Νέο Αρχείο Ιστοριών Ανθρώπων Σύρου – ΝΑΙAS

Ένα εν εξελίξει συμμετοχικό αρχείο με μνήμες και ιστορίες για τη Σύρο, που τροφοδοτείται από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού εργαστηρίου «Περιφερειακή Όραση: Επαναχρησιμοποιώντας το αρχείο» , μέρους του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Σύρου - SIFF, που επέστρεψε χθες στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων για την 9^η έκδοσή του.

Το εργαστήριο απευθυνόταν σε κινηματογραφιστές και καλλιτέχνες, εστιάζοντας σε διαμεσικές ερμηνευτικές στρατηγικές για oπτικοακουστικά αρχεία,. Συντονίστηκε από το Τάμερ Ελ Σαΐντ, κινηματογραφιστή και συνιδρυτή του Cimatheque – Alternative Film Center του Καΐρου και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen, τη Cimatheque, τις Ηχητικές Συναντήσεις Σύρου και το Ιστορικό Αρχείο Σύρου.

To Νέο Αρχείο Ιστοριών Ανθρώπων Σύρου – NAIAS διερευνά νέες πιθανότητες και εμπειρίες συλλογικής αρχειοθέτησης και ενθύμησης, ενθέτοντας συναισθήματα, αισθήσεις, χρώματα, προσωπικές αφηγήσεις καθώς και άλλα εφήμερα, και εύθραυστα υλικά μνήμης. Την ιδέα, την επιμέλεια και το συντονισμό της πρωτοβουλίας είχε η δημιουργός ντοκιμαντέρ Αλεξάνδρα Σαλίμπα.

Για τη θέσπιση του αρχείου αλλά και για να εμψυχωθεί η συμμετοχή της τοπικής κοινότητας, έχει προγραμματιστεί μια σειρά από μικρής κλίμακας πολιτιστικές και καλλιτεχνικές δράσεις: βιωματικές συναντήσεις, μια εικαστική διαδραστική εγκατάσταση αλλά και ένα «δωμάτιο ιστοριών».

“‘Μίλησε Μνήμη”

Το περασμένο διάστημα πραγματοποιήθηκαν δύο βιωματικές ομαδικές συναντήσεις με τίτλο «Μίλησε Μνήμη», που είχαν ως σκοπό τη συλλογή και την ταξινόμηση ενός πρώτου υλικού που τροφοδότησε το αρχείο. Στις συναντήσεις συμμετείχαν κάτοικοι του νησιού αλλά και μέλη του Σωματείου ατόμων με προβλήματα όρασης Ν. Κυκλάδων «Αρωγή».

Σ’ έναν ανοιχτό κύκλο και με τη χρήση βιωματικών μεθοδολογικών εργαλείων, οι συμμετέχοντες άνοιξαν ένα συλλογικό διάλογο για τη σημασία της μνήμης και της λήθης και εμψυχώθηκαν για να μοιραστούν μνήμες και ιστορίες, φέροντας ο καθένας από ένα προσωπικό του αντικείμενο (φωτογραφίες, ενδύματα, βιβλία, γράμματα, συνταγές, κασέτες ή δίσκοι, υφάσματα, φυσικά υλικά όπως πέτρες, ξύλα, ορυκτά κ.α.).

Έπειτα, οι ίδιοι οι συμμετέχοντες ανέλαβαν και το ρόλο του αρχειοθέτη, καταγράφοντας την ιστορία τους όπως εκείνοι θέλουν να μνημονεύεται και χρησιμοποιώντας μια σειρά από ταξινομητικά κριτήρια, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και πληροφορίες που συνδέονται με τις αισθήσεις (μυρωδιές, ήχοι, υφές κ.α.) αλλά και τα συναισθήματα, που απορρέουν από τις ιστορίες και τα αντικείμενα του κάθε συμμετέχοντα.

Εικαστική Εγκατάσταση

Από αύριο, Παρασκευή 23 Ιουλίου και ώρες 18:00 με 21:00, στο ισόγειο του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Κυκλάδων, το NAIAS θα λειτουργεί συνεχίζοντας τη συγκομιδή τοπικών αναμνήσεων. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να καταδυθούν στο αρχείο και ν’ ανακαλύψουν ιστορίες, ήχους, αντικείμενα και εικόνες, που σχετίζονται με τον τόπο τους.

Στο πλαίσιο της εγκατάστασης και για να εμπλουτιστεί περαιτέρω το «Νέο Αρχείο Ιστοριών Ανθρώπων Σύρου», θα λειτουργεί καθημερινά και το «Δωμάτιο Ιστοριών», ένας χώρος στον οποίο οι κάτοικοι της Σύρου θα έχουν τη δυνατότητα να προσέρχονται, για να εναποθέσουν και να αρχειοθετήσουν το δικό τους υλικό μνήμης στο αρχείο.

Το μέλλον του αρχείου

Το Σεπτέμβριο του 2021 και αφού έχει συγκεντρωθεί ένας όγκος αρχειακού υλικού, οι συμμετέχοντες στο Nέο Αρχείο Ιστοριών Ανθρώπων Σύρου, θα προσκληθούν μαζί με άλλους σχετικούς φορείς,  σε μια δημόσια συζήτηση που θα αφορά το μέλλον του αρχείου και τη διαχείριση του, από την εντόπια κοινότητα της Σύρου.

Ιδανικά και για να διατηρηθεί ο συμμετοχικός και ο συλλογικός χαρακτήρας του αρχείου θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια ομάδα, που θα συνεχίσει να συλλέγει και ν’ αρχειοθετεί ιδιαίτερες αναμνήσεις του τόπου.

Η Χρησιμότητα

Το «Νέο Αρχείο Ανθρώπων Ιστοριών Σύρου» είναι μια καλλιτεχνική δράση πολιτιστικού χαρακτήρα, που ευαισθητοποιεί τους αποδέκτες του, σε ζητήματα μνήμης, ενδυναμώνοντας την καλλιέργεια της συλλογικής μνήμης γύρω από ένα τόπο, μέσα από ένα μωσαϊκό προσωπικών τεκμηρίων και ιστοριών.

Το νησί της Σύρου θα έχει έτσι μια πρωτότυπη παρακαταθήκη από προσωπικές και εύθραυστες μνήμες που δεν στερούνται ιστορικού και πολιτισμικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος αλλά συνήθως σβήνουν και χάνονται ολοσχερώς, όταν χάνονται οι άνθρωποι που τις φέρουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργία ενός τέτοιου συμμετοχικού αρχείου επιχειρείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο, έχουν αποδείξει τη δυναμική που έχουν αυτού του είδους τα αρχεία, ως προς το εύρος, τον πλούτο και την ποικιλομορφία του υλικού που συγκεντρώνουν και διασώζουν, αποτελώντας βιώσιμα και πολύτιμα πολιτισμικά κοιτάσματα για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την επιστημονική εκπαιδευτική έρευνα και την εκπαίδευση.