Οι Φρυκτωρίες θα ενώσουν και φέτος τις Κυκλάδες

Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε για την Κυριακή 23 Ιουνίου, παραμονή του Αγίου Πνεύματος, όταν και θα ανάψουν οι Φρυκτωρίες, ώστε να αναβιώσει το αρχαίο έθιμο, με επίκεντρο τη Σίφνο, που εκτίνεται σε όλες τις Κυκλάδες.

Φέτος, οι εκδηλώσεις αποκτούν πιο μαζικό χαρακτήρα, καθώς αναμένεται να ανταποκριθούν από ιστορικά μνημεία και τους δικούς τους πύργους η Άνδρος, η Θήρα, η Κέα, η Κίμωλος, η Κύθνος, η Μήλος, η Σέριφος, η Σύρος, η Πάρος η Φολέγανδρος, άλλα και άλλα νησιά που τα προηγούμενα χρόνια δεν συμμετείχαν.

Οι Φρυκτωρίες στη Σύρο

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ποσειδωνίας "ο Ποσειδών" μαζί με την ΚοινΣΕπ Απάνω Μεριάς, προσκαλούν κάθε ενδιαφερόμενο την Κυριακή 23 Ιουνίου στις 7 το απόγευμα, στo Μύττακα στις (κεραίες - πύργο), ώστε να αναβιώσει το σύστημα επικοινωνίας που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Η ώρα προσέλευσης θα είναι στις 6:45μμ, ενώ στις 7:00 ακριβώς θα ανάψουν τα καπνογόνα.

Η γιορτή ξεκινά στη Σίφνο

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, εκατοντάδες εθελοντές, ντόπιοι και επισκέπτες κάθε ηλικίας, θα μετακινηθούν στη Σίφνο με οχήματα, βάρκες αλλά κυρίως με τα πόδια για να φτάσουν σε όσο το δυνατόν περισσότερα από τα 85 σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος του νησιού, ώστε να στείλουν μήνυμα συναδέλφωσης στις Κυκλάδες και στην Ελλάδα.

Οι αρχαίοι πύργοι στη Σίφνο, συνδέονται με τις ακροπόλεις του νησιού και χρησίμευαν ως φρυκτωρίες, φυλάκια ή αποθηκευτικοί χώροι. Οι εκδηλώσεις θα μεταδοθούν ραδιοφωνικά, τηλεοπτικά και διαδικτυακά μέσω των εθελοντών που θα μεταφέρουν σε όλο τον κόσμο το κλίμα, την εικόνα και τη θετική ενέργεια από κάθε σημείο της Σίφνου και από όλα τα άλλα νησιά που θα συμμετέχουν.

Πως ξεκίνησαν οι Φρυκτωρίες

Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν ένα καλά οργανωμένο επικοινωνιακό δίκτυο ανά τον Ελλαδικό χώρο. Το δίκτυο αυτό, το δίκτυο των Φρυκτωριών, εκμεταλλευόμενο τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή μορφολογία της περιοχής, χρησιμοποιεί την φωτιά και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων για την μετάδοση μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα (≈130). Στην ουσία μιλάμε για την προϊστορία του τηλέγραφου. Τα σημεία που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ήταν κατά κανόνα σε πλεονεκτικές θέσεις, κορυφές βουνών ή ακρωτήρια νησιών, τα οποία πρόσφεραν μεγάλη (μακρινή) οπτική επαφή. Σε πολλές κορυφές υπάρχουν ακόμα και σήμερα ερείπια ή κτίσματα, τα οποία ήταν φρυκτωρίες στην αρχαιότητα. Αξίζει να σημειωθεί πως οι θέσεις και οι προσανατολισμοί των δικτύων των φρυκτωριών τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο συμπίπτουν και µε τις θέσεις που βρίσκονται οι σημερινοί τηλεπικοινωνιακοί αναμεταδότες.

Οι φρυκτωρίες είναι συστηματική μέθοδος μετάδοσης προσυμφωνημένων μηνυμάτων με χρήση φωτιάς. Οι πρώτες φρυκτωρίες ή φρυκτώρια θεωρούνται κατά πολλούς οι Ηράκλειες στήλες (Γιβραλτάρ). Τις φρυκτωρίες χρησιμοποίησε αρχικά ο μυκηναϊκός πολιτισμός.

Οι Φρυκτωρίες στα βάθη της ιστορίας

Στα πανάρχαια κείμενα του Ορφέα περιγράφεται η εκστρατεία των Αργοναυτών και μεταξύ άλλων και η μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ των μονάδων του στρατού με φρυκτωρίες. Στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια επίσης, ο Όμηρος αναφέρει διεξοδικά τις φρυκτωρίες ως μέσο επικοινωνίας μεταξύ θεών και ανθρώπων αλλά και μεταξύ νησιών του Αιγαίου. Όταν τελείωσε ο Τρωικός πόλεμος, ο Αγαμέμνονας έστειλε το μήνυμα στο παλάτι του στις Μυκήνες με τη μέθοδο των φρυκτωριών. Ο Αισχύλος στο έργο του «Ορέστεια» αναφέρει μία-μία τις κορυφές που χρησιμοποιήθηκαν για να μεταδώσουν την λήξη του αιματηρού πολέμου. Οι Μακεδόνες εδραίωσαν το αχανές βασίλειο τους κάνοντας χρήση και επεκτείνοντας τα δίκτυα των φρυκτωριών στα βάθη της Ασίας. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία θεωρούσε πρωταρχική την εγκαθίδρυση πυκνών φρυκτωριών αλλά κατέρρευσε όταν αυτές καταστράφηκαν. Στο Βυζάντιο (450 μ.Χ.) οι φρυκτωρίες αντικαθίστανται από τις καμινοβίγλες ή καμινοβιγλάτορες (κάμινος-χώρος καύσης και βίγλα-παρατηρητήριο) με τις οποίες αυξήθηκαν η ευκρίνεια και η εμβέλεια του σήματος προσθέτοντας και καθρέφτες. Στην Ιστορία αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι με φωτεινά σήματα η βασίλισσα Θεοδώρα το 532 µ.Χ. ειδοποίησε για να καταστείλουν την στάση του Νίκα.

Οι αρχαίοι πύργοι στη Σίφνο στο επίκεντρο

Οι αρχαίοι πύργοι στη Σίφνο, είναι χτισμένοι από τον 6ο έως τον 3ο αιώνα π. Χ. και χρησιμοποιούνταν κυρίως για επικοινωνία. Η συνεχιζόμενη αρχαιολογική έρευνα έχει αναδείξει 75 τέτοια κτίσματα περισσότερα από ένα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η Σίφνος κατέχει τα πρωτεία όσον αφορά τη διασπορά οχυρών κατασκευών στην ύπαιθρο, που εξηγείται από τον πλούτο του νησιού στην αρχαιότητα λόγω των κοιτασμάτων χρυσού, αργυρού και σιδήρου (εδώ λειτούργησε το πρώτο αργυρωρυχείο στον κόσμο-τέλη της 4ης, αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., σηματοδοτώντας στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτιστικής εξέλιξης, το πέρασμα της ανθρωπότητας από την εποχή του λίθου στην εποχή του χαλκού).

Οι πύργοι αυτοί που είναι όλοι κυκλικοί με μέση εξωτερική διάμετρο περί τα 8 μέτρα, έχουν κατασκευαστεί σε καλλιεργημένες περιοχές, σε κορυφές υψωμάτων ή σε πλαγιές. Συνδέονται με τις ακροπόλεις του νησιού και πιθανότατα χρησίμευαν είτε ως φρυκτωρίες είτε ως φυλάκια είτε, τέλος, ως αποθηκευτικοί χώροι. Οι φρυκτωρίες στη Σίφνο άρχισαν να κτίζονται μετά την επιδρομή των Σαμίων (525 π. Χ.) για να στέλνουν προειδοποιητικά σήματα στις αρχαίες ακροπόλεις. Στα ρωμαϊκά και ενετικά χρόνια άναβαν φωτιές στην κορυφή τους για να προειδοποιούνται οι άνθρωποι ότι έρχονται πειρατές.

Η ετήσια αναβίωση των Φρυκτωριών

Η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Σίφνου σε συνεργασία με το Δήμο Σίφνου και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου, σε μια προσπάθεια για την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού, αναβιώνουν κάθε χρόνο από το 2003 με την ενθουσιώδη συμμετοχή εκατοντάδων εθελοντών, την επικοινωνία του δικτύου των αρχαίων πύργων-φρυκτωριών & ακροπόλεων της Σίφνου. Οι εθελοντές (άτομα κάθε ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και επαγγελματικής τάξης) που διασκορπίζονται συνήθως ανά παρέες σε όλη την έκταση του νησιού περπατώντας σε δύσβατα σημεία (κάποιοι για δυο και τρεις ώρες) για να προσεγγίσουν τα απομεινάρια των αρχαίων πύργων, είναι στην πλειοψηφία τους μόνιμοι κάτοικοι του νησιού αλλά ανάμεσα τους υπάρχουν και αρκετοί επισκέπτες που είτε βρίσκονται στο νησί για διακοπές είτε έρχονται ειδικά για το σκοπό αυτό.

Η ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή των εθελοντών και η προσθήκη περισσότερων σημείων κάθε χρονιά είναι ενδεικτική της δυναμικής του εγχειρήματος. Η εκδήλωση που έχει καθιερωθεί να γίνεται την Κυριακή της Πεντηκοστής (παραμονή του Αγίου Πνεύματος), μεταδίδεται με ειδική εκπομπή και ανταποκρίσεις των εθελοντών από όλο το νησί από το τοπικό ραδιόφωνο, την τηλεόραση και μέσω διαδικτύου. Μετά το άναμμα των πύργων (στις 7 το απόγευμα) ακολουθεί συγκέντρωση των εθελοντών σε κεντρικό σημείο του νησιού με προβολές, ομιλίες και μουσική εκδήλωση. Όλα αυτά τα χρόνια, εκτός από την επικοινωνία ανάμεσα σε πύργους και ακροπόλεις έχουν διοργανωθεί πολλές σχετικές εκδηλώσεις όπως έκθεση φωτογραφιών των εθελοντών από τους πύργους που επισκέφτηκαν, άναψαν και φωτογράφησαν, βιντεοσκόπηση και φωτογράφηση του εγχειρήματος από ελικόπτερο, τιμητική εκδήλωση για τους εθελοντές κλπ.