Επτά νέα προγράμματα του Cycladic Identity στις Κυκλάδες

Με επτά νέα προγράμματα  σε πέντε νησιά των Κυκλάδων, δύο στην Αμοργό, ένα στην Αντίπαρο, ένα στη Σίκινο, ένα στη Σίφνο, ένα στη Σύρο και ένα διακυκλαδικό,  το Cycladic Identity συμπληρώνει ένας έτος λειτουργίας και περνά στη δεύτερη φάση χρηματοδότησης, επεκτείνοντας τη στήριξη στους φορείς και στις τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων. 

Παράλληλα, η πρόσκληση για την τρίτη φάση χρηματοδότησης προγραμμάτων για το έτος 2025-2026 θα αναρτηθεί στο website της Πρωτοβουλίας από τις 15 Οκτωβρίου 2024.

Μετά τα 9 προγράμματα της πρώτης φάσης που στην πλειοψηφία τους έχουν ολοκληρωθεί, τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής, οι Δρ Δημήτρης Αθανασούλης, διευθυντής Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Dr Michael Boyd, συν-διευθυντής της Ανασκαφής στην Κέρο, Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής WWF Ελλάς και Δρ Αγγελική Κοσμοπούλου, αρχαιολόγος και σύμβουλος Βιωσιμότητας, αξιολόγησαν τις προτάσεις της δεύτερης φάσης βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων και προέκριναν για φέτος τα εξής προγράμματα:

1. Αμοργός | «Παιχνίδια στο πέρασμα του χρόνου»| Φορέας υλοποίησης: Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και του Νηπιαγωγείου Καταπόλων Αμοργού Νομού Κυκλάδων

2. Aμοργός | 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «H Αμοργιανή Μαστοριά» | Φορέας υλοποίησης: Το Μιτάτο της Αμοργού

3. Διακυκλαδικό | «Greek Islands Trail – Cyclades» | Φορέας υλοποίησης: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας «Μονοπάτια της Ελλάδας»

4. Σίκινος | «Καταγραφή και ανάδειξη της χλωρίδας της Σικίνου»| Φορέας υλοποίησης: Σύνδεσμος Σικινητών

5. Σίφνος | «Ψηφιακό αποθετήριο Σιφνέικων Τραγουδιών και Καλάντων» |Φορέας υλοποίησης: Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου

6. Σύρος | «Οι υφάντρες και οι αναμνήσεις τους» | Φορέας υλοποίησης: Hermoupolis Heritage

7. Αντίπαρος | «Μελέτη Αρχιτεκτονικής Τεκμηρίωσης/ Αποτύπωσης Κάστρου Αντιπάρου» | Φορέας υλοποίησης: Σύλλογος για την Προστασία – Ανάπτυξη της Αντιπάρου –  Δεσποτικού

Μέγιστη διάρκεια υλοποίησης των προγραμμάτων είναι οι 12 μήνες και μέγιστο ποσό χρηματοδότησης τα €10.000.

Η υλοποίηση των προγραμμάτων έχει ήδη αρχίσει και παρακολουθείται μέσα από αναφορές και επισκέψεις στο πεδίο για τη δια ζώσης επιβεβαίωση των εργασιών. Η πρωτοβουλία παρέχει επίσης προς τους χρηματοδοτούμενους φορείς ένα κύκλο 3 σεμιναρίων, με στόχο την καλύτερη οργάνωση και άρτια υλοποίηση κάθε χρηματοδοτούμενου προγράμματος.

Τέλος, με στόχο την ευαισθητοποίηση του ευρύ κοινού για θέματα που αφορούν το παρελθόν και το μέλλον των Κυκλάδων, το Cycladic Identity διοργανώνει στις 30 Οκτωβρίου ημερίδα με τίτλο: «Παράδοση vs Εξέλιξη: Η Συνύπαρξη του Παρελθόντος με το Μέλλον στις Κυκλάδες».

Αναλυτικά τα επτά χρηματοδοτούμενα προγράμματα

Σύρος - Οι υφάντρες και οι αναμνήσεις τους

Τα 140 χρόνια βιομηχανικής κλωστοϋφαντουργίας (παράλληλα με άλλες βιομηχανικές μονάδες  και την ναυπηγική και το εμπόριο), αποτέλεσαν τον βασικό πυλώνα της οικονομικής ανάπτυξης της Ερμούπολης, συντελώντας σε μια πολιτιστική έξαρση και μετασχηματίζοντας το νησί σε άστυ, αντίθετα με ότι συνέβαινε στα άλλα νησιά.

Σημειωτέο, ότι στην Ερμούπολη την εποχή της βιομηχανικής ακμής της λειτούργησαν 68 εργοστάσια, μεταξύ αυτών 24 κλωστοϋφαντουργίας.  Από τα τέλη του 19ου αιώνα ως το κλείσιμο της τελευταίας βιομηχανίας, το εργατικό δυναμικό στη Κλωστοϋφαντουργία ήταν κυρίως γυναίκες. Ο σκοπός του προγράμματος είναι:

α) η ανάδειξη της ταυτότητας της Ερμούπολης όσον αφορά την καθημερινότητα και την επαγγελματική ζωή της συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης

 β) η διάσωση αυθεντικών μαρτυριών ηλικιωμένων, που θα εμπλουτίσουν την καταγεγραμμένη ιστορία ως πρωτογενή πηγή

γ) η καταγραφή σημαντικών πολιτισμικών ντοκουμέντων με ελεύθερη πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας Hermoupolis Heritage

δ) η χρήση αυτών των στοιχείων για την ενίσχυση δράσεων προβολής του βιομηχανικού πολιτισμού

 ε) η ανεύρεση περισσότερων ανθρώπων που θα συμβάλουν σε αυτό το υλικό.

Οι βασικές δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν την καταγραφή 10 μαρτυριών 10 εργατριών του εργοστασίου Ζησιμάτου με ψηφιακά μέσα, τη δημιουργία ολιγόλεπτων προωθητικών σποτ και την υλοποίηση μιας εκδήλωσης στο εργοστάσιο Ζησιμάτου με προβολή μικρών αποσπασμάτων από το υλικό.

Αμοργός - Παιχνίδια στο πέρασμα του χρόνου                                      

Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η καταγραφή και αναβίωση των παραδοσιακών παιχνιδιών της Αμοργού. Το πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με τον Δήμο Αμοργού και περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια:

α) την έρευνα και καταγραφή των παιχνιδιών της Αμοργού με κύριο σημείο εστίασης τα παιχνίδια που έχουν τοπικό χαρακτήρα, είναι δηλαδή εμπνευσμένα από τη φύση και τον τρόπο ζωής των Αμοργινών.

β)Διδαχή- εκτέλεση: οι χώροι διδαχής και εκτέλεσης των παιχνιδιών θα είναι τα σχολεία των Καταπόλων και Αιγιάλης.  Τα παιχνίδια θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: για παιδιά ηλικίας 3-7 ετών και για παιδιά ηλικίας 8-12 ετών. Κάθε ομάδα παιδιών θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει το παιχνίδι της επιλογής της μέσα από τη διαθέσιμη λίστα. Η ομάδα παιδιών θα έρχεται σε επαφή με τον εκάστοτε ηλικιωμένο, ο οποίος θα τους διδάσκει το παιχνίδι. Στο πρόγραμμα θα συμμετέχουν επίσης τα τέσσερα Δημοτικά σχολεία Κουφονησίων, Δονούσας, Ηρακλειάς, Σχοινούσας.

Αμοργός - 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς «Η Αμοργιανή Μαστοριά»

Σκοπός του προγράμματος είναι η μετάδοση της γνώσης της τέχνης της ξερολιθιάς και η εξοικείωση του κοινού με τις ξερολιθικές κατασκευές, την πολιτιστική αλλά και περιβαλλοντική σημασία τους, καθώς και την ανάγνωση του ανθρωπογενούς νησιωτικού τοπίου, όπως έχει διαμορφωθεί από αυτές. Το 3ο Εργαστήριο Ξερολιθιάς θα κινηθεί σε τρεις άξονες:

1) Εργασίες αποκατάστασης αναλημματικών τοίχων στη θέση Καλοπόταμα.

2) Εκπαιδευτική διάσταση της δράσης που θα αφορά στις κυρίως εργασίες αποκατάστασης και δημιουργίας των ξερολιθικών κατασκευών.

3) Θεωρητικό κομμάτι του Εργαστηρίου με εκπροσώπους της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, της κοινότητας της ξερολιθιάς της Ιρλανδίας, στα πλαίσια της υποστήριξης του φορέα ως προς την ένταξη της χώρας στο φάκελο της Τέχνης της Ξερολιθιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Διακυκλαδικό - Greek Islands Trail – Cyclades

Το “Greek Islands Trail - Cyclades” είναι μία πρόταση για να ενωθούν τα καλύτερα μονοπάτια του κάθε νησιού των Κυκλάδων σε μια ενιαία πεζοπορική διαδρομή και να δημιουργηθεί μία μεγάλου μήκους διαδρομή (υπολογίζεται σε 150 - 200 χιλιόμετρα), που θα περνάει από όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Η διαδρομή θα αποτελείται από το πιο “πλούσιο” σε φύση και πολιτισμό μονοπάτι του κάθε νησιού. Ο πεζοπόρος θα βιώσει τη φύση, τη βιοποικιλότητα, τη γεωλογία, την ιστορία (άυλη και υλική) και θα περάσει μέσα από οικισμούς ζώντας μια μοναδική εμπειρία.

Σίκινος - Καταγραφή και ανάδειξη της χλωρίδας της Σικίνου

Η Σίκινος, όντας από τα τελευταία κατοικημένα νησιά των Κυκλάδων που διατηρούν την ερημιά σε μεγάλο τους κομμάτι, προσφέρεται για την έρευνα της χλωρίδας που φιλοξενεί. Το νησί έχει 41.000 στρέμματα έκταση και τα 4.500 περίπου από αυτά ήταν καλλιεργημένα επί αιώνες. Ο χαρακτήρας της ζωής στη Σίκινο ήταν ανέκαθεν αγροτικός, το νησί δεν είχε παράδοση στα θαλάσσια επαγγέλματα αλλά στην καλλιέργεια. Βασικοί στόχοι του προγράμματος είναι η καταγραφή των ειδών των αρωματικών φυτών και των ενδημικών φυτών του νησιού και η όσο μεγαλύτερη καταγραφή των υπόλοιπων ειδών χλωρίδας που απαντώνται στη Σίκινο. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η αναγνώριση και κατάταξή τους σε είδη και υποείδη και η δημιουργία  ενός φυσικού ερμπαρίου, μορφή με την οποία θα εκτεθούν στο νησί ώστε οι ντόπιοι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες να μάθουν για τη χλωρίδα και τη σημασία διαφύλαξης της βιοποικιλότητας.

Σίφνος - Ψηφιακό αποθετήριο Σιφνέικων Τραγουδιών και Καλάντων

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη διαφύλαξη, ανάδειξη, αλλά και αναβίωση μιας πολιτιστικής όψης της σιφνέικης κοινωνίας και ταυτότητας: της ποιητικής και μουσικής έκφρασης των Σιφνιών, όπως αυτή αναδεικνύεται μέσω τριών συγκεκριμένων δρώμενων και εκφάνσεων της κοινωνικής ζωής, δηλαδή το Σιφνέικο Παραδοσιακό Γλέντι, τα Σιφνέικα Κάλαντα και οι Σιφνέικοι Αποκριάτικοι Χοροί.

Στόχοι του προγράμματος αποτελούν η διάσωση του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος μέσω της καταγραφής του, το υλικό για λαογραφική/ανθρωπολογική έρευνα στη διάθεση της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας και η δημιουργία και προσφορά κινήτρων για αξιοποίηση του αποθετηρίου από τους νεαρούς μαθητές ή φοιτητές.

Επίσης, θα δημιουργηθεί αρχείο (έντυπο, ψηφιοποιημένο, οπτικοακουστικό) ως αποθετήριο (βάση δεδομένων με μηχανή αναζήτησης που θα χρησιμοποιεί λέξεις-κλειδιά) το οποίο θα περιλαμβάνει σκαναρισμένο το υλικό. Θα αναρτηθεί ενδεικτική βιβλιογραφία και υλικό τεκμηρίωσης για εκπαιδευτική και ερευνητική χρήση. Το αποθετήριο θα ανανεώνεται διαρκώς και θα δίνει την δυνατότητα σε εξωτερικούς χρήστες να προσθέτουν το υλικό τους, το οποίο αφού αξιολογηθεί, θα αναρτάται.

Αντίπαρος - Μελέτη Αρχιτεκτονικής Τεκμηρίωσης/ Αποτύπωσης Κάστρου Αντιπάρου

Το πρόγραμμα αφορά στη μελέτη αρχιτεκτονικής τεκμηρίωσης και αποτύπωσης του ενετικού Κάστρου της Αντιπάρου, ένα σημαντικό παράδειγμα οχυρωμένης αρχιτεκτονικής από την εποχή της Ενετοκρατίας (13ος-16ος αιώνας). Σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχαιολογική έρευνα, το Κάστρο κτίστηκε με κεντρικό πύργο και περιμετρικά τριώροφα κτίσματα, σχηματίζοντας έναν κλειστό οικισμό. Πρόσφατες ανασκαφές υποδεικνύουν ότι ο πύργος πιθανώς προϋπήρχε του οικισμού, γεγονός που ανατρέπει τις μέχρι τώρα αντιλήψεις. Η μελέτη αποσκοπεί στην αποτύπωση αυτών των νέων δεδομένων και στη σύνταξη οριστικής αρχιτεκτονικής μελέτης για την προστασία, μορφολογική και δομική αποκατάσταση και ανάδειξη του Κάστρου. Στόχος είναι η προστασία και ανάδειξη του μνημείου, η ένταξή του στη σύγχρονη κοινωνική ζωή της Αντιπάρου, και η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού για τις επόμενες γενιές.