ΑΙΓΑΙΟ: Το ελληνικό Αρχιπέλαγος ΣΥΡΟΣ: Μια πολυσήμαντη παρουσία στο Αιγαίο

Στα 1821 η Σύρος υποδέχθηκε τα πρώτα πλοία που αποβίβασαν στο νησί τους διωγμένους και ανυπεράσπιστους Έλληνες από τη Σμύρνη και τις Κυδωνίες (Αϊβαλή). Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι πρώτοι οικιστές. Μετά από λίγο διάστημα ακολούθησαν και πολλοί άλλοι πρόσφυγες από διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας και από τα νησιά του Αιγαίου, όπως ... η καταστροφή της Χίου στα 1822 και η καταστροφή των Ψαρών το 1824. Και αργότερα όμως, ως το 1850 περίπου, έφθασαν στη Σύρο πρόσφυγες από κάθε ελληνική περιοχή από τη Θράκη ως την Κρήτη, από της Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και από νησιά του Αιγαίου. Αυτό το νησί το προτίμησαν όλοι οι πρόσφυγες γιατί θεωρήθηκε... και ήταν το καταφύγιο των ανθρώπων, επειδή προστατευόταν από τους Γάλλους η τότε μικρή πολιτεία της Άνω Σύρου. Όπως αναφέρουν κάποια δημοσιεύματα της εποχής, εκτός από τους Γάλλους ήταν και άλλοι ξένοι κάτοικοι στο νησί, Άγγλοι, Αυστριακοί, Ιταλοί και Ρώσοι. Είναι γνωστό ότι η Σύρος δεν είχε λάβει μέρος στην Ελληνική Επανάσταση. Δεν οφειλόταν μόνο στη Γαλλική προστασία, αλλά και στη σωστή οργάνωση και στις ικανότητες των προσφύγων. Ο πρεσβευτής της Αυστρίας P. von Osten δίνει με τον πιο παραστατικό τρόπο την εικόνα της δημιουργίας της νέας. Πόλης το Σεπτέμβριο του 1824, όταν ήρθε για πρώτη φορά στη Σύρο, περιγράφει τις σκηνές της δυστυχίας και της αθλιότητας που αντίκρισε, μόλις το πλοίο του πλησίασε στο λιμάνι. Χιλιάδες πρόσφυγες, ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά, ήταν σκορπισμένα στην παραλία, άλλοι κάτω από σκηνές, άλλοι σε ξύλινες παράγκες, χωρίς προσωρινά έστω καταλύματα. Όταν όμως ύστερα από πέντε μήνες, το Φεβρουάριο του 1828, βρέθηκε και πάλι στη Σύρο, μιλάει με έκπληξη και θαυμασμό για τα καινούργια σπίτια, καμιά εκατοσταριά, που είχαν χτιστεί στις πλαγιές του λόφου πάνω από το λιμάνι. Δεν διστάζει μάλιστα να σημειώσει ότι στη Σύρο βλέπει κανείς πως γεννιέται μια πόλη και πως αναπτύσσεται...

Ναυτιλία – Εμπόριο

Για δύο πράγματα ήταν περήφανοι οι μετέπειτα κάτοικοι της Ερμούπολης: για την εμπορική κίνηση του λιμανιού και για την κίνηση των σχολείων. Αυτές οι δύο κινήσεις έδειχναν το ενδιαφέρον των κατοίκων, ιδιαίτερα των γονέων, ώστε οι νέοι να αποκτήσουν μόρφωση και γνώση για το εμπόριο και ιδιαίτερα για τη ναυτιλία. Ήταν απόλυτα δικαιολογημένη αυτή η επιθυμία των κατοίκων. Χωρίς αυτή τη θέληση, η Ερμούπολη δεν θα είχε πετύχει τα όσα κατάφερε. Το λιμάνι της Σύρου γνώρισε, όπως έχουμε διαβάσει, ξεχωριστή κίνηση στα χρόνια της Επανάστασης του 1821. Λίγο αργότερα, με τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους γίνεται εμπορικό κέντρο με σημαντική και διεθνή σημασία. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, είναι η εποχή που το εμπόριο, εισαγωγικό και εξαγωγικό, αλλά και ανθρώπινες επικοινωνίες, γίνονταν κυρίως από τη θάλασσα. Η Ερμούπολη αποτελεί τη γέφυρα που συνδέει την Ελλάδα με τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης και τις χώρες της Ανατολής. Φυσικό ήταν τότε να υπάρξει η φροντίδα για την οργάνωση του λιμανιού. Στα 1834 – 1835 χτίστηκαν οι πρώτες μεγάλες αποθήκες για τη διαμετακόμιση των προϊόντων, έγινε ο μεγάλος Φάρος για την ασφάλεια των πλοίων που περνούσαν ακόμη και τη νύχτα. Το 1842 το λιμάνι παρουσιάστηκε τέλεια οργανωμένο και ήταν έτοιμο να δέχεται ελληνικά και ξένα πλοία, μικρά και μεγάλα. Αρκετές χιλιετίες πριν έχει αποδειχτεί ότι η Ναυτιλία είναι το μεγάλο όπλο της χώρας μας. Η ιστορία των Ελλήνων ήταν και... νομίζω, είναι ακόμη απόλυτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Η Σύρος, το δικό μας νησί, έχει αποδειχθεί, επίσης, ότι ο πολιτισμός του και η άριστη ύπαρξη του στηρίχθηκαν στη θάλασσα. Το νησί μας χρωστάει τη ναυτιλιακή ανάπτυξή του στη δράση της “Ελληνικής Ατμοπλοΐας”. Ήταν πρώτη εταιρεία της Ελλάδος που ιδρύθηκε το 1856 με έδρα την Ερμούπολη. Κύριο έργο της ήταν η συγκοινωνίες στα νησιά και στις άλλες περιοχές της χώρας μας που οι πόλεις τους ήταν, κοντά στις παραλίες. Εκτός από τις ελληνικές περιοχές, τα Συριανά καράβια κατάφεραν εκείνη την εποχή να ταξιδέψουν μέχρι Τεργέστη και Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη και σε άλλα λιμάνια ξένων πόλεων.

Νεώριον και Μηχανουργεία Σύρου

Η “Ελληνική Ατμοπλοΐα” δεν κράτησε μόνο τις ατμοπλοϊκές δραστηριότητες. Τον Απρίλιο του 1861 εγκαινιάστηκε το σιδηρουργείο της που αργότερα έγινε γνωστό με το όνομα “Νεώριον και Μηχανουργεία Σύρου”.Αρχιμηχανικός του Νεωρίου ήταν τότε ο David Smith. Το σημαντικό ήταν ότι το Νεώριο, από τότε, δεν φρόντιζε μόνο την επισκευή των πλοίων, όταν την χρειάζονταν, αλλά είχε ήδη ξεκινήσει η κατασκευή καινούργιων πλοίων. Ταυτόχρονα ήταν σχολείο για νεαρά Ελληνόπουλα, όσα επιθυμούσαν να ασχοληθούν με τη ναυπηγική και τη μηχανολογία γενικότερα. Με την πετυχημένη δράση της “Ελληνικής Ατμοπλοΐας”έρχεται και η ανάπτυξη του ναυπηγείου. Στους Χιώτες κυρίως ναυπηγούς που κατέφυγαν στη Σύρο μετά την καταστροφή της Χίου του 1822 και σε τεχνίτες από την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά οφείλει η Ερμούπολη την ανάπτυξή των ναυπηγείων. “ Το δέσιμο του Έλληνα με τη θάλασσα είναι άρρηκτο και σφυρηλατήθηκε εδώ και αιώνες. Το χαρακτηριστικό του γνώρισμα σε όλες τις εποχές ήταν η αγάπη για τη θάλασσα, η αγάπη για το ταξίδι”. Αναφέρει η πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος κ. Αναστασία Αναγνωστοπούλου – Παλούμπη.

Δημιουργία Κέντρου Ναυτικής Παράδοσης Σύρου

Ο πρόεδρος της Ένωσης Συνταξιούχων Ναυτικών Σύρου και Κυκλάδων, κ. Γιώργος Μηλιός, αναφέρει ότι, από αρκετά χρόνια πριν επιθυμούν να υπάρχει ένα Μουσείο της Ναυτικής ιστορίας του νησιού μας, η οποία είναι γνωστή σε όλη την Ελληνική επικράτεια για το ανθρώπινο δυναμικό που προσέφερε και προσφέρει στη Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία. Σκοπός της Ένωσης των ναυτικών ήταν και είναι η αναζήτηση, η συλλογή, η συντήρηση και η προβολή κάθε αντικειμένου που έχει τη σημασία ΚΕΙΜΗΛΙΟΥ* και συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τις γνωστές ή άγνωστες σελίδες της Ναυτικής Ιστορίας και παράδοσης της Σύρου και του Έθνους μας. Όπως αναφέρει ο κ. Μηλιός, ο σύλλογος των ναυτικών επιθυμεί να πληροφορούνται, ιδιαίτερα οι νέοι ... ότι ο χώρος της ναυτιλίας εξασφαλίζει σίγουρη και λαμπρή καριέρα μέσα και έξω από το πλοίο. Ειδικότερα, θεωρείται απαραίτητη να προσφέρεται, όχι μόνο στους ηλικιωμένους, αλλά και στους νέους, η ανάδειξη της παράδοσης και της ιστορίας: ΚΑΡΝΑΓΙΑ – ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ – ΝΑΥΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ – ΝΑΥΤΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ κ.α.

- Αναμένεται η άφιξη της προέδρου του ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ. Παλούμπη, που μαζί με τον σύζυγό της Αντιναύαρχο εν αποστρατεία κ. Γιάννη Παλούμπη, επιθυμούν να βοηθήσουν την οργάνωση του Ναυτικού Μουσείου της Σύρου.

*ΚΕΙΜΗΛΙΟ: Αντικείμενο μεγάλης ιστορικής, καλλιτεχνικής ή ηθικής αξίας.