“Rising from the ashes”

Έναν ακόμη “θησαυρό” για τους λάτρεις της ελληνικής ναυτιλίας και της ιστορίας της, αποτελεί το τελευταίο συγγραφικό έργο του ιστορικού ερευνητή, Γιώργου Φουστάνου.

Πρόκειται για το βιβλίο με τίτλο “Rising from the ashes”, το οποίο αναφέρεται στις ναυπηγήσεις των Ελλήνων από το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου έως το τέλος του 20ου αιώνα.

“Οι ναυπηγήσεις των Ελλήνων την συγκεκριμένη περίοδο, ήταν κάτι περισσότερες από 2.400 πλοία. Αυτό σημαίνει ότι έχτιζαν ένα καινούργιο πλοίο κάθε 8 ημέρες επί 53 χρόνια. Πρόκειται για ένα μεγάλο επίτευγμα γιατί συντελέστηκε χωρίς την παραμικρή ενίσχυση του κράτους”, τονίσει ο συγγραφέας στην “Κοινή Γνώμη”.

Το βιβλίο είναι γραμμένο κατά κύριο λόγο στην αγγλική γλώσσα, ωστόσο υπάρχουν σημειώσεις μεταφρασμένες στα ελληνικά, προκειμένου ο αναγνώστης να αντιληφθεί το μέγεθος του επιτεύγματος της ελληνικής ναυτιλίας.

“Η συγκεκριμένη έκδοση δεν αποσκοπεί στο να αποτελέσει ένα ακόμη βιβλίο σε κάποιον εκδοτικό οίκο. Η προσπάθειά μας είναι να καταγραφούν με κάθε λεπτομέρεια και κάθε ιστορική ακρίβεια όλα τα γεγονότα που συνθέτουν από που λέγεται “ελληνικό ναυτιλιακό θαύμα””, σημειώνει ο συγγραφέας, ο οποίος, μάλιστα, δεν παραλείπει να αναφερθεί στο σπουδαίο ρόλο που έπαιξε η Σύρος την εποχή εκείνη.

“Όλα αυτά τα επιτεύγματα της ναυτιλίας δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι άρχισαν από τη Σύρο στα μέσα του 19ου αιώνα. Η Σύρος έπαιξε καθοριστικό ρόλο και αυτόν τον ρόλο πρέπει να τον αναδεικνύουμε, ιδιαίτερα εμείς που δραστηριοποιούμαστε στο νησί”, επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Στο προλογικό του σημείωμα ο συγγραφέας Γιώργος Φουστάνος αναφέρει τα εξής:

“Η αφετηρία της μεγάλης διαδρομής των Ελλήνων στις διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές τοποθετείται χρονολογικά στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ξεκίνησαν τη μετάβασή τους στην ατμοπλοΐα. Την εποχή εκείνη, δημοσιεύματα στον ελληνικό όσο και στον ξένο τύπο αναφέρονταν στους Έλληνες ως ιδιοκτήτες στόλου περίπου 5.500 ιστιοφόρων σκαφών διαφόρων τύπων και μεγεθών –αριθμητικά περίπου ίδιος με τον σημερινό. Η διαφορά έγκειται, σήμερα, στην παρουσία ενός στόλου ποντοπόρων πλοίων, υψηλών προδιαγραφών με χαμηλό μάλιστα μέσον όρο ηλικίας, ο οποίος πραγματοποιεί ανταγωνιστικά το ένα τέταρτο των παγκόσμιων θαλάσσιων μεταφορών.

Αυτή η πρωτοφανής εξέλιξη, που δικαιωματικά επιτρέπει στους Έλληνες εφοπλιστές να κυριαρχούν ειρηνικά σε όλους τους ωκεανούς του κόσμου, οφείλεται κυρίως σε δύο βασικούς παράγοντες, που ουδεμία άλλη ναυτιλία στον κόσμο μπορεί να επιδείξει. Αφενός, στην αέναη προσπάθεια των Ελλήνων να αποκτούν και να διαχειρίζονται ανταγωνιστικά πλοία, με αποκλειστικό σκοπό την εξυπηρέτηση των εκάστοτε αναγκών των διεθνών μεταφορών. Αφετέρου, στην απουσία ακόμα και της ελάχιστης κρατικής οικονομικής στήριξης προς τους Έλληνες εφοπλιστές της ποντοπόρου ναυτιλίας με επακόλουθο την αναζήτηση χρηματοδοτικών πηγών από το εξωτερικό.

Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ναυτιλία των Ελλήνων δημιουργήθηκε ως επί το πλείστον με αγορές μεταχειρισμένων πλοίων κυρίως από Βρετανούς πλοιοκτήτες αλλά και με τη ναυπήγηση 300 περίπου πλοίων σε βρετανικά ναυπηγεία. Τα περισσότερα από τα παραπάνω πλοία ταξίδεψαν υπό Ελληνική σημαία, ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν ελληνόκτητα πλοία που ύψωναν για διαφόρους λόγους την Ρωσική, την Τουρκική, τη Βρετανική καθώς και αυτή του Παναμά στη διάρκεια του μεσοπολέμου. Την εποχή που ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο ελληνικός εμπορικός στόλος βρισκόταν στην ένατη θέση της παγκόσμιας κατάταξης, σημαντικό μεν επίτευγμα χωρίς ωστόσο να θεωρείται μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών στις θαλάσσιες μεταφορές.

Εν τούτοις, μετά το τέλος του Πολέμου και ενώ οι περισσότεροι Έλληνες εφοπλιστές είχαν πλέον εγκατασταθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, για να συνεχίσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μιας και εντωμεταξύ στην πατρίδα τους είχε ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος, σημειώθηκε ένα μοναδικό επίτευγμα, το οποίο έχει καταγραφεί διεθνώς ως το «ελληνικό ναυτιλιακό θαύμα».

Το έργο αυτό συντελέστηκε μέσα από τις συνεχείς προσπάθειες των Ελλήνων εφοπλιστών για την ανασύσταση του εμπορικού στόλου, ο οποίος είχε αποδεκατιστεί στη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εργαζόμενοι από νέα πλέον γραφεία που ίδρυσαν στη Νέα Υόρκη αλλά και αυτά που είχαν δημιουργήσει στο Λονδίνο στη διάρκεια του μεσοπολέμου, κατόρθωσαν στη διάρκεια της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας να συγκροτήσουν ένα νέο στόλο 700 και πλέον πλοίων, υπό ξένες σημαίες, τα περισσότερα νεότευκτα, που είχαν κατασκευαστεί σε αυτό το διάστημα για λογαριασμό Ελλήνων πλοιοκτητών σε ναυπηγεία διαφόρων κρατών.

Τα παραπάνω πλοία, μεταξύ των οποίων πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν τα υπερσύγχρονα δεξαμενόπλοια, καταξίωσαν τη ναυτιλία των Ελλήνων ως την πλέον ταχύρρυθμα αναπτυσσόμενη δύναμη στον χώρο των μεταπολεμικών θαλάσσιων μεταφορών.

Στη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών που ακολούθησαν, οι πρωτοβουλίες στον τομέα των ναυπηγήσεων συνεχίστηκαν με αμείωτους ρυθμούς, επιδρώντας όλο και περισσότερο στην οικονομία πολλών κρατών αλλά και ενισχύοντας διαρκώς την υπόσταση της ναυτιλίας των Ελλήνων στον διεθνή στίβο. Η εξέλιξη αυτή δημιούργησε, συγχρόνως, τις ιδανικές προϋποθέσεις για τη δυναμική μετάβασή της στον 21ο αιώνα, στον οποίο πλέον καταγράφονται από τους Έλληνες επιδόσεις που ουδέποτε έχουν παρατηρηθεί στην παγκόσμια ιστορία της ναυτιλίας. Εν κατακλείδι, από το 1948 μέχρι και το 2000, οι Έλληνες εφοπλιστές παρέλαβαν 2.405 ποντοπόρα πλοία από ναυπηγεία όλου του κόσμου, κατά μέσον όρο, ένα πλοίο κάθε οκτώ ημέρες, χωρίς την παραμικρή οικονομική επιβάρυνση της πατρίδας τους. Τα πλοία αυτά προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες μεταφέροντας ανταγωνιστικά φορτία, πολύτιμα για τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.

Επιπρόσθετα, οι ναυπηγήσεις της δεκαετίας του 1950 υπήρξαν καθοριστικές ακόμα και για τη  διαμόρφωση κρίσιμων γεωπολιτικών ισορροπιών κατά τη μεταπολεμική περίοδο – μία άγνωστη στους περισσότερους συνεισφορά των Ελλήνων στον δυτικό κόσμο. Μετά από τρεις και πλέον δεκαετίες συστηματικής μελέτης, είμαι σε θέση να υποστηρίξω απερίφραστα, ότι χωρίς τις πρωτοβουλίες των Ελλήνων εφοπλιστών στον τομέα των ναυπηγήσεων εκείνη την εποχή, σίγουρα η παγκόσμια ιστορία θα είχε ένα διαφορετικό ανάγνωσμα”.