Σύρος – Ερμούπολη

Είναι η δεύτερη χρονολογικά εκκλησία της Ερμούπολης γνωστή και ως “εκκλησία των Ψαριανών” από το όνομα της συνοικίας στην οποία ανήκει. Χτίστηκε στα 1828 έως 1829 με χρήματα του Υδραίου Θεόδωρου Πλατανίτη... Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 20 Αυγούστου 1850 από τον τότε Μητροπολίτη Δανιήλ. Στην εσωτερική είσοδο της νότιας πλευράς του Ναού υπάρχει η αφιερωτική επιγραφή που μνημονεύει το ιστορικό της οικοδομής : “ Ο ναός ούτως τιμάται της Παρθένου Θεία Κοίμησις. Ηγέρθη δε εκ βάθρων φιλοτίμω δαπάνη των Φιλοκάλων Ερμουπολιτών, προς δε και ευνεργασία του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Χίου Δανιήλ. Ανακαινισθείς δ’ αύθις καθιερώθη υπ’ αυτού του ιδίου, πρώην μεν Χίου νύν δε πασών Κυκλάδων, κυριάρχου τε και έμφρονος ποιμένος. Ανηγέρθη εν έτει 1829, ανεκαινίσθη 1847, εγκαινιάσθη 1850, Αυγούστου 20”...

Η εσωτερική κατασκευή του Ναού είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Όλες οι κατασκευές, θόλοι, σταυροθόλια, κίονες, είναι ξύλινες. Πλούσιος είναι στο Ναό της Κοιμήσεως, στο εσωτερικό της, ο ζωγραφικός διάκοσμος σε μορφές αγίων, σταυρούς και αστέρια. Υπάρχουν επίσης ωραίες νεώτερες τοιχογραφίες, έργα του αγιογράφου Ν. Χρίστου, το 1976. Πολλές είναι επίσης οι φορητές εικόνες του περασμένου αιώνα. Στις περισσότερες υπάρχει το όνομα του ζωγράφου. Μία εικόνα του Ευαγγελισμού και μία των Αγίων Αποστόλων δημιουργήθηκαν στα 1827 και είναι έργα ζωγράφου που ήρθε στη Σύρο από τη Σμύρνη. Υπάρχουν ακόμη εικόνες και άλλου ζωγράφου από τη Σμύρνη του Π. Κυριαζόπουλουπου είχε σπουδάσει στη Ρωσία και στην Ιταλία (1844-1848).Υπάρχουν εικόνες και πολλών άλλων αγιογράφων του περασμένου αιώνα. Στον Ναό παρουσιάστηκε κάτι εντυπωσιακό. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι εκκλησίες της Ερμούπολης χρονολογούνται στις αρχές του 19ου αιώνα και παρουσιάζουν την πανέμορφη και ενδιαφέρουσα εκκλησιαστική αρχιτεκτονική.

Δομίνικος Θεοτοκόπουλος, ο Ζωγράφος της Μεσογείου

Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος έμεινε γνωστός με το ισπανικό προσωνύμιό του Ελ Γκρέκο, που σημαίνει ο Έλληνας. Γεννήθηκε στη Κρήτη το 1541, και πέθανε στο Τολέδο της Ισπανίας στις 7 Απριλίου 1614. Δημιούργησε τα σπουδαιότερα έργα του στην Ιταλία και την Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά στην Κρήτη ως αγιογράφος και στη συνέχεια ταξίδεψε στη Βενετία. Εκεί γνώρισε και επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης τον Τιντορέτο και τον Τολέδο εγκαταστάθηκε το 1577. Ο Δομίνικο Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε στην Κρήτη, που εκείνη την εποχή αποτελούσε κτήση της Δημοκρατίας της Βενετίας. Γνώρισε, άκουσε και έμαθε την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας... ιδιαίτερα της τέχνης και έγινε γνωστός στην πατρίδα του ως μεταβυζαντινός αγιογράφος και απέκτησε τον τίτλο του δασκάλου, γιατί λάτρεψε ιδιαίτερα τη ζωγραφική. Το 1567 έφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Βενετία και γνωρίζει τον Τιτσιάνο και τον θαυμάζει. Εκεί γνώρισε καλύτερα τη δυτική ζωγραφική και του άρεσε, χωρίς όμως να εγκαταλείψει τις παραδόσεις της βυζαντινής αγιογραφίας. Μετά από ταξίδια στα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της Ιταλίας, έφθασε στη Ρώμη, άνοιξε δικό του αργαστήρι στην Ακαδημία. Αργότερα πήγε στη Μαδρίτη, όπου εργάστηκε για τον Βασιλιά Φίλιππο ΙΙ, όπου ιδιαίτερα διακόσμησε καλλιτεχνικά το παλάτι του. Τελικά αποφάσισε να εγκατασταθεί στο Τολέδο, όπου έζησε και δημιουργούσε μέχρι το τέλος της ζωής του. Ήταν... και είναι... Διάσημος! Σε όλο τον κόσμο. Θαυμάστηκε η εργασία του από όλους τους ανθρώπους, όλων των χωρών. Όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και της Αμερικής και σε άλλες χώρες. Τα έργα του έφθασαν και παρουσιάστηκαν και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Η εργασία του θαυμάστηκε ιδιαίτερα. Έγινε μία έκθεση στην Κρήτη και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, της Ντόλλης Γουλανδρή.

Ελ Γκρέκο στη Σύρο

Ήταν καθαρή Δευτέρα του 1983, όταν επισκέφθηκε το νησί μας ο αρχαιολόγος και Βυζαντινολόγος Γιώργος Μαστορόπουλος. Έφθασε και στον ναό της Κοίμησης, για να μελετήσει τα πολύτιμα κειμήλια που είχαν φέρει πριν από τόσα χρόνια οι Ψαριανοί πρόσφυγες και έως τώρα φυλάσσονται στον ναό. Αυτό που ανακάλυψε όμως ξεπερνά και τα πιο τρελά του όνειρα. Βλέποντας την εικόνα της Κοίμησης, μέσα στο ξύλινο κουβούκλιο της διακρίνει με το έμπειρο μάτι του πως κάτι κρύβει. Με τη βοήθεια του Παπά Κώστα, του Ιερέα, που σήμερα είναι ο ιερέας του Ναού, σηκώνει το γυάλινο τζάμι πάνω από την εικόνα και αρχίζει με προσοχή να την επεξεργάζεται. Η εικόνα ήταν μαυρισμένη από τον καιρό και μόνο η φιγούρα της Παναγίας διακρίνεται καθαρά, επενδεδυμένη με ασήμι. Και σε λίγο, τι έκπληξη!!! Στο κάτω μέρος της εικόνας αποκαλύπτεται η υπογραφή του ζωγράφου: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος! Η συγκίνηση της στιγμής δεν περιγράφεται με λόγια. Ο Γιώργος Μαστορόπουλος πήρε την άδεια και από τη Σύρο και από την Αθήνα (από τους ειδικούς) και παρέλαβε με βοήθεια την εικόνα για να φθάσει στους ειδικούς, ώστε να γίνει ο καθαρισμός με ιδιαίτερη φροντίδα. Περίπου δυόμισι χρόνια κράτησε ο καθαρισμός της εικόνας στην Αθήνα και επέστρεψε στη Σύρο το 1986. η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι από τα έργα της πρώιμης ηλικίας του Ελ Γκρέκο, όταν ο μετέπειτα κορυφαίος ζωγράφος ήταν περίπου 22 ετών, αλλά όπως αναφέρουν οι ειδικοί ήταν αρκετά καταρτισμένος στη βυζαντινή αγιογραφία. Αν θελήσετε, (όσοι δεν γνωρίζετε,) να δείτε την εικόνα στον πρόναο της εκκλησίας, ζητήστε από τον ιερέα παπά – Κώστα να σας διηγηθεί την ιστορία της με τον δικό του κατανυκτικό τρόπο. Θα μάθετε και πως ταξίδεψε η εικόνα... και πως επέστρεψε στο νησί μας. Ιδιαίτερα, είναι γνωστό το πόσο ενδιαφέρουσα η προστασία της εικόνας. Να γνωρίζετε ακόμη ότι η εικόνα είναι τοποθετημένη στο χώρο της... με ιδιαίτερη φροντίδα.

Πατέρα Κώστα, σας ευχαριστούμε θερμά γιατί γνωρίζεται όλη την ιστορία της εικόνας και γιατί φροντίζετε να είναι πάντα εντάξει.