Στη διάθεση του κοινού ο κατάλογος της έκθεσης “VANITY”

Δημοσιεύτηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ο κατάλογος της έκθεσης VANITY, υπό την επιστημονική επιμέλεια του προϊστάμενου της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δ. Αθανασούλη και τη συνεπιμέλεια των αρχαιολόγων της Εφορείας.

Ο εξαιρετικής ποιότητας κατάλογος, περιλαμβάνει δεκάδες κοσμήματα από τις ανασκαφές στο αρχαϊκό ιερό της αρχαίας πόλης της Κύθνου. Τα σχετικά λήμματα υπογράφουν οι συνεργάτες της ανασκαφής Δ. Βαρβαρινού-Βαή, Ε. Ζυμή, Τ. Θεοδωροπούλου, Χ. Κουκουλίδου, Μ. Κουτσουμπού, Α. Μαζαράκης Αινιάν, Ζ. Παπαδοπούλου, Α. Τουλουμτζίδου, Π. Τριανταφυλλίδης.

«Ουσιαστικό εγχείρημα με πολιτιστικές και πολιτικές διαστάσεις»

Η έκθεση VANITY αποτελεί μία περιοδική και διακυκλαδική έκθεση κοσμημάτων, που φιλοξενήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου από το καλοκαίρι του 2016.

Όπως σημειώνει στο μήνυμά του που περιλαμβάνεται στο σχετικό κατάλογο, ο Δήμαρχος Μυκόνου, κ. Κωνσταντίνος Κουκάς, η έκθεση «αποτελεί σημαντικό και ουσιαστικό εγχείρημα με πολιτιστικές και πολιτικές διαστάσεις. είναι μια λαμπρή στιγμή για τη Μύκονο και για την ιστορία της. είναι, επίσης, ένα σημαντικό στοιχείο ενίσχυσης της τοπικής ταυτότητας και της προβολής της».

Ο Δήμαρχος Μυκόνου, αφού αναφέρεται στη συμβολικότητα της έκθεσης, η οποία «στήθηκε» στο αναμορφωμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου, για την επανατοποθέτηση της Μυκόνου στο «κέντρο του χάρτη» της Περιφέρειας για τη δημόσια αρχαιολογία, αλλά και στην πολύτιμη συμβολή της τοπικής κοινωνίας στην οργάνωση και υλοποίησή της, ειδική μνεία κάνει στην ξεχωριστή θέση που έχει στην έκθεση, το ιδιαίτερης ιστορικής και συμβολικής αξίας για τους Μυκονιάτες έκθεμα, αυτό του σταυρού της ηρωίδας Μαντούς Μαυρογένους, το μοναδικό κόσμημα που της απέμεινε, αφού διέθεσε όλη την περιουσία της στην Επανάσταση του ’21.

Μια μετα-έκθεση

Περιγράφοντας την έκθεση, ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δ. Αθανασούλης, σημειώνει:

«Άγνωστοι θησαυροί κοσμημάτων από την μοναδική διαχρονία 7 χιλιάδων χρόνων ελληνικού πολιτισμού στις Κυκλάδες αποκαλύπτουν το ιστορικό βάθος μιας ανθρώπινης ιδιότητας, της ματαιοδοξίας, όπως αυτή εκδηλώνεται στον χρόνο ως φιλαρέσκεια και επίδειξη. δίπλα τους, 12 σύγχρονοι δημιουργοί επεκτείνουν την αφήγηση στο σήμερα, ανοίγοντας το μουσείο στην πολύβουη αγορά του κοσμοπολίτικου νησιού.

Το εκθεσιακό περιεχόμενο συμφύρεται με το περιέχον, καθώς το leitmotiv της έκθεσης μεταφέρεται στον χώρο με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. η κυρίαρχη χρήση του κατόπτρου ως υπόρρητου συμβόλου της φιλαρέσκειας υποτάσσεται από τον αρχιτέκτονα στην λιτότητα του κυκλαδικού πολιτισμού, για να μεταμορφώσει το μουσειακό κέλυφος σε μια γιγάντια κοσμηματοθήκη.

Το μουσείο, από περιχαρακωμένη φουκωική ετεροτοπία, μετατρέπεται σε «σκουληκότρυπα» στον χωροχρόνο, έτοιμη να ταξιδέψει τους επισκέπτες του στις κυκλαδικές ετεροχρονίες του παρελθόντος. τα αρχαία, από αποκομμένα λείψανα ενός ένδοξου αλλά απρόσιτου παρελθόντος, μεταφέρονται στο σήμερα και εκπέμπουν σήματα που αφορούν τον σύγχρονο άνθρωπο. τελικά, η έκθεση νοείται και ως πείραμα εφαρμογής νέων εργαλείων δημόσιας αρχαιολογίας για την ανάδειξη της άυλης υπεραξίας της αρχαιολογικής κληρονομιάς».

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στον ανασχεδιασμό της πολιτικής διαχείρισης του μνημειακού αποθέματος και της μουσειακής πολιτικής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, αλλά και στην αναδιοργάνωση του μεγαλύτερου δικτύου μουσείων και αρχαιολογικών συλλογών στην ελληνική επικράτεια, διάσπαρτων σε όλα σχεδόν τα Κυκλαδονήσια.

«Στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό της κυκλαδικής μουσειακής πολιτικής αναζητούνται δομές-νήματα που θα συνδέουν τα γεωγραφικά κερματισμένα κυκλαδικά μουσεία, τα οποία αναπόφευκτα λειτουργούν μεμονωμένα, ως κιβωτοί της τοπικής ιστορίας κάθε νησιού. οι μεταξύ τους συνάψεις αξιολογούνται ως απαραίτητες, τόσο στο πεδίο του επιστημονικού περιεχομένου τους, όσο και σε εκείνο της διαχειριστικής τους οργάνωσης», σημειώνει ο κ. Αθανασούλης, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στο μουσείο της Μυκόνου, ως νέου κόμβου σε αυτή την προσπάθεια.

Το κόσμημα: η πρώτη διακυκλαδική έκθεση

«Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιλέγεται η πρώτη διακυκλαδική έκθεση που στήνεται στο Μουσείο Μυκόνου να έχει ως θέμα της το κόσμημα: Ένα αρχαιολογικό υλικό, συνήθως παραγνωρισμένο, που δεν προβάλλεται επαρκώς στα μουσεία, παρά τις πολύτιμες πληροφορίες που εμπεριέχει, την ποιότητα, την υψηλή τέχνη και τον, συνήθως, πολύτιμο χαρακτήρα του», αναφέρει. «Ειδικά τα κυκλαδικά κοσμήματα της έκθεσης στην Μύκονο παρέμεναν, τα περισσότερα, αθέατα για το ευρύ κοινό αλλά και άγνωστα στους ειδικούς επιστήμονες. Επομένως, η συγκέντρωση, επιλογή, συντήρηση, έκθεση και δημοσίευσή τους με τον παρόντα κατάλογο συνιστά και μείζον επιστημονικό γεγονός για την κυκλαδική αρχαιολογία».

Ένα πείραμα «μουσειακής μηχανικής» στην Μύκονο

Καταλήγοντας, ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων αναφέρει:

«Η ιδέα, το περιεχόμενο και ο σχεδιασμός της έκθεσης υπαγορεύτηκαν ασφαλώς και από το δύσκολο και a priori επιφυλακτικό δυνητικό κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε: τους τουρίστες της Μυκόνου, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειονότητα αδιαφορούν για τις αρχαιολογικές εκθέσεις και την πολιτιστική κληρονομιά εν γένει και επιλέγουν την, κυρίαρχη στο νησί, lifestyle πλευρά της διασκέδασης.

Με την Vanity το μουσείο αναζητά το κοινό του και αναπροσδιορίζει την σχέση του με τον τουρισμό της Μυκόνου. Με τρόπο επιθετικό αλλά και ειρωνικό. Με ειλικρίνεια αλλά και παραχωρήσεις. γιατί, στο τέλος της ημέρας, ένα μουσείο χωρίς επισκέπτες ηχεί απλώς ως παραδοξολογία.

Η αναβάθμιση του Μουσείου Μυκόνου, η ενίσχυση των δεσμών του με την τοπική κοινωνία και το αέναο τουριστικό της ρεύμα, η εδραίωση του ρόλου του ως κυρίαρχου πολιτισμικού πόλου για το νησί, και οιονεί βασικού αξιοθέατου, υπηρετεί και μια ακόμη φιλόδοξη στόχευση: τον αναπροσανατολισμό του τουριστικού προϊόντος της Μυκόνου σε ποιοτικότερες κατευθύνσεις· την ενίσχυση της πολιτιστικής του συνιστώσας, με την δήλο βέβαια να έχει πάντα τον πρώτο ρόλο· την εμπέδωση μιας τουριστικής ανάπτυξης όχι πλέον επεκτατικής στο εύθραυστο μικροπεριβάλλον της Μυκόνου, αλλά ποιοτικής με χρονική επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με τον υλικό και άυλο πολιτισμό της να συμβάλλουν σε αυτό καθοριστικά.

Ασφαλώς, αυτός ο πολυσύνθετος ρόλος μιας μουσειακής υποδομής σήμερα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς συνεργασίες. Έχοντας πολυμερή στόχευση και μέσα στο ασφυκτικό περιβάλλον της οικονομικής κρίσης η εφορεία αρχαιοτήτων Κυκλάδων αναγνώρισε την έκθεση ως προνομιακό πεδίο ανάπτυξης συνεργειών με την τοπική κοινωνία και την επιχειρηματικότητα. Έτσι, παρά το δυσλειτουργικό θεσμικό πλαίσιο, άντλησε πόρους για να οργανώσει την έκθεση μέσα σε λίγους μήνες, τόσο από τον δήμο όσο και από ιδιώτες χορηγούς, εμπλέκοντάς τους ενεργά στην υπόθεση της ανάδειξης της μνημειακής κληρονομιάς.

Η Vanity, εν τέλει, περισσότερο από μια αρχαιολογική έκθεση, ήταν ένα πείραμα «μουσειακής μηχανικής» σε δυσμενές περιβάλλον».