Κυκλάδες

Είναι μια χαρούμενη συμφωνία σε λευκό και γαλάζιο μέσα στο Αιγαίο, το Ελληνικό Αρχιπέλαγος. Παντού φως και θάλασσα! Κανένας λαός δεν έζησε τόσο πολύ με τη θάλασσα,... για τη θάλασσα όσο οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι Κυκλαδίτες. Οι επαφές των Κυκλαδιτών με ξένους κόσμους και λαούς τους έκαναν να δεχθούν πολλές νέες ιδέες και να αποκτήσουν νέες δραστηριότητες. Την 3η χιλιετία π. Χ. Οι Κυκλαδίτες είναι μια ισχυρή ναυτική δύναμη. Στον Κυκλαδικό χώρο αναπτύσσεται ένας από τους πέντε μεγάλους πολιτισμούς του κόσμου, που για χίλια διακόσια περίπου χρόνια δημιουργεί και φτιάχνει μια ωραία και ευχάριστη ζωή, με θαυμάσια δραστηριότητα. Οι ειδικοί σ’ όλο τον κόσμο ονόμασαν αυτή την εποχή: “Πολιτισμό Κέρου – Σύρου” το (2.800 – 2.000 π.Χ). Είναι τα δύο νησιά που πρόσφεραν τα σπουδαιότερα ευρήματα σε τέχνη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ο μεγάλος Έλληνας αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως... το καλλίτερο και το πιο χαρακτηριστικό δείγμα οργανωμένου, πλούσιου και πολυάνθρωπου οικισμού κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στην κορυφή του λόφου καστρί, στο βόρειο Ανατολικό μέρος του νησιού μας, στην περιοχή Χαλανδριανή. Εκτός από την προϊστορική Ακρόπολη, ο Χρήστος Τσούντας κάνει ανασκαφές στη Σύρο και φέρνει στο φως τα καλλίτερα και τα πλούσια κτερίσματα. Έτσι ανακάλυψε πολλά είδη αγγείων και διάφορα άλλα σκεύη. Τα περίφημα γνωστά Συριανά κάτοπτρα, που θεωρούνται αξιόλογα ευρήματα στους προϊστορικούς τάφους. Την αισθητική απόλαυση την θαύμασαν όλοι οι κάτοικοι και έχει αυξηθεί πάρα πολύ, αυτός ο πλούτος της χαρακτής και γραπτής διακόσμησης με σπείρες, αστρικά σύμβολα και παράσταση... πολύκωπων πλοίων. Για τη χρήση τους διατυπώθηκαν διάφορες ερμηνείες όπως: καθρέπτες, που έφτιαξαν με ιδιαίτερο τρόπο. Γέμιζαν νερό την επιφάνεια που είχε χώρο, και έφτιαχναν κάποια σκεύη για τη μεταφορά αλατιού και ... άλλα.

Κυκλαδικά ειδώλια

Τα ειδώλια αφιερώματα των Κυκλαδιτών στους νεκρούς τους, είναι όλα κατασκευασμένα από τους αρχαίους Έλληνες, με κάτασπρο Παριανό μάρμαρο. Αποτελούν τη μεγαλύτερη και πολυτιμότερη προσφορά του Κυκλαδικού πολιτισμού στην τέχνη πριν 5.000 χρόνια. Στην πρώτη φάση ανήκουν τα εντελώς σχηματικά ειδώλια. Ο καλλιτέχνης προσπαθεί να αποδώσει την ανθρώπινη φιγούρα με ένα περίγραμμα που συμβολίζει το ανθρώπινο σώμα. Πανέμορφα είναι και τα ανδρικά ειδώλια που έχουν παρουσιαστεί όπως: ο κυνηγός ή πολεμιστής, ο αυλητής, ο καθιστός σε θρόνο αρπιστής και ο καθιστός που παρουσιάζεται να πίνει, (ίσως το κρασί σου), με προβολή του χεριού. Για τις ανάγκες της καλλιέργειας και άλλων δραστηριοτήτων ο Κυκλαδίτης κατασκεύασε πολλά εργαλεία από πέτρα ή... από τον περίφημο ΟΨΙΑΝΟ, την μαύρη σκληρή πέτρα της Μήλου. Από τον ΟΨΙΑΝΟ, έφτιαξε και το πρώτο του ξυράφι.

Οι Κυκλαδίτες είναι κατεξοχήν ναυτικοί

Στα περισσότερα Κυκλαδονήσια έχουν αναπτυχθεί οικισμοί και ακροπόλεις. Η Σύρος, όπως και τα περισσότερα Κυκλαδονήσια, αναδύεται από τη θάλασσα σε μορφή γυμνών και απότομων βράχων. Και το όνομά της Σούρ ή Οσούρα ή Σύρα σημαίνει βραχώδης. Στον Όμηρο στο έπος Οδύσσεια, πρωτογίνεται γνωστή η Σύρος. Οι στίχοι που ακολουθούν δείχνουν, στο έπος Οδύσσεια, πρωτογίνεται γνωστή η Σύρος. Οι στίχοι που ακολουθούν δείχνουν ότι εδώ σ’ αυτό το βασίλειο υπήρχε πλούτος, ευτυχία και καλή υγεία στους κατοίκους. Φαίνεται ότι οι πληροφορίες του Ομήρου για το νησί ήταν σωστές, αφού τις επιβεβαιώνει απόλυτα η αρχαιολογική σκαπάνη του Χρήστου Τσούντα. Τα ευρήματα παρουσιάζουν την ωραία ζωή των κατοίκων. Όταν ο Οδυσσέας μετά τον Τρωικό πόλεμο γυρίζει στην Ιθάκη, θέλοντας να δει πια είναι η κατάσταση στο βασίλειό του, μεταμορφώνεται σε ζητιάνο και επισκέπτεται τον χοιροβοσκό του τον Εύμαιο... και τον ρωτά σαν ξένος, τι είναι εδώ. Και ο Ευμαίος απαντά:

“Συρίη λένε το νησί – αν το χεις ακουστά σου.

Στην Ορτυγία πιο ψηλά στο γύρισμα του ήλιου,

όχι πυκνοκατοίκητο, μα καρποφόρο μέρος

βοσκότοπο, πολύσταρο μ’ αμπέλια και κοπάδια.

Πείνα ποτέ δεν έπεσε στη χώρα μήτε αρρώστια κακή,

που τους ταλαίπωρους θερίζει ανθρώπους.

Μα σαν γεράσουν των θνητών οι φάρες, τότε ο Φοίβος

θα έρθει ο αργυροδόξαρος κι Άρτεμη μαζί του

και με πυκνές σαΐτες τους, τους γλυκοθανατώνουν.

Δυο πολιτείες είναι εκεί κι όλα σε δυο μοιάζουν

κι είχανε τον πατέρα μου κι οι δυο για βασιλιά των

τον Κτήσιο του Ορμένου γιό, με τους θεούς παρόμοιο...”

Δυο στοιχεία επιβεβαιώνουν τα λόγια του Ομήρου για το ότι η Συρίη είναι η Σύρος. Το πρώτο είναι η γεωγραφική της θέση. Δυτικά της Ορτυγίας, δηλαδή της Δήλου δεν υπάρχει άλλο νησί παρά μόνο η Σύρος.

Το συγκλονιστικό είναι... ότι από τις ανασκαφές ήρθε στο φως όστρακο (δηλαδή κομμάτι πηλού) που είχε την επιγραφή “Κτησίας Ορμένου”. Δηλαδή το όνομα του βασιλιά που αναφέρει ο Όμηρος... τον Εύμαιο! Ο Χρήστος Τσούντας κάνει πολλές ανασκαφές στη Σύρο και παρουσίασε ένα πλούσιο και πολυάνθρωπο συνοικισμό, κοντά στη θάλασσα, με τεχνητή και φυσική οχύρωση, στη κορυφή του λόφου Καστρί και με εκτεταμένο νεκροταφείο που βρέθηκε στην Χαλανδριανή. Η περιοχή είναι βορειοανατολικά της Σύρου, απέναντι από την Τήνο και Δυτικά της Δήλου.