Μητροπολίτης Αμβρόσιος (1872 – 1922) καταγωγή από την Τήνο. Υπηρέτησε ως διάκονος στον Ναό Αγίου Γεωργίου Σμύρνης

Μετά από τις σπουδές του μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και εκεί χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Παρέμεινε αρκετό χρονικό διάστημα και αργότερα τον ζήτησαν να υπηρετήσει στη Σμύρνη, όπου έφτασε το1910 και έμεινε κοντά στον Μητροπολίτη Χρυσόστομο. Θεωρήθηκε άξιος διάκονος και υπηρέτησε ως αρχιμανδρίτης, βοηθώντας όλους τους ανθρώπους που είχαν την ανάγκη και ζητούσαν βοήθεια από τους ιερείς. Ήταν τόσο άριστος και δραστήριος και καλός βοηθός ανθρώπων , ώστε ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος θέλησε να τον βοηθήσει για ακόμα μία φορά για τις άριστες υπηρεσίες του στους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ήταν το 1913 όταν ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Σμύρνης θέλησε,μετά από τον θαυμασμό του για τις άριστες εργασίες του να τον βοηθήσει να εκλεγεί “Βοηθός επίσκοπος Σμύρνης”, ο Αμβρόσιος. Προσέφερε μεγάλη βοήθεια σε όλους τους κατοίκους και ιδιαίτερα στα ελληνικά στρατεύματα που φρόντιζαν να σώζουν τον πληθυσμό της Μικράς Ασίας, αφού ο πόλεμος των Τούρκων είχε καταφύγει όχι μόνο στις ακτές της Ασίας, αλλά και σε αρκετά ελληνικά λιμάνια, όπως στα Μοσχονήσια, στη Λέσβο κ.α., Ο Αμβρόσιος ασχολήθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα να περιθάλψει και να διασωθεί ο πληθυσμός αυτών των νησιών, με τα οποία, μέχρι να φθάσουν οι διωγμοί των Τούρκων, αλλά και οι θάνατοι, κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες. Ο Αμβρόσιος ιδιαίτερα φρόντισε, με σημαντικό έργο πολλών ανθρώπων που ιδιαίτερα τον εκτιμούσαν να βοηθήσει όχι μόνο τη ζωή των Ελλήνων της περιοχής, αλλά πρόσφερε και ένα έργο ιδιαίτερα σημαντικό !!! Θέλησε, φρόντισε και κατόρθωσε για την επαναλειτουργία των εκκλησιών, αλλά και των σχολείων. Είχε φροντίσει με ιδιαίτερους τρόπους των ανθρώπων να μην πλησιάζουν οι Τούρκοι. Ήταν κάτι μοναδικό και ιδιαίτερο αυτό που συνέβη τότε σε μια περιοχή της Ελλάδας που για αρκετό διάστημα δεν πλησίασαν οι Τούρκοι. Δεν αναφέρετε από τους ειδικούς... γιατί για ένα διάστημα οι Τούρκοι δεν είχαν ασχοληθεί με τα Μοσχονήσια. Και φυσικά αρκετοί Έλληνες πλησίαζαν και κατοικούσαν εκεί. Τον Φεβρουάριο του 1922 η Επισκοπή Μοσχονησίων ανυψώθηκε σε Μητρόπολη και πρώτος Μητροπολίτης εξελέγη ο... Αμβρόσιος. Για ένα χρονικό διάστημα σ’ αυτή την περιοχή οι άνθρωποι ζούσαν καλά και προσεύχονταν.

15 Σεπτεμβρίου 1922

Κατά την μικρασιατική καταστροφή, όπως αναφέρουν και γράφουν άνθρωποι από εκείνη την εποχή...: “Ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος απήχθη μαζί με την πλειονότητα του ποιμνίου του από τον τουρκικό στρατό και στις 15 Σεπτεμβρίου 1922 ετάφη ... ζωντανός στην περιοχή της Περγάμου”. Ο τρόπος του μαρτυρικού θανάτου του δεν έχει πλήρως εξακριβωθεί, καθώς εκτελέσθηκε και το μεγάλο τμήμα των ανθρώπων που τον εκτιμούσαν και τον ακολουθούσαν πάντοτε σε όλες του τις δραστηριότητες. Υπάρχουν βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, Ιστορικά κείμενα του Ελληνικού Έθνους κ.α. που κάθε ένα αναφέρει, όπως γράφουν οι ειδικοί, λεπτομέρειες για το μαρτύριο και τον τρόπο θανάτου του εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Αμβροσίου.

Υπάρχει μια συγγραφέας από τα Μοσχονήσια, η οποία σε ένα βιβλίο της αναφέρει λεπτομέρειες για το μαρτύριο του Αμβροσίου και γράφει ότι... τον έθαψαν ζωντανό σε βαθύ τάφο σ’ ένα ύψωμα της Περγάμου, μιας πόλης της Μικράς Ασίας. Όπως έχει αναφερθεί σε διάφορα γραπτά κείμενα της εποχής, λέγεται ότι ο ιεράρχης πέθανε την στιγμή που τον σήκωσαν για να τον ρίξουν στον τάφο. Είναι πολλά τα γραπτά κείμενα, (σε βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες), που αναφέρονται σε διαφορετικούς τρόπους θανάτου τόσο αξιόλογου, θαυμαστού και αγαπητού Μητροπολίτη. Ο τότε Μητροπολίτης Φθιώτιδος αναφέρει σε γραπτά του κείμενα δύο εκδοχές: Κατά την πρώτη, ο ιεράρχης τεμαχίστηκε. Και την δεύτερη, αφού του έκοψαν χέρια και πόδια, τον έθαψαν ζωντανό. ( Στο βιβλίο Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας) του Χρ. Αγγελομάτη. Και πολλοί άλλοι έγραψαν σε βιβλία και ανέφεραν ότι “εφονεύθη καθ’ οδόν” σε κάποια χαράδρα... Προτομή του εθνομάρτυρος ιεράρχου Αμβροσίου στήθηκε το στη Μυτιλήνη και σε άλλες περιοχές άλλων νησιών. Τιμούσαν ιδιαίτερα τον άριστο Μητροπολίτη Αμβρόσιο. Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία, μαζί με τους άλλους Αγίους μικρασιατικής καταστροφής, την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Η Χαλκίδα, η Λέσβος, η Νέα Σμύρνη τίμησαν και μνημονεύουν κάθε χρόνο τον ιεράρχη που τιμήθηκε από όλους τους Χριστιανούς των περιοχών που είχαν ζήσει δικοί τους άνθρωποι στη Νέα Σμύρνη και στα παράλια νησιά. Κατά το έτος , ο ειδικός που ασχολήθηκε με τα νησιά του Μικρασιατικού Ελληνισμού, (όπως τα Μοσχονήσια, νησιά του Πόντου κ.α.) κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο αφιερωμένο στην Παναγία την Μοσχονησιώτισσα και τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο, το οποίο τυπώθηκε το 2002 με την φροντίδα του τότε Δημάρχου Τήνου κ. Σ. Απέργη. Το σημαντικό είναι ότι φρόντισε επίσης να δοθεί το όνομα του Εθνομάρτυρος Αμβροσίου σε δρόμο της χώρας Τήνου και παράλληλα θέλησε να δημιουργηθεί από ειδικούς η προτομή του μάρτυρος, να τοποθετηθεί σε κεντρικό σημείο του χωριού και κάθε χρόνο να τελείται ένα τρισάγιο. Την ίδια εικόνα σε πλαστικοποιημένη μορφή παρέδωσε ο Μητροπολίτης Σύρου – Τήνου κ.α. κύριος Δωρόθεος, ώστε κατά τις λειτουργικές εκδηλώσεις να παρουσιάζεται η προτομή του Μητροπολίτου Αμβροσίου στις 17 Αυγούστου. Υπάρχουν ναοί σε περιοχές της χώρας που παρουσιάζουν πολλά ημερολόγια αφιερωμένα στην Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι η Μνήμη της Μικράς Ασίας!

* Μοσχονήσια: Νησιά της Μικράς Ασίας εις τον Αδραμύττιο κόλπο.

Αδραμύττιο = Πόλη της Μικράς Ασίας.