Διάσωση της μουσικής παράδοσης πέντε νησιών

"Σάρκα και οστά" παίρνει πλέον ένα όνειρο πολλών ετών για την Αμοργό και όχι μόνο.

Ο λόγος για τη λειτουργία του πρώτου οπτικοακουστικού ψηφιακού αρχείου παραδοσιακής μουσικής που περιλαμβάνει την ιστορία της Αμοργού, της Σχοινούσας, της Ηρακλειάς, της Δονούσας και του Κουφονησίου, που ανοίγει τις "πύλες" του την Κυριακή 4 Αυγούστου.

"Η διάσωση της παραδοσιακής μουσικής Αμοργού και Μικρών Κυκλάδων ξεπερνάει πλέον τα σύνορα της Ελλάδα. Είναι μια παγκόσμια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές", δηλώνει ο δήμαρχος Αμοργού, Ελευθέριος Καραϊσκος.

Μία προσπάθεια που άρχισε το 2018

Μετά από έξι χρόνια έρευνας από τον καθηγητή του Berklee College of Music, Πάνο Λιαρόπουλο, το όραμα για την διάσωση, ψηφιοποίηση και διάδοση της παραδοσιακής μουσικής της Αμοργού και των Μικρών Κυκλάδων, γίνεται πλέον πραγματικότητα.

Το πολύτιμο αυτό έργο, που λειτουργεί ως παρακαταθήκη για τις γενιές και τους ιστορικούς μέλλοντος, παρουσιάζεται σε ειδική εκδήλωση με θέμα "Αποκαλύπτοντας τους ήχους της Παράδοσης", την Κυριακή 4 Αυγούστου στις 8 το βράδυ, στην Πλατεία Λόζας, στη Χώρα

"Είμαι υπερήφανος που σε συνεργασία με τον καθηγητή Πάνο Λιαρόπουλο και με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, η μουσική μας παράδοση θα ταξιδεύει στο μέλλον κρατώντας ζωντανή τη μνήμη και τις αξίες μας. Η διάσωση της παραδοσιακής μουσικής Αμοργού και Μικρών Κυκλάδων ξεπερνάει τα σύνορα της Ελλάδα. Είναι μια παγκόσμια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές", δήλωσε για το θέμα, ο δήμαρχος Αμοργού, Ελευθέριος Καραΐσκος.

"Η πλατφόρμα είναι μια ευκαιρία για τους ντόπιους να έρθουν σε επαφή με την παράδοση του τόπου τους. Να δουν και να ακούσουν τους πατεράδες, τους παππούδες τους που κάποιοι δεν πρόλαβαν καν να τους γνωρίσουν. Εκτός της ενίσχυσης της συλλογικής μνήμης των κατοίκων της περιοχής, η αξία της προσπάθειας είναι εθνική αλλά και διεθνής μέσα από τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μεσογείου, ενώ ταυτόχρονα προωθείται η διεπιστημονική έρευνα της ελληνικής παράδοσης", δηλώνει, από την πλευρά του, ο κ. Πάνος Λιαρόπουλος, εμπνευστής και δημιουργός του Ψηφιακού Οπτικοακουστικό Αρχείου Παραδοσιακής Μουσικής της Αμοργού.

Η υλοποίηση του "μουσείου" της παραδοσιακής μουσικής, θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι αποτέλεσμα μία επίπονης προσπάθειας που άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2018, με τη χρηματοδότηση του Δήμου Αμοργού και δύο αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και συνεχίστηκε από το 2020 με τη δωρεά του Ιδρύματος, Σταύρος Νιάρχος.

"Συγκέντρωση όλων των πηγών της οργανικής και φωνητικής παράδοσης"

Ο Δήμος Αμοργού, σε συνεργασία με τον ερευνητή Πάνο Λιαρόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή στο Berklee College of Music (Βοστώνη-ΗΠΑ) και Fulbright Fellow, δημιούργησε το πρώτο Οπτικοακουστικό Ψηφιακό Αρχείο Παραδοσιακής Μουσικής της Αμοργού και των Μικρών Κυκλάδων. Πρόκειται για ένα αρχείο που φιλοξενεί όλες τις υπάρχουσες πηγές (ηχητικές, οπτικές, έντυπες και προφορικές) που αφορούν την οργανική και φωνητική παραδοσιακή μουσική των πέντε νησιών.

Μετά από μεθοδική συλλογή δεδομένων, το ψηφιακό αρχείο έχει πλέον στη διάθεσή του πολλά στοιχεία τα οποία περιλαμβάνουν την επιτόπια οπτικοακουστική καταγραφή μουσικών δραστηριοτήτων, τη λήψη συνεντεύξεων από παλαιότερους και νεότερους τοπικούς μουσικούς που παίζουν την πρωτότυπη παραδοσιακή μουσική των νησιών, καθώς και την συστηματική αξιοποίηση υφιστάμενων πρωτότυπων ηχητικών, οπτικοακουστικών και άλλων συναφών πηγών.

Η συλλογή όλων των παραπάνω κατέληξε στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων, υπό τη μορφή ενός ψηφιακού οπτικοακουστικού αρχείου, όπου πλέον βρίσκονται διασωσμένες όλες αυτές οι πολύτιμες πηγές της μουσικής παράδοσης και η οποία διαθέσιμη στην Ελληνική και διεθνή ερευνητική κοινότητα.

Η δημιουργία ενός διαδικτυακού τόπου παρουσίασης της Αιγαιοπελαγίτικης μουσικής και της συναφούς πολιτισμικής και πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις ανθρωπιστικές επιστήμες και την εκπαίδευση, καθώς θα προωθήσει τη διεπιστημονική έρευνα στον τομέα της ελληνικής λαογραφίας, της εθνομουσικολογίας, της εθνογραφίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας.

Ενδεικτικά, στη βάση δεδομένων έχουν συλλεχθεί σχετικά με την παραδοσιακή μουσική της Αμοργού 110 ώρες επιτόπιων ερασιτεχνικών μουσικών καταγραφών από το 1960 μέχρι σήμερα.

Δέκα πέντε ώρες επαγγελματικών και ημι-επαγγελματικών ηχογραφήσεων που έγιναν τα τελευταία 40 χρόνια από Αμοργίνους μουσικούς. 65 φωνητικά και οργανικά τραγούδια και σκοποί που συλλέχθηκαν το 1963 σε επιτόπιες μουσικές καταγραφές από την Ακαδημία Αθηνών.

Δέκα ώρες ερασιτεχνικών video από πανηγύρια, γάμους, βαπτίσεις, γιορτές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, αλλά και 110 video που αντλήθηκαν από διαδικτυακές πηγές.

Στην ίδια βάση δεδομένων, υπάρχουν επίσης 350 φωτογραφίες από τη δεκαετία του 1910 μέχρι σήμερα, 180 τραγούδια - μόνο στίχοι - από τη συλλογή του Εμμανουήλ Ιωαννίδου του "Αμοργίνου" του 1857, 136 τραγούδια του 1963 από επιτόπια καταγραφή αποστολής της Ακαδημίας Αθηνών, 500 τουλάχιστον τραγούδια - μόνο στοίχοι - που συλλέχθηκαν από Αμοργίνους και άλλους, τα τελευταία 20 χρόνια. Τέλος, υπάρχουν 25 συνεντεύξεις με τοπικούς μουσικούς τριών γενεών.