«Ο Σύλλογός μας δεν επαναπαύτηκε ούτε στην πανδημία»

Το ουσιαστικό έργο του Συλλόγου Φίλων του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης για την ανάδειξη της πλούσιας βιομηχανικής ιστορίας της Σύρου συνεχίστηκε επιτυχώς για μία ακόμη διετία, παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που επέφερε η πανδημία.

Τα πεπραγμένα του Συλλόγου για τα έτη 2019-2021 θα παρουσιαστούν αύριο στις 17:30, στη Γενική Συνέλευση, που θα πραγματοποιηθεί στον υπαίθριο χώρο του Βιομηχανικού Μουσείου Ερμούπολης, εκεί όπου εκτίθεται ο τροχός του Πατρίς. Στο πλαίσιο αυτό, θα εγκριθεί ο προϋπολογισμός και θα οριστεί η εφορευτική επιτροπή για την οργάνωση των εκλογών με στόχο την ανάδειξη του νέου διοικητικού συμβουλίου και της εξελεγκτικής επιτροπής.

Με αφορμή τη λήξη της θητείας της, η επί σειρά ετών πρόεδρος του ΚΕΤΕΠΟ Ερμούπολης, Μαργαρίτα Καλουτά αναφέρθηκε στις σημαντικότερες δράσεις που υλοποιήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά και στα μελλοντικά σχέδια του Συλλόγου με κυριότερη την προσπάθεια για τη λειτουργία του Εργαστηρίου Συντήρησης Παλαιών Μηχανημάτων και Αντικειμένων.

Η νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά από την εμφάνιση της πανδημίας προκάλεσε δυσκολίες στην ομαλή λειτουργία του συλλόγου σας;

«H πανδημία για ευνόητους λόγους υπήρξε μεγάλη τροχοπέδη στο έργο και στους στόχους που είχαμε θέσει και προαναγγείλει στην προηγούμενη συνέλευση. Είχαμε προγραμματίσει δραστηριότητες που δυστυχώς δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Σύλλογός μας αποφάσισε να μην διοργανώσει κάποια έκθεση στο Βιομηχανικό Μουσείο. Εκτός από την πολύμηνη αναστολή λειτουργίας του, σημαντικό εμπόδιο αποτέλεσαν και τα ισχύοντα μέτρα. Οι εκθέσεις, που πραγματοποιούμε, δεν αποτελούνται μόνο από εκθέματα, που κάποιος απλά περνά και τα βλέπει. Περιλαμβάνουν επίσης φωτογραφίες και αρχειακό υλικό. Τις επισκέπτεται κόσμος που δούλεψε σ’ αυτά τα παλιά μηχανήματα, κόσμος που αναγνωρίζει σε φωτογραφίες συγγενείς, γείτονες, φίλες, τον εαυτό του και θέλει να μοιραστεί τη συγκίνησή του με τον διπλανό του, πρώην συνάδελφο ή επισκέπτη. Εάν δεν υπάρξει συγχρωτισμός και επαφή, η νοσταλγία κι όλα τα όμορφα συναισθήματα παραμένουν κλειδωμένα μέσα μας.

Βέβαια ο Σύλλογος, παρά το κλείσιμο, δεν επαναπαύθηκε. Με εσωτερικές διαδικασίες τα μέλη του αντάλλαζαν απόψεις, ιδέες και προτάσεις και προσέφεραν το καλύτερο που μπόρεσαν για την εξωστρέφεια και την εκσυγχρονισμένη λειτουργία του Βιομηχανικού Μουσείου και την συμπόρευσή του με σχετικούς φορείς και οργανισμούς ανά την Ελλάδα».

Ποιο ήταν το πρώτο μέλημα του Συλλόγου μετά την ανάληψη καθηκόντων του νέου διοικητικού συμβουλίου, στις 27 Φεβρουαρίου 2019;

«Αποστείλαμε και πάλι ενημερωτική επιστολή προς τον Δήμο σχετικά με τις κτιριακές εκκρεμότητες του Μουσείου, όπως η ανάγκη επισκευής του ασανσέρ, αλλά και μόνωσης της ταράσας, καθώς γινόταν εισροή όμβριων υδάτων, ακόμη και μέσα από τους ηλεκτρολογικούς πίνακες, πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο. Επιπλέον, παρακαλέσαμε για τον καθαρισμό και την τακτοποίηση της αίθουσας Μηχανοστασίου με την αποξήλωση των παλιών μηχανημάτων ψύξης θέρμανσης και με την κάλυψη των ανοιγμάτων, ούτως ώστε να μην υπάρχει είσοδος για τρωκτικά στους χώρους του και έτσι να μπορέσει αυτός ο χώρος να διαμορφωθεί κατάλληλα και να χρησιμοποιηθεί για τη διεξαγωγή παιδικών εργαστηρίων ή εκπαιδευτικών σεμιναρίων. Μεταξύ άλλων, ασκήσαμε πίεση προς τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου για την επισκευή του Σκαγιάδικου, του μοναδικού βιωματικού μουσείου στη χώρα, που έχει χαρακτηριστεί ως μη επισκέψιμο και επικίνδυνο. Από τις πρώτες ημέρες, ο Σύλλογος φρόντισε και για την εγκατάσταση φωτιστικών led στο κτίριο, του οποίου ο φωτισμός ήταν πολύ υποτονικός και χλωμός, κατόπιν συνεννόησης του μέλους του Δ.Σ. Βεντούρη Πρίντεζη με τους αρμόδιους ηλεκτρολόγους του Δήμου. Τέλος, λάβαμε απόφαση για την αγορά 50 καθισμάτων, με έξοδα του Συλλόγου, που μπορούν να χρησιμοποιούνται σε διάφορες εκδηλώσεις , επίσης δωρεά προς το Βιομηχανικό Μουσείο και τον Δήμο, υπό τον όρο να μην παραχωρούνται εκτός Μουσείου».

Ποιες από τις δράσεις του Συλλόγου που υλοποιήθηκαν τα τελευταία 2,5 χρόνια, ξεχωρίζετε;

«Χαραγμένη στη μνήμη όλων μας θα μείνει η έκθεση για την επέτειο των 150 χρόνων της Φιλαρμονικής Σύρου, τον Μάιο του 2019. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκαν όργανα, στολές και αρχειακό υλικό, όπως παρτιτούρες, παλαιές αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, τα δημοσιεύματα των εφημερίδων που υπάρχουν στα ΓΑΚ για τη δημιουργία της δομής το 1869, τα καταστατικά και οι κανονισμοί, ενώ τιμήθηκαν και οι μουσικοί Ευάγγελος Μαυροθαλασσίτης, Νίκος Μπουγιούρης και Ευάγγελος Αδάμου για την πολύτιμη προσφορά τους στην ιστορική Φιλαρμονική του Δήμου. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους, απολαύσαμε στον εξωτερικό χώρο του Βιομηχανικού Μουσείου μία εξαιρετική συναυλία 40 νέων μουσικών από τη Φιλαρμονική του Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και τη Φιλαρμονική Freiburg-Zähringen από τη Γερμανία, υπό τη διεύθυνση των μαέστρων Thierry Abramovici και Alice Labarche. Ένα από τα σημαντικά θέματα που απασχολεί τον Σύλλογο είναι η συντήρηση του τροχού του «Πατρίς». Έτσι, ήρθαμε σε επικοινωνία με καθηγητές Χημικούς Μηχανικούς τού ΕΜΠ για την προστασία του, οι οποίοι επισκέφτηκαν το νησί με έξοδα δικά μας και πραγματοποίησαν επιτόπια έρευνα, αξιολογώντας τις φθορές, διαδικασία η οποία πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά διετία για την διάσωση του τροχού. Επιπλέον, επικοινωνήσαμε με τον Σύλλογο Ξύλινων Σκαφών Ελλάδος για πιθανή μελλοντική συνεργασία σχετικά με τους ταρσανάδες και τους καραβομαραγκούς. Η ίδια είχα τη χαρά να συναντηθώ με διάφορους φορείς στην Αθήνα, όπως το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος για την εξεύρεση λύσης όσον αφορά στη χρηματοδότηση για την πρόσληψη διευθυντή του Μουσείου, ή μουσειολόγου, απαραίτητου για τη λειτουργία, τον εμπλουτισμό και την προώθησή του σε Πολιτιστικό- Ερευνητικό – Επιστημονικό Κέντρο της Ελλάδας. Τέλος, καταθέσαμε προτάσεις προς τον Δήμο για τακτοποίηση και καθαριότητα της αποθήκης Βελισσαρόπουλου με τη δική του συνδρομή, ώστε να γίνει κι αυτός ο χώρος παρουσιάσιμος και επισκέψιμος».

Γνωστή είναι και οι προσπάθειες που καταβάλλετε τα τελευταία χρόνια για την καταγραφή της προφορικής ιστορίας.

«Πράγματι. Τον Ιανουάριο του 2020, αντιγράψαμε όλες τις προφορικές συνεντεύξεις που είχαν δώσει προ εικοσαετίας περίπου εργαζόμενοι ή σχετιζόμενοι με την βιομηχανία - βιοτεχνία της Σύρου, όπως και φορείς , με διηγήσεις από την τότε εποχή της λειτουργίας εργοστασίων στη Σύρο. Με έξοδα του Συλλόγου αγοράστηκαν σκληροί δίσκοι και δόθηκαν  για ψηφιοποίηση, προκειμένου να διασωθούν.

Με ενέργειες επίσης του Συλλόγου και την συνεργασία της Διευθύντριας του Ιστορικού Αρχείου της ΔΕΗ. βιομηχανικής αρχαιολόγου και φίλης μας, Μαρίας Μαυροειδή, παραχωρήθηκαν σε έμπειρους ιστορικούς, που τώρα βρίσκονται στο στάδιο της απομαγνητοφώνησης της πλήρους συνέντευξης κάθε μάρτυρα. Θα επακολουθήσει ψηφιοποίηση και οργάνωση σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις και αποστολή της καθεμιάς σε ιδιαίτερο φάκελο.  Αυτό το κομμάτι των μαρτυριών είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί εκτός απ’ το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του διασώθηκε από τον Σύλλογο, θα μπορέσουμε επίσης, με την άδεια του Δήμου, να το αναρτήσουμε σε πλατφόρμα και site ούτως ώστε να είναι διαθέσιμο για κάθε ενδιαφερόμενο, ερευνητή , κοινωνικό αναλυτή, φοιτητή, ιστορικό.

Σχετική με την προσπάθεια αυτή είναι και η συμμετοχή μας στην ομάδα της «Βιομηχανικής Αρχαιολογίας», όπου τα μέλη της ενημερώνονται διαδικτυακά για καθετί καινούργιο ή παλιό που ανακαλύπτεται και διασώζεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με την προοπτική συνεργασιών. Η βιομηχανική αρχαιολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη μελέτη όλων των μαρτυριών, υλικών και άυλων, των τεκμηρίων, των τεχνουργημάτων, της στρωματογραφίας και των κατασκευών, των ανθρώπινων οικισμών και των φυσικών και αστικών τοπίων που δημιουργήθηκαν από τη βιομηχανική δραστηριότητα».

Ποια τα σχέδια του Συλλόγου για το άμεσο μέλλον;

«Πέρα από τη διαμόρφωση της αποθήκης Βελισσαρόπουλου σε εκθέσιμο χώρο, την έκθεση κινηματογραφικών μηχανών και αντικειμένων και την υλοποίηση τόσο σεμιναρίων χαρακτικής με τον καθηγητή Καλών Τεχνών Γιάννη Ανδρειωμένο όσο και θεματικών εργαστηρίων για παιδιά από υπεύθυνους εκπαιδευτικούς, στα σχέδια του Συλλόγου Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού παραμένει  η προσπάθεια λειτουργίας του μοναδικού στα Βαλκάνια ιδιόκτητος Εργαστηρίου Συντήρησης Παλαιών Μηχανημάτων και Αντικειμένων. Αυτό θα αποτελέσει ένα μεγάλο επίτευγμα, θα απασχολήσει νέο κόσμο, θα διδαχτούν νέοι άνθρωποι. Θα αποτελέσει μια Σχολή ιστορίας, συντήρησης, αποκατάστασης έργων τέχνης, μετάδοσης γνώσης που θα συγκροτήσει ένα νέο και δυνατό πυρήνα δουλειάς, εμπειρίας, δημιουργίας, έναν πραγματικό πλούτο, αλλά και πόλο έλξης για την ιστορία του νησιού.  Θέλουμε να ελπίζουμε πώς η επάνοδος στην κανονικότητα, θα ευνοήσει την περαιτέρω λειτουργία και την ευόδωση των στόχων μας.