Τα Μουσεία της Σύρου

Οι Κυκλάδες είναι μια χαρούμενη συμφωνία σε λευκό και γαλάζιο μέσα στο Αιγαίο, το ελληνικό αρχιπέλαγος. Παντού... αλμύρα και φως και θάλασσα! Κανένας λαός δεν έζησε τόσο πολύ με τη θάλασσα όσο οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι Κυκλαδίτες. Την 3η χιλιετία π.Χ. οι Κυκλαδίτες είναι μια ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον Κυκλαδικό χώρο αναπτύσσεται ένας από τους πέντε μεγαλύτερους πολιτισμούς του κόσμου, που για χίλια διακόσια περίπου χρόνια, δημιουργεί και πλάθει μια δική του πολιτιστική φυσιογνωμία. Οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο ονόμασαν αυτή την εποχή “Πολιτισμό Σύρου – Κέρου” (2.800 – 2.00π.Χ.). Είναι δυο νησιά που πρόσφεραν τα σπουδαιότερα ευρήματα σε τέχνη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο μεγάλος αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως το καλλίτερο και πιο χαρακτηριστικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόφου καστρί, το Β.Α. μέρος του νησιού στην περιοχή Χαλανδριανή. Ο Χρήστος Τσούντας ανέσκαψε πλήθος τάφους (περίπου 600) και έφερε στο φως πλούσια περίτεχνα κτερίσματα! (κτερίσματα ονομάζονται τα κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα που ήταν στον τάφο μαζί με τον νεκρό). Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, αλλά και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου που ιδρύθηκε αργότερα. Η Σύρος όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια αναδύεται από τη θάλασσα με τη μορφή γυμνών και απότομων βράχων. Αυτό το βραχονήσι “φιλοξενεί” δυο σπουδαίες πόλεις: την Άνω Σύρο, μια πανέμορφη, μεσαιωνική πολι- τεία που ιδρύθηκε από τους Ενετούς τον 13ο αιώνα και την Ερμούπολη, τη θαλασσινή πολιτεία, που ήταν και είναι μια πολυσήμαντη παρουσία στο Αιγαίο(19ος αιώνας). “Αυτό που έγινε εδώ πριν έναν αιώνα, δεν έγινε πουθενά αλλού. Στη Σύρο ξαναγεννήθηκε η Ελλάδα...” είπε, τότε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτή η φράση τα συνοψίζει όλα. Εδώ σ’ αυτό το βραχονήσι ένας πολιτισμός όμοιος μ’ αυτούς των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων...

Αρχαιολογικό Μουσείο

Τον Απρίλιο του 1833, όταν στο Υπουργείο Παιδείας δημιουργήθηκε η πρώτη Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Ερμούπολη ορίσθηκε έδρα της περιοχής του Αιγαίου. Το 1834 ιδρύθηκε ένα μικρό μουσείο στην Ερμούπολη με... “υποέφορο” του Ιωάννη Κοκκώνη. Η πρώτη συλλογή ευρημάτων από τη Σύρο και τη Ρήνεια*, φιλοξενήθηκε αρχικά στο κτίριο του Γυμνασίου. Το 1888-89 στεγάστηκε σε χώρο του Δημοτικού Μεγάρου της Ερμούπολης, που έως σήμερα είναι ένα θαυμάσιο Αρχαιολογικό Μουσείο, που είχε δημιουργήσει ο Ερνέστος Τσίλλερ. Ήταν ο άνθρωπος που ιδιαίτερα είχε ενθουσιαστεί με τη θαυμάσια αρχαία ιστορία όχι μόνο της Σύρου(που την θεώρησε πρώτη), αλλά και άλλων νησιών των Κυκλάδων. Η Κυκλαδική συλλογή θεωρείται, από όλους τους αρχαιολόγους, (Έλληνες, Ευρωπαίους κ.α.) μία από τις σπουδαιότερες των κυκλαδίτικων αρχαιοτήτων. Στην πρώτη αίθουσα (αριστερά του Δημαρχείου) είναι τα ευρήματα από τη Σύρο, γλυπτά ειδώλια, επιγραφές και πολλές σπουδαίες, επιτύμβιες στήλες, τα περισσότερα αρχαίας ελληνιστικής εποχής. Υπάρχουν τα έργα μαρμαροτεχνίας και κεραμικής (3ης χιλιετίας π.Χ. ) Είναι και τα ταφικά κτερίσματα (ευρήματα σε αρχαίο τάφο που θάβονται μαζί με τον νεκρό). Υπάρχουν πολλά κτερίσματα από την Χαλανδριανή, όπου κατόρθωσε να αποκαλύψει ο Χρήστος Τσούντας στους τάφους της περιοχής. Φυσικά αρκετά κτερίσματα (ευρήματα) των τάφων είχαν μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Παλαιότερα, εκτός από Έλληνες, οι περισσότεροι αρχαιολόγοι ήταν Γάλλοι, Ιταλοί, κ.α. και είχαν ανακαλύψει, με ιδιαίτερη φροντίδα, όχι μόνο στη Σύρο, αλλά και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, υπέροχα κτερίσματα, ειδώλια, πήλινες φιάλες, τα θαυμαστά εργαλεία από οψιανό και ιδιαίτερα το θαυμάσιο (κατά τη γνώμη των ειδικών) τηγανόσχημο! Τα τηγανόσχημα είναι αξιόλογα ευρήματα, είναι περίφημα Συριανά κάτοπτρα από σκούρο πηλό, που ως φαίνεται, οι Κυκλαδίτες το γέμιζαν νερό στη κοίλη εσωτερική τους επιφάνεια και... καθρεπτιζόντουσαν. Είναι πανέμορφα σκεύη. Την αισθητική απόλαυση που δέχεται ο παρατηρητής, την αυξάνει και δυναμώνει ο πλούτος της χαρακτικής και γραπτής διακόσμησης που στολίζει τις επιφάνειές του. Στην πίσω πλευρά υπάρχει εμπίεστη και χαρακτή σπειροειδής διακόσμηση. Η σπείρα (δηλαδή ο ατελείωτος κύκλος συμβολίζει τον αφρό του κύματος). Στο κέντρο υπάρχει πλοίο με 2 σειρές κουπιά, δείγμα του ότι οι προϊστορικοί Συριανοί ήταν ναυτικός λαός. Έτσι, όπως ανέφεραν οι ειδικοί, ο θαυμαστός Κυκλαδικός πολιτισμός της αρχαιότητας τελειώνει γύρω στο 1900 π.Χ. Ήταν ένας πολιτισμός από τους πιο ιδιόμορφους και ξεχωριστούς. Η Ελλάδα έχει ιδιαίτερα θαυμαστές από πολύ κόσμο και σε πολλές χώρες.

- Θα ήθελα να ασχοληθώ ιδιαίτερα με τις άριστες ιδιαιτερότητες της Σύρου