόμη και τον τρόπο της γέννησής του.

Ένα μικρό κομμάτι από τα γραπτά του κείμενα στο βιβλίο που δημοσιεύθηκε τον προ προηγούμενο αιώνα 1900 με τίτλο:

“ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ”

“... οι γοναίοι μου πολύ φτωχοί και η φτώχεια αυτή ήρθε από την αρπαγή των ντόπιων Τούρκων και των Αρβανιτών του Αλή Πασά... Όταν ήμουν ακόμα εις την κοιλιά της μητρός μου, μιαν ημέρα πήγε δια ξύλα εις τον λόγκον. Φορτώνοντας τα ξύλα στο ώμο της, φορτωμένη εις τον δρόμον, εις την ερημιά, την έπιασαν οι πόνοι και γέννησε εμένα... Ξελεχώνεψε μόνη της και συγυρίστη, φορτώθη ολίγα ξύλα και έβαλε και χόρτα απάνου εις τα ξύλα και από πάνου εμένα και πήγε εις το χωριόν... Οι Τούρκοι του Αλή Πασά θέλαν να μας σκλαβώσουνε. Τότε δια νυχτός όλη η φαμελιά και όλο μας το σόι σηκώθηκαν και έφυγαν και ήθα παγαίνουν εις την Λιβαδειά να ζήσουνε εκεί...”

Διηγείται αυτό το φευγιό και λέει ότι σ' ένα σημείο της διαδρομής έπρεπε να περάσουν από ένα γεφύρι που το φύλαγαν οι Τούρκοι. Οι συγχωριανοί του, φοβήθηκαν μήπως κλάψει και τους προδώσει, αποφάσισαν να τον παρατήσουν στο δάσος. “Τότε μεταγονάει η μητέρα μου και τους λέει: “Η αμαρτία του βρέφου θα μας χάσει... Περνάτε εσείς... το παίρνω κι αν έχω τύχει και δεν κλάψει διαβαίνομεν...” Ο Θεός έσωσε... και πήγαμε εις Λιβαδειά”.

Πολλά παιδιά εκείνη την εποχή, τα έστελναν οι γονείς κοντά σε μαστόρους ώστε να μάθουν μια τέχνη και να αποκτήσουν ένα επάγγελμα και να δουλέψουν. Έτσι κι ο Μακρυγιάννης, όπως γράφει, όταν μεγάλωσε έκανε αρκετές δουλειές και μεγαλώνοντας είχε καταφέρει και να μάθει να δουλεύει και να γράφει.

Προσωπική μαρτυρία

Ο Μακρυγιάννης έγραψε τα Απομνημονεύματά του, όταν ήταν κοντά στα γεγονότα του πολέμου για την ανεξαρτησία της χώρας μας. Είναι μια άξια προσωπική μαρτυρία τα γραπτά του για τον αγώνα της χώρας και για την ανεξαρτησία. Εκείνο που κάνει τα Απομνημονεύματα να ξεχωρίζουν είναι η γλώσσα... που είναι ανορθόγραφη, αλλά είναι γεμάτη πάθος. Πολλοί διάβασαν και λίγο αργότερα όσα κείμενα είχε γράψει και για τους περισσότερους τα γραπτά του θεωρήθηκαν... “η σημαία του κινήματος της ελληνικότητας”. Ένα μέρος ενός κειμένου του: “Έζησα μια γεμάτη ζωή! Το μόνο που... δεν υποφέρνω είναι να βλέπω το άδικον να πνίγει το δίκιον. Δια κείνο έμαθα γράμματα εις τα γεράματα... Γράφουν σοφοί άντρες πολλοί, γράφουν τυπογράφοι ντόπιοι και ξένοι διαβασμένοι για την Ελλάδα, ένα πράμα μόνον με παρακίνησε κ' εμένα να γράψω, ότι τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσωμεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί, να την φυλάμε κι όλοι μαζί και να μην λέγει ούτε ο δυνατός “εγώ”: Όταν αγωνιστεί μόνος τους και φκειάσει ή χαλάσει, να λέγει “εγώ” όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκειάνουν, τότε να λένε “εμείς”. Είμαστε εις το “εμείς” κι όχι εις το “εγώ”...”. Ήταν λόγια του στρατηγού Μακρυγιάννη από το βιβλίο του.

“Και Τούρκοι στο πλευρό των Ελλήνων”

Ο αγώνας του ελληνικού λαού στα 1821 προκάλεσε μεγάλο φιλελληνικό κίνημα των λαών που ήταν υπόδουλοι στη σουλτανική κυριαρχία. Ακόμα και Τούρκοι συμμετείχαν στο φιλελληνικό κίνημα. Κάποιοι μάλιστα πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων. Όπως αναφέρεται σε κείμενα παλαιών ιστορικών, πολλοί κάτοικοι από άλλες χώρες, όπως από Σερβία, Αλβανία, Βουλγαρία, Μολδοβλαχία αλλά... και Τουρκία, στάθηκαν “στο πλευρό των Ελλήνων”. Όπως έχει αναφερθεί και όπως έχουν γράψει, όχι μόνο Έλληνες ιστορικοί αλλά και πολλών άλλων χωρών ειδικοί...: “Κατά την κοινωνική τους προέλευση όλοι αυτοί οι φιλέλληνες προέρχονταν από τα λαϊκά στρώματα, κατά τις σχετικές μαρτυρίες, αλλά τον κύριο πυρήνα τους απάρτιζε η νεολαία, οι περισσότεροι ηλικίας 18-30 ετών. Παρά ταύτα, (συνεχίζει ο ιστορικός) στον επί του προκειμένου φιλελληνικό κατάλογο καταγράφονται και εκκλησιαστικές θρησκευτικές και πολιτικές προσωπικότητες. Ενδεικτικά επισημαίνουμε: τον μουσουλμάνο θρησκευτικό ηγέτη Αλφεραντίν (Alpherantine), ο οποίος αρνήθηκε να επικυρώσει εντολή του σουλτάνου Μαχμούτ για αθρόα σφαγή ραγιάδων... με τίμημα την εξορία και δολοφονία του”*

Υπήρξαν και άλλοι Τούρκοι, οι οποίοι θέλησαν να ξεφύγουν από τη χώρα τους γιατί θεωρούσαν απάνθρωπες όλες αυτές τις προσπάθειες και τις διαταγές να φύγουν από τη ζωή οι Έλληνες. Στόχος τους ήταν, βέβαια, να γίνει χώρα τους η Ελλάδα. Από διάφορα γραπτά κείμενα του προπερασμένου αιώνα, έχει αποδειχθεί ότι αρκετοί Τούρκοι ήταν αντίθετοι στις θέσεις και επιθυμίες των σουλτάνων. Πολλοί έφυγαν από τη δική τους πατρίδα και έζησαν (όσοι κατόρθωσαν) κοντά στους Έλληνες και φυσικά τους βοήθησαν, όσο μπορούσαν, να ελευθερωθεί η Ελλάδα.

Όπως αναφέρει ο τότε ιστορικός Σ. Λουκάτος, είχε ξεφύγει από όλη αυτή την άδικη κατάσταση και ο Τούρκος χειρουργός Χασάν Αγά Κούρταλη, που ήταν γιατρός του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Μακρυγιάννη, αλλά και των ανδρών που βρίσκονταν στην φρουρά της Ακρόπολης που είχε πολιορκηθεί από τον Κιουταχή.

Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, φιλέλληνες καταγράφονται στα σώματα πεζικού, πυροβολικού. Όλοι αυτοί δραστηριοποιήθηκαν σε κρίσιμες μάχες του Αγώνα με προθυμία. Πολλοί θεώρησαν τον αγώνα σαν δικό τους και την Ελλάδα πατρίδα τους. Πολλοί μετά την επιτυχία παρέμειναν εδώ και έζησαν σαν γνήσιοι Έλληνες μετά την απελευθέρωσή της και βοήθησαν για την εθνική αποκατάσταση. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ονόματα που δεν θυμίζουν ελληνικά.

Όλα αυτά του είδους τα ιστορικά προέρχονται από τα “Γενικά Αρχεία του Κράτους” και από “Εφημερίδα της Ελλάδος” 1826

*Αρχείο Λ. Και Γ. Κουντουριώτη.